سینماسینما، منیژه بهارلو
در بحث موضوعات اجتماعی و پژوهش های اجتماعی، نگاه به سوژه بسیار متفاوت از نگاه عمومی است. در این نوع نگرش ها، معمولا عطف به یافته ها و برداشتی که برایمان ایجاد شده، فرضیه نخست در دسترس تغییر یا تحول یا تثبیت قرار می گیرد. اکنون در موضوع مطرح در فیلم «خانه پدری»، می توان دریچه ای متفاوت از نظریات لحظه ای و سوگیرانه باز کرد و زاویه دید دیگری بر آن طرح نمود.
موضوع به زبان امروزی، در حوزه قتل های ناموسی، است. موضوعاتی اینچنین در خیلی از فرهنگ های بومی کشورها و حتی فرهنگ های دینی، مورد توجه است و بعضا رایج. اصل چنین اندیشه ای به حفظ سلامت هویت خانوادگی و متاثر از آن، سلامت اجتماعی معطوف است. قصد تحلیل درستی یا نادرستی این نظریه را نداریم، که در اصل حفظ سلامت و هویت خانوادگی و بحث ناموس، کسی تردید ندارد اما در نحوه برخورد با این موضوع، در گذر زمان، تحولاتی رخ داده و با توسعه اندیشه بشری، برداشت های جدیدی نسبت به موضوعات اجتماعی طرح شده است و قضاوت ها نسبت به رویدادهای انسانی متفاوت شده است. در دوره معاصر هم به این موضوع حساسیت نشان داده می شود و طرح عنوان «تجاوز» در حوزه های قضایی، تا اندازه قابل توجهی، ناظر بر این موضوع است و بر حفظ سلامت اجتماعی و خانوادگی نظر دارد. اکنون با توجه به این مقدمه، به نکته ای درباره «خانه پدری» بپردازیم.
در «خانه پدری»، دفاع یا رد نظریه را مشاهده نمی کنیم و چون داستان در سیری هشتادساله مطرح می شود، اتفاقا می توان به قوام اندیشه حفظ سلامت خانوادگی در طی این سالها، به عنوان نکته ای مثبت در این فیلم توجه داشت. اصل داستان هم به گفته سازنده اثر، از داستانی در سال ۵۱، گرفته شده، یعنی دوره پهلوی، که به علت فزونی فساد و روند توسعه فساد، شاهد رخداد انقلاب در سال ۵۷ برای اصلاح جامعه بودیم. از این جهت کمتر توجه می شود که موضوع فیلم به باورهای ارزشی امروز در نظام جمهوری اسلامی خدشه وارد نمی کند و حتی مؤید این نوع ارزش های انسانی برای حفظ سلامت اجتماعی است. (بگذریم که نحوه اصلاح صحنه ای و حذف صندوقچه ابزارهای تعزیه پدر دختر، منفی بود چون بروز این موقعیت را فقط به خانواده های غیر دینی نسبت داد.) اما طبیعی است که در گذر زمان، نگرش افراد، متأثر از توسعه اندیشه ها، به این موضوع متفاوت باشد ولی اصل رویداد و خواست اصلاحی را می توان به صورت غیرمستقیم، از این اثر برداشت کرد. مثلا می توان خواست تقویت قوه قضاییه برای برخورد با خطاهای مطرح و سوء برداشت های فردی در چنین مواردی را استنباط کرد. با مثالی از فیلم «عروس آتش» به بحث بپردازیم.
موضوع فیلم «عروس آتش» هم نوعی از این رویداد مطرح در «خانه پدری» است. در هر دو بحث سلامت خانوادگی و اجتماعی مطرح است. در هر دو نقد نظام اجتماعی مطرح است و در هر دو خواست اصلاح رویه های غلط. اما همان گونه که کسی به «عروس آتش» خرده نگرفت؛ خرده بر «خانه پدری» هم نباید گسترش یابد. متن پژوهشی «عروس آتش» بارها تقدیر و تمجید شد؛ اما متن «خانه پدری» اصلا در اذهان کسی طرح نشده، چه برسد به اینکه گفته شود چنین اثری، نوعی تحلیل و تحقیق اجتماعی را پشتوانه خود دارد و همین که در خلاصه داستان نوشته می شود در سیری هشتاد ساله، یعنی نوعی تحلیل و پژوهش اجتماعی بر آن متأثر است. می توانیم از هر دو، خواست تحول در نحوه برخورد با چنین موضوعاتی را استنباط کنیم. می توانیم از هر دو، بیان موضوعی ریشه دار در جامعه را استنباط کنیم. در هر دو خشونت مطرح است اما می توانیم در ورای هر دو، نوعی احساس انسانی نسبت به قربانیان این موضوعات را استنباط کنیم. و خلاصه اینکه، فراتر از بحث های سطحی و ژورنالیستی که به جای خود، نیاز است؛ به هویت اصلی بحث توجه کرده و اندیشه مطرح در «خانه پدری» را تحلیل و تنقیح کنیم ولی پیش از این تحلیل ها، باید بپذیریم، با نمایش این فیلم، اندیشه ها توسعه می یابد ولی انقلابی رخ نمی دهد. انسان در برخورد نگرش ها، پخته می شود و به ارزیابی سخن ها و ادعاها می پردازد. همان معنی آیه قرآن که، همه سخن ها را بشنویم و به بهترین آنها، گردن نهیم.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- تقدیم «ترانهای عاشقانه برایم بخوان» به کیانوش عیاری/ سینما دارای یک زبان مشترک است
