سینماسینما، ساسان گلفر
صلح و آرامش و عشق احتمالاً اولین چیزهایی هستند که هر آدم معمولی و معقولی بعد از برآورده شدن نیازهای اولیهاش مانند آب و غذا و سرپناه به آنها نیاز پیدا میکند و -اگر خیلی مته به خشخاش هرم مزلو نگذاریم- میتوانیم آنها را جزو نیازهای اساسی هر انسانی بدانیم. اما فرماندهان جنگ انگار عمدی دارند که به همین نیازهای اساسی روان بشر حمله کنند و معمولاً نیازهای اساسی جسم انسان را – خود این فرماندهان هم گویی در یک خلأ عظیم درونی هرچه میخورند و میچاپند، نیاز جسمشان برآورده نمیشود- بهانه قرار میدهند و حتی اگر در جامعه کمبودی وجود نداشته باشد هم کمبود مصنوعی درست میکنند تا انسانهای درگیر معضل تأمین خوراک و پوشاک را به جان هم بیندازند و از این رهگذر، صلح و آرامش و دوستی و عشق را هم از آنها دریغ کنند.
فرناندو آرابال نمایشنامهنویس، فیلمنامهنویس، رماننویس و شاعر اسپانیایی در حال حاضر ۹۳ ساله هم حدود هفتاد سال پیش که اولین نمایشنامهاش با عنوان «پیکنیک در میدان جنگ» را مینوشت، لابد چنین مفهومی را در ذهن داشت. میگویند آرابال بیست ساله در آن زمان، در سال ۱۹۵۲ تحت تأثیر جنگ کره بود که این نمایشنامهی تکپردهای کمدیسیاه مکتب معناباختگی را نوشت، گرچه عدهای دیگر مانند گونتر گراس نویسنده آلمانی او را متأثر از وقایع جنگ جهانی دوم در اروپا و حتی جنگ جهانی اول میدانند و عدهای دیگر به سلطه فاشیسم ژنرال فرانکو و جنگ داخلی اسپانیا که پدر نقاش فرناندو در جریان آن ناپدید شد و خود او را نیز اندکی بعد از نوشتن این نمایشنامه به اقامت در فرانسه واداشت، اشاره میکنند و نمایشنامه را متأثر از رویدادهای اسپانیا میدانند. هرچه هست، فرناندو آرابال داستان دو سرباز به نامهای زاپو و زپو و پدر و مادری به نام آقای تپان و خانم تپان را که در یک جبههی جنگ پیکنیک برگزار میکنند و با دو مأمور صلیب سرخ هم روبرو میشوند، طوری نوشت که معلوم نباشد این ماجرا دقیقاً در کجای دنیا و در چه تاریخی دارد اتفاق میافتد و به این ترتیب نمایشنامهای بسیار تأثیرگذار و فارغ از محدودیتهای زمان و مکان پدید آمد که همه فرزندان انسان در همه دورانها را به یک اندازه شامل میشود.
نمایش «کاتیوشا» به کارگردانی آرش داودی و فرشاد ارج که تا بیست آذر ۱۴۰۳ در تهران، در پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه خواهد بود، برداشت آزاد گروه نویسندگان آفرینش است از نمایشنامه «پیکنیک در میدان جنگ» فرناندو آرابال با ترجمه خانم پریسا جوانفر. اثر آرابال البته در سالهای گذشته به زبان فارسی برگردانده و منتشر شده و از جمله داریوش مؤدبیان نیز آن را ترجمه کرده و نمایش «پیکنیک در میدان جنگ» پیش از این نیز بارها به زبان فارسی روی پرده رفته است. در اجرای جدید با عنوان «کاتیوشا» عناصر و عواملی اضافه شده تا جذابیت اثر برای تماشاگر ایرانی باز هم بیشتر شود. یکی از این تغییرات افزوده شدن بر تعداد بازیگران است که هم در قالب شخصیتهای تازه و هم گروه اجرای موسیقی، خوانندگان و گروه کر و پرفرمنس فضای زنده و پویا و جذابی میآفرینند و البته استفاده از تکنیکهای مختلف در طراحی صحنه و لباس، نور و رنگ و کوریوگرافی به سرزندگی و جذابیت فضا کمک بیشتری میکند. دیالوگها هم برای افزودن بار طنز در بسیاری موارد بسط داده شدهاند و در مواردی هم از تکنیکهای فاصلهگذاری برشتی مانند خطاب مستقیم به تماشاگر برای درگیر کردن بیشتر تماشاگر در این میدان استفاده شده است. بازیگران نقشهای گوناگون این اثر نیز با جنس بازی متناسب با این فضا در تمام مدت زمان هفتاد دقیقهای اثر جذابیت آن را برای تماشاگران خنده بر لب حفظ میکنند.
در «کاتیوشا» به ندرت نامی از شخصیتها میشنویم و شاید شخصیتی به نام استپان که هرگز اثری از او نمیبینیم یک مورد استثنایی باشد؛ اما با توجه به یونیفرم یکی از شخصیتها میتوان حدس زد که اجرا کنندگان «کاتیوشا» دوران جنگ جهانی دوم را در نظر داشتهاند و نوع لباسها و موسیقی ابتدای اثر و حرکتهای موزون جایی در اروپای شرقی –احتمالاً رومانی- را القا میکند، گرچه در دقایق بعدی شاید به فضاهایی مانند گرانادا در اسپانیا وارد میشویