سینماسینما، منیژه بهارلو
در بحث موضوعات اجتماعی و پژوهش های اجتماعی، نگاه به سوژه بسیار متفاوت از نگاه عمومی است. در این نوع نگرش ها، معمولا عطف به یافته ها و برداشتی که برایمان ایجاد شده، فرضیه نخست در دسترس تغییر یا تحول یا تثبیت قرار می گیرد. اکنون در موضوع مطرح در فیلم «خانه پدری»، می توان دریچه ای متفاوت از نظریات لحظه ای و سوگیرانه باز کرد و زاویه دید دیگری بر آن طرح نمود.
موضوع به زبان امروزی، در حوزه قتل های ناموسی، است. موضوعاتی اینچنین در خیلی از فرهنگ های بومی کشورها و حتی فرهنگ های دینی، مورد توجه است و بعضا رایج. اصل چنین اندیشه ای به حفظ سلامت هویت خانوادگی و متاثر از آن، سلامت اجتماعی معطوف است. قصد تحلیل درستی یا نادرستی این نظریه را نداریم، که در اصل حفظ سلامت و هویت خانوادگی و بحث ناموس، کسی تردید ندارد اما در نحوه برخورد با این موضوع، در گذر زمان، تحولاتی رخ داده و با توسعه اندیشه بشری، برداشت های جدیدی نسبت به موضوعات اجتماعی طرح شده است و قضاوت ها نسبت به رویدادهای انسانی متفاوت شده است. در دوره معاصر هم به این موضوع حساسیت نشان داده می شود و طرح عنوان «تجاوز» در حوزه های قضایی، تا اندازه قابل توجهی، ناظر بر این موضوع است و بر حفظ سلامت اجتماعی و خانوادگی نظر دارد. اکنون با توجه به این مقدمه، به نکته ای درباره «خانه پدری» بپردازیم.
در «خانه پدری»، دفاع یا رد نظریه را مشاهده نمی کنیم و چون داستان در سیری هشتادساله مطرح می شود، اتفاقا می توان به قوام اندیشه حفظ سلامت خانوادگی در طی این سالها، به عنوان نکته ای مثبت در این فیلم توجه داشت. اصل داستان هم به گفته سازنده اثر، از داستانی در سال ۵۱، گرفته شده، یعنی دوره پهلوی، که به علت فزونی فساد و روند توسعه فساد، شاهد رخداد انقلاب در سال ۵۷ برای اصلاح جامعه بودیم. از این جهت کمتر توجه می شود که موضوع فیلم به باورهای ارزشی امروز در نظام جمهوری اسلامی خدشه وارد نمی کند و حتی مؤید این نوع ارزش های انسانی برای حفظ سلامت اجتماعی است. (بگذریم که نحوه اصلاح صحنه ای و حذف صندوقچه ابزارهای تعزیه پدر دختر، منفی بود چون بروز این موقعیت را فقط به خانواده های غیر دینی نسبت داد.) اما طبیعی است که در گذر زمان، نگرش افراد، متأثر از توسعه اندیشه ها، به این موضوع متفاوت باشد ولی اصل رویداد و خواست اصلاحی را می توان به صورت غیرمستقیم، از این اثر برداشت کرد. مثلا می توان خواست تقویت قوه قضاییه برای برخورد با خطاهای مطرح و سوء برداشت های فردی در چنین مواردی را استنباط کرد. با مثالی از فیلم «عروس آتش» به بحث بپردازیم.
موضوع فیلم «عروس آتش» هم نوعی از این رویداد مطرح در «خانه پدری» است. در هر دو بحث سلامت خانوادگی و اجتماعی مطرح است. در هر دو نقد نظام اجتماعی مطرح است و در هر دو خواست اصلاح رویه های غلط. اما همان گونه که کسی به «عروس آتش» خرده نگرفت؛ خرده بر «خانه پدری» هم نباید گسترش یابد. متن پژوهشی «عروس آتش» بارها تقدیر و تمجید شد؛ اما متن «خانه پدری» اصلا در اذهان کسی طرح نشده، چه برسد به اینکه گفته شود چنین اثری، نوعی تحلیل و تحقیق اجتماعی را پشتوانه خود دارد و همین که در خلاصه داستان نوشته می شود در سیری هشتاد ساله، یعنی نوعی تحلیل و پژوهش اجتماعی بر آن متأثر است. می توانیم از هر دو، خواست تحول در نحوه برخورد با چنین موضوعاتی را استنباط کنیم. می توانیم از هر دو، بیان موضوعی ریشه دار در جامعه را استنباط کنیم. در هر دو خشونت مطرح است اما می توانیم در ورای هر دو، نوعی احساس انسانی نسبت به قربانیان این موضوعات را استنباط کنیم. و خلاصه اینکه، فراتر از بحث های سطحی و ژورنالیستی که به جای خود، نیاز است؛ به هویت اصلی بحث توجه کرده و اندیشه مطرح در «خانه پدری» را تحلیل و تنقیح کنیم ولی پیش از این تحلیل ها، باید بپذیریم، با نمایش این فیلم، اندیشه ها توسعه می یابد ولی انقلابی رخ نمی دهد. انسان در برخورد نگرش ها، پخته می شود و به ارزیابی سخن ها و ادعاها می پردازد. همان معنی آیه قرآن که، همه سخن ها را بشنویم و به بهترین آنها، گردن نهیم.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- سرنوشت نامعلوم سریال کیانوش عیاری/ چرا تلویزیون ۸۷ متر را گردن نمیگیرد؟
- نشست «بررسی ارتباط میان کتاب و سینما»؛ کیانوش عیاری: نمیدانم اگر سینما نباشد باید چه کار کنم؟
- نگاهی به کارنامه فیلمسازی کیانوش عیاری
- «بودن یا نبودن» و تبدیل خشونت به امید/ عیاری نمونهای از عیار شرافت در سینمای ایران است
- عیاری یک شگفتی در سینمای ایران است/ کیارستمی و عیاری پیش از هنر سینما، خود را کشف کردند
- در نشست نقد و بررسی «شبح کژدم» در موزه سینما مطرح شد؛ قدرت و توان بازیگر نباید دیده شود/ فیلمهای عیاری دارای حدیث نفس شخصی است
- در نشست نقد و بررسی «آبادانیها» مطرح شد؛ نقش عیاری در زبان سینمایی و تحول آن بسیار موثر است/ «آبادانیها» عدالت اجتماعی را وارد سینما کرد
- نمایش و بررسی «شبح کژدم» در موزه سینما
- بزرگداشت کیانوش عیاری در موزه سینما برگزار شد/ کیانوش عیاری: نمیتوانم از سینما دل بکنم/ راز ماندگاری عیاری در تعهد به انسانیت و سینما است
- نسخه مرمت شده «آبادانیها» در موزه سینما
- کیانوش عیاری: «۸۷متر» از شبکه یک روی آنتن میرود
- بزرگداشت کیانوش عیاری و افتتاح گنجینه این فیلمساز در موزه سینما
- گفتوگوی سینمایی نسلها/ نگاهی به مستند «موج نو»
- زنگ تفریح یک فیلمساز چیرهدست/ نگاهی به فیلم «ویلای ساحلی»
- آیا رضا عطاران رکوردهای فروش ۱۴۰۲ را میشکند؟
نظر شما
پربازدیدترین ها
- با حضور ۵۰۰ هزار تماشاگر در پنج هفته اتفاق افتاد/ استقبال غیرمنتظره فرانسویها از «دانه انجیر معابد»
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- نگاهی به فیلم «کیک محبوب من»/ عشق را در پستوی خانه نهان باید کرد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
آخرین ها
- «دانه انجیر معابد» در میان نامزدهای جایزه بهترین فیلم اروپا
- نشست خبری اپرای عروسکی مولوی / گزارش تصویری
- جشنواره فرانسوی به «کشیم عاشق» جایزه داد
- رایان رینولدز و هیو جکمن در یک فیلم غیرمارولی همراه میشوند
- درباره نمایش و اجرای متفاوت «قلاده ای برای یک سگ مرده»
- موسیقی نمایش آوای پارسی / گزارش تصویری
- اکران مردمی فیلم شبگرد / گزارش تصویری
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- بدون حضور جانی دپ؛ دو فیلم جدید از «دزدان دریایی کاراییب» سال آینده تولید میشود
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- معرفی داوران و آثار راهیافته بخش «هنرهای نمایشی» جشنواره چندرسانهای میراثفرهنگی/ اعلام برنامه بخش بینالملل
- نمایش «آخرین کوسه نهنگ» در جشنواره اسپانیایی
- جایزه طلای جشنواره ژاپنی به «زمین بازی» رسید
- برگزاری نخستین بوتکمپ مدیریت محصول آکادمی همراه اول
- درباره «بازنده» / لبه تاریکی
- نقدی به مدل فیلمسازی در ایران/ سینما بدون ساختار مشخص و قوانین دقیق
- «قهوه پدری» مهران مدیری از در شبکه نمایش خانگی
- «تَرَک عمیق» دو جایزه جشنواره بارسلون را گرفت
- گزارشی از گیشه سینماها؛ «زودپز» صدرنشین فروش فیلمهای هفته گذشته
- ۲ فیلم جدید در راه اکران سینماها
- پیوستن رضا بابک و شیرین اسماعیلی به «با خشم به گذشته نگاه کن»
- با یک کمپین کوچک برای فیلم ایستوود؛ کمپانی برادران وارنر «هیئت منصفه شماره۲» را وارد اسکار میکند
- پیمان معادی بازیگر فیلم جنایی هالیوودی شد
- «نادره رضایی» معاون هنری وزیر ارشاد شد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
- از ۱۶ آبان؛ «خورشید آن ماه» ساخته ستاره اسکندری آنلاین اکران میشود
- حضور همراه اول در نمایشگاه کیشاینوکس با هدف گسترش فرصتهای جدید سرمایهگذاری
- ادعای سازندگان پربازدیدترین سریال تاریخ نتفلیکس؛ چالشهای فصل دوم «بازی مرکب» جذابتر است
- تهیهکننده سینما مطرح کرد: کوچ سینماگران حرفهای به پلتفرمها و فیلمهایی که تعطیل میشوند
- «فصل فرار اسبها» آماده نمایش شد