- سرنوشت نامعلوم سریال کیانوش عیاری/ چرا تلویزیون ۸۷ متر را گردن نمیگیرد؟
- نشست «بررسی ارتباط میان کتاب و سینما»؛ کیانوش عیاری: نمیدانم اگر سینما نباشد باید چه کار کنم؟
- نگاهی به کارنامه فیلمسازی کیانوش عیاری
- «بودن یا نبودن» و تبدیل خشونت به امید/ عیاری نمونهای از عیار شرافت در سینمای ایران است
- عیاری یک شگفتی در سینمای ایران است/ کیارستمی و عیاری پیش از هنر سینما، خود را کشف کردند
- در نشست نقد و بررسی «شبح کژدم» در موزه سینما مطرح شد؛ قدرت و توان بازیگر نباید دیده شود/ فیلمهای عیاری دارای حدیث نفس شخصی است
- در نشست نقد و بررسی «آبادانیها» مطرح شد؛ نقش عیاری در زبان سینمایی و تحول آن بسیار موثر است/ «آبادانیها» عدالت اجتماعی را وارد سینما کرد
- نمایش و بررسی «شبح کژدم» در موزه سینما
- بزرگداشت کیانوش عیاری در موزه سینما برگزار شد/ کیانوش عیاری: نمیتوانم از سینما دل بکنم/ راز ماندگاری عیاری در تعهد به انسانیت و سینما است
- نسخه مرمت شده «آبادانیها» در موزه سینما
- کیانوش عیاری: «۸۷متر» از شبکه یک روی آنتن میرود
- بزرگداشت کیانوش عیاری و افتتاح گنجینه این فیلمساز در موزه سینما
- گفتوگوی سینمایی نسلها/ نگاهی به مستند «موج نو»
- زنگ تفریح یک فیلمساز چیرهدست/ نگاهی به فیلم «ویلای ساحلی»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- گفتوگو با محمد مقدم درباره سینمای مستند/ فیلم مستند، جهانی است ساختگی؟
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- نکوداشت مقام فرهنگی و هنری علی اکبر صادقی؛ هنرمندی که هنر و اندیشه اش رنگ کهنگی نمی گیرد
- چهاردهمین حضور بینالمللی «آخرین حرکت»؛ فیلم شهاب حسینی در بخش اصلی فستیوال بزرگ سالرنو ایتالیا
- انتخاب هیات رییسه جدید انجمن تهیهکنندگان مستقل سینما
- رقابت ۲۸۵ فیلم در ۳ بخش انیمیشن، مستند و بینالمللی اسکار نود و هفتم
- حضورهای بین المللی فیلم کوتاه تامینا
- گلدن گلوب اعلام کرد؛ وایولا دیویس جایزه سیسیل بی دمیل ۲۰۲۵ را میگیرد
- درباره «قهوه پدری»؛ قهوه بیمزه پدری
- «کارون – اهواز» در راه مصر
- اختتامیه جشنواره «دیدار» ۱۷ دی برگزار خواهد شد
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «مجمع کاردینالها»؛ موفقیت غیرمنتظره در گیشه و جذب مخاطبان مسنتر
- مدیر شبکه نسیم توضیح داد؛ مهران مدیری، جنابخان، فرزاد حسنی و چند برنامه دیگر
- تاکید بر سمزدایی از سینما و جشنواره فجر/ علیرضا شجاع نوری: ادغام جشنوارهی ملی و جهانی فجر سیاسیکاری بود
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ جادوی «شرور»؛ داستانی از دوستی، تفاوتها و مبارزه با تبعیض
- برای پخش در سال ۲۰۲۵؛ پسر شاهرخ خان برای نتفلیکس سریال میسازد
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «گلادیاتور ۲»؛ بازگشتی باشکوه به کُلُسیوم و سنت حماسههای سینمایی
- اعلام نامزدهای چهلمین دوره جوایز انجمن بینالمللی مستند/ محصول مشترک ایران و انگلیس در شاخه بهترین مستند کوتاه
- اصغر افضلی و انیمیشن «رابینهود» در تازهترین قسمت «صداهای ابریشمی»
- جایزه جشنواره آمریکایی به پگاه آهنگرانی رسید
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ از فرصت ثبت نام فیلمها تا داوری عوامل بخش نگاه نو
- نمایش بچه / گزارش تصویری
- اهمیت «باغ کیانوش» در سینمای کمدی زدهی این روزها
- برای بازی در فیلم «ماریا»؛ نخل صحرای پالم اسپرینگز به آنجلینا جولی اهدا میشود
- اکران فیلم علی زرنگار از اواخر آذر؛ «علت مرگ: نامعلوم» رفع توقیف شد
- مانور آمادگی همراه اول برای رویارویی با بحران؛ تمرینی برای پایداری ارتباطات
- بررسی هزینه و درآمد تولیدات ۳ سال اخیر؛ حساب کتاب فارابی جور است؟
- در اولین روزهای اکران بینالمللی؛ «گلادیاتور۲»، ۸۷ میلیون دلار فروخت
- اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- نامزدی ۲ جایزه آمریکایی برای «دوربین فرانسوی»
- «شهر خاموش» بهترین فیلم جشنواره نوستالژیا شد