تاریخ انتشار:1398/08/06 - 12:47 تعداد نظرات: ۰ نظر کد خبر : 124217

سینماسینما، منیژه بهارلو

در بحث موضوعات اجتماعی و پژوهش های اجتماعی، نگاه به سوژه بسیار متفاوت از نگاه عمومی است. در این نوع نگرش ها، معمولا عطف به یافته ها و برداشتی که برایمان ایجاد شده، فرضیه نخست در دسترس تغییر یا تحول یا تثبیت قرار می گیرد. اکنون در موضوع مطرح در فیلم «خانه پدری»، می توان دریچه ای متفاوت از نظریات لحظه ای و سوگیرانه باز کرد و زاویه دید دیگری بر آن طرح نمود.

موضوع به زبان امروزی، در حوزه قتل های ناموسی، است. موضوعاتی اینچنین در خیلی از فرهنگ های بومی کشورها و حتی فرهنگ های دینی، مورد توجه است و بعضا رایج. اصل چنین اندیشه ای به حفظ سلامت هویت خانوادگی و متاثر از آن، سلامت اجتماعی معطوف است. قصد تحلیل درستی یا نادرستی این نظریه را نداریم، که در اصل حفظ سلامت و هویت خانوادگی و بحث ناموس، کسی تردید ندارد اما در نحوه برخورد با این موضوع، در گذر زمان، تحولاتی رخ داده و با توسعه اندیشه بشری، برداشت های جدیدی نسبت به موضوعات اجتماعی طرح شده است و قضاوت ها نسبت به رویدادهای انسانی متفاوت شده است. در دوره معاصر هم به این موضوع حساسیت نشان داده می شود و طرح عنوان «تجاوز» در حوزه های قضایی، تا اندازه قابل توجهی، ناظر بر این موضوع است و بر حفظ سلامت اجتماعی و خانوادگی نظر دارد. اکنون با توجه به این مقدمه، به نکته ای درباره «خانه پدری» بپردازیم.

در «خانه پدری»، دفاع یا رد نظریه را مشاهده نمی کنیم و چون داستان در سیری هشتادساله مطرح می شود، اتفاقا می توان به قوام اندیشه حفظ سلامت خانوادگی در طی این سالها، به عنوان نکته ای مثبت در این فیلم توجه داشت. اصل داستان هم به گفته سازنده اثر، از داستانی در سال ۵۱، گرفته شده، یعنی دوره پهلوی، که به علت فزونی فساد و روند توسعه فساد، شاهد رخداد انقلاب در سال ۵۷ برای اصلاح جامعه بودیم. از این جهت کمتر توجه می شود که موضوع فیلم به باورهای ارزشی امروز در نظام جمهوری اسلامی خدشه وارد نمی کند و حتی مؤید این نوع ارزش های انسانی برای حفظ سلامت اجتماعی است. (بگذریم که نحوه اصلاح صحنه ای و حذف صندوقچه ابزارهای تعزیه پدر دختر، منفی بود چون بروز این موقعیت را فقط به خانواده های غیر دینی نسبت داد.) اما طبیعی است که در گذر زمان، نگرش افراد، متأثر از توسعه اندیشه ها، به این موضوع متفاوت باشد ولی اصل رویداد و خواست اصلاحی را می توان به صورت غیرمستقیم، از این اثر برداشت کرد. مثلا می توان خواست تقویت قوه قضاییه برای برخورد با خطاهای مطرح و سوء برداشت های فردی در چنین مواردی را استنباط کرد. با مثالی از فیلم «عروس آتش» به بحث بپردازیم.

موضوع فیلم «عروس آتش» هم نوعی از این رویداد مطرح در «خانه پدری» است. در هر دو بحث سلامت خانوادگی و اجتماعی مطرح است. در هر دو نقد نظام اجتماعی مطرح است و در هر دو خواست اصلاح رویه های غلط. اما همان گونه که کسی به «عروس آتش» خرده نگرفت؛ خرده بر «خانه پدری» هم نباید گسترش یابد. متن پژوهشی «عروس آتش» بارها تقدیر و تمجید شد؛ اما متن «خانه پدری» اصلا در اذهان کسی طرح نشده، چه برسد به اینکه گفته شود چنین اثری، نوعی تحلیل و تحقیق اجتماعی را پشتوانه خود دارد و همین که در خلاصه داستان نوشته می شود در سیری هشتاد ساله، یعنی نوعی تحلیل و پژوهش اجتماعی بر آن متأثر است. می توانیم از هر دو، خواست تحول در نحوه برخورد با چنین موضوعاتی را استنباط کنیم. می توانیم از هر دو، بیان موضوعی ریشه دار در جامعه را استنباط کنیم. در هر دو خشونت مطرح است اما می توانیم در ورای هر دو، نوعی احساس انسانی نسبت به قربانیان این موضوعات را استنباط کنیم. و خلاصه اینکه، فراتر از بحث های سطحی و ژورنالیستی که به جای خود، نیاز است؛ به هویت اصلی بحث توجه کرده و اندیشه مطرح در «خانه پدری» را تحلیل و تنقیح کنیم ولی پیش از این تحلیل ها، باید بپذیریم، با نمایش این فیلم، اندیشه ها توسعه می یابد ولی انقلابی رخ نمی دهد. انسان در برخورد نگرش ها، پخته می شود و به ارزیابی سخن ها و ادعاها می پردازد. همان معنی آیه قرآن که، همه سخن ها را بشنویم و به بهترین آنها، گردن نهیم.

لینک کوتاه

مطالب مرتبط

نظر شما


آخرین ها