سینماسینما، محدثه واعظیپور
آنچه نام سهیل بیرقی را در یک دهه اخیر سر زبان انداخته، آثاری است که با نزدیک شدن به دوایر ملتهب و پرداختن به مسائل خاص اجتماعی، ساخته شدهاند. فیلمهای او، در سینمای اجتماعی اغلب بیرمقِ این سالها، تماشایی و با طراوتند. در «من»، جهانی که فیلمساز خلق میکند، با همه ابهامهایش پذیرفتنی و جذاب است. به ویژه رابطه لیلا حاتمی که شخصیتی تازه از یک خلافکار زبده باهوش ارائه داده و امیر جدیدی در نقش مامور که با پرسونای آشنا و تکراری چنین شخصیتهایی فاصله دارد. «من» به عنوان نخستین فیلم کارگردان جوانی که سالها سابقه دستیاری داشت، بسیار امیدوار کننده بود و اشتیاق برای تماشای «عرق سرد» را بیشتر میکرد. فیلمی که به طور مشخص به موضوع زنان میپرداخت و آنها را در تقابل با مناسبات جامعه مردسالار، تعریف میکرد.
«عامه پسند» فیلم سوم بیرقی، نه کاملا وامدار دو فیلم قبلی است و نه از دنیای آشنای کارگردان فاصله دارد. فیلم روایت زندگی فهیمه است که در میانسالی از همسرش جدا میشود و به شهرضا میرود. شهرضا محل تولد بیرقی است و یکی از شهرهای سنتی ایران. شهر و مردمش، بخشی از جریانی هستند که فهیمه، باید مقابلشان بایستد، آشنایی کارگردان با این فضاست که منطق داستانی فیلم را شکل میدهد. در مسیر پرپیچ و خم فهیمه برای استقلال، شهر در کنار شخصیتهایی مثل محمدعلی و پسر فهیمه، مانعی جدی است. نقد و تقبیح ریاکاری و تن دادن به عرف و پسند مردم، که در «عرق سرد» یکی از تمهای اصلی فیلم بود، در «عامه پسند» عنصری کلیدی و متمایزکننده شخصیت اصلی از جامعه اطرافش است. فهیمه میکوشد بندهای سنت و عرف را از پایش باز کند، اما در نهایت مقهور شرایط میشود. بخشی از فیلم به تقابل پنهان دو زن اختصاص دارد. فهیمه و افسانه.
افسانه (باران کوثری) به عنوان زنی جوان و موفق، که صاحب حرفه و شناخته شده است، کاملا معادلات شهر و بازار را میشناسد و جزئی از آن است. زنی که کرکرههای مغازه را پایین داده و پنهانی قلیان میکشد و مهربانی و منفعت طلبی را توامان دارد. دلیل موفقیت افسانه، در آن فضای مردسالار، تن دادن به مناسبت سنتی است که زیر ظاهر امروزی شهر، قوی و پررنگ جاری است. اما فهیمه، در چارچوب جامعه سنتی تعریف نمیشود. جسور است و میخواهد انتقامش را از عمری که در یک زندگی خانوادگی ویران، تلف کرده بگیرد. کسب و کار تازهاش را بیمحابا و بدون توجه به ارزشهای جامعهای که خود در آن رشد کرده، بیحسابگریهای مرسوم سن و سالش، بنا مینهد و به میلاد (هوتن شکیبا) نزدیک میشود. پسری جوان که هم جای خالی فرزندش را برایش پر میکند، هم گاهی نیازهای زنانهاش به یک حامی را پاسخ میدهد.
«عامه پسند» تصویر درستی از تنهایی یک زن خانهدار ترسیم میکند، رویاهایی که در این زنان وجود دارد و قربانی تصویری میشود که جامعه از آنها مطالبه میکند، ساده و گاه دم دستی هستند اما این رویاها، اغلب عملی نمیشوند. اشارههای مختصر و مفید فیلم به رابطه محمدعلی با زنی دیگر، قطع ارتباط پسر و مادر و نادیده گرفته شدن فهیمه، بحران هویت این زن- مادر را عیان میکند. عاملی برای کندن از تهران و پناه بردن به شهرضا. این همه چیزی است که تماشاگر نیاز دارد از این شخصیت و تصمیم بداند، مهم نیست در گذشته فهیمه چه رخ داده، فیلم بر حالِ او تمرکز میکند.
بازیها و انتخاب بازیگران در فیلمهای بیرقی، استاندارد و قابل توجه هستند. در «عامه پسند» با یک باران کوثری متفاوت روبروییم که تیپ زن شهرستانی را به خوبی و با ظرافت عینیت بخشیده، در حرکات و میمیک چهرهاش، جزئیاتی باورپذیر دارد. هوتن شکیبا بدون اغراق و خودنمایی به یک کاراکتر ویژه جان داده و معتمدآریا، پس از سالها، قدرت بازیگریاش را به رخ کشیده است. نقش فهیمه به دلیل ماهیتش فرصت خوبی برای او بوده و بازی دقیق معتمدآریا در لحظات و سکانسهای مختلف، مکمل این نقشِ خوب نوشته شده است. تکرار لحظاتی که او درِ فریزر را باز کرده و گرگرفتگیاش را با سرمای یخچال پر میکند، روند اضمحلال فهیمه در مسیری رو به تاریکی را نشان میدهد. اواخر فیلم، او با چشمانی غمگین و بغضی فرو خورده میکوشد ترسش از آینده تلخ پیش رو را پنهان کند و همچنان آتش درونش را به سرمایی مصنوعی میسپارد.
اما تماشاگر میداند که این شب را صبحی نیست و به یاد میآورد کمی قبل، در اوج استیصال و در پشهبند، چهره ویران فهیمه، با سکوت، شب و تنهایی در آمیخته و شکست، لبخندهایش را که جوانی گم شدهای را عیان میکرد، برای همیشه محو کرده است.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- «صبحانه با زرافهها» آبان اکران میشود
- اکران فیلمی با بازی باران کوثری
- عشق از راه میرسد/ نگاهی به فیلم «چرا گریه نمیکنی؟»
- پدر، عشق و پسر/ درباره علیرضا داوودنژاد و «در انتهای شب»
- واکنش روحالله سهرابی به ادعای جهانگیر کوثری؛ کی و کجا برای اکران فیلمتان مراجعه کردهاید؟
- جهانگیر کوثری: باران کوثری هم ممنوع از تصویر است هم ممنوع از خروج هم ممنوع از پوستر
- هیئت داوران جشنواره «فیلم و عکس با انرژی» معرفی شدند
- چشیدن طعم نابرابری/ نگاهی به فیلم «عامهپسند»
- هوتن شکیبا: دوست داشتم به جای همایون ارشادی در «طعم گیلاس» باشم
- صدداستان؛ برنامه تازه سوینا/ انتشار سه داستان کوتاه با صدای باران کوثری
- «عامه پسند» اکران آنلاین میشود
- زیر پوست شهر/ نگاهی به سریال «افعی تهران»
- یک فانتزی دوست داشتنی/ نگاهی به فیلم «صبحانه با زرافهها»
- سفر، وطن و مادر/ نگاهی به مستند «در جستجوی فریده»
- اولین تصویر از «صبحانه با زرافهها»/ پایان فیلمبرداری فیلمی با بازی بهرام رادان،پژمان جمشیدی و هوتن شکیبا
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- بسیاری از فیلمهای امروز باید در گروه ج اکران شود/ سینمای کودک باید سالن مخصوص داشته باشد
- «مذهب امروز» به «ققنوس» جایزه ویژه داد
- فوت بازیگر برنده ۲ جایزه اسکار/ مگی اسمیت درگذشت
- بزرگداشت نصرالله مدقالچی برگزار شد؛ صدای ماندگاری که امپراطور دوبله ایران است
- «مصائب شیرین ۲»؛ این بهار را خزان نیست
- سینمای ملی ایران را تعریف کنید و شکل آن را بکشید
- موفقیت «دانه انجیر معابد» در گیشه
- «غریزه» به زودی اکران میشود/ جوایز بینالمللی برای فیلم تازه سیاوش اسعدی
- تازهترین آمار فروش سینماها با پیشفروش «زودپز»
- «شامیر» به سیبری میرود
- سینمای استراتژیک به استراتژی سینما تبدیل شود
- گفت و گو با لیلی فرهادپور/ من در سینما یک مشاهدهگر هستم
- فیلم هندی، نماینده بریتانیا شد؛ «سانتوش» به اسکار میرود
- در آستانه دوره چهل و یکم؛ اعلام فیلمهای داستانی جشنواره فیلمکوتاه تهران/ هیات انتخاب معرفی شد
- با رفع توقیف پس از ۳ سال؛ «مهمانی از کارائیب» برای اکران عمومی آماده میشود
- «افسانه هیرکانی» فراخوان دارد
- برای رقابت در دوره نودوهفتم؛ مکزیک برنده ساندنس را به اسکار فرستاد
- به نمایندگی از طرف ایتالیا؛ برنده شیر نقرهای ونیز به اسکار میرود
- با کارگردانی فلورا سام؛ «شبهای تهران» از فردا روی صحنه میرود
- «سردباد» به توکیو میرود
- ایزابلا روسلینی از آکادمی اروپا جایزه میگیرد
- پلیس اسپانیا اعلام کرد؛ دستگیری پنج نفر به اتهام کلاهبرداری با جعل هویت برد پیت
- برگزاری نخستین رویداد اقتصاد دیجیتال همراه اول
- «ساموئل خاچیکیان، یک گفتوگو»؛ جذاب برای دوستداران سینما
- اعلام فیلمهای تجربی راه یافته به جشنواره چهل و یکم فیلم کوتاه تهران/ هیات انتخاب و داوری معرفی شدند
- ۲۳۱۴ مستند خارجی به «سینماحقیقت» رسید/ حضور ۱۲۳ کشور
- رونمایی از نسخه ترمیمشدهی «تپههای قیطریه» اثر پرویز کیمیاوی
- «چپ دست» در راه آمریکا
- بزرگداشت نصرالله مدقالچی در کانون ادبی زمستان برگزار می شود
- پنج جایزه کره جنوبی برای فیلم کوتاه «انتقام تیرهروزان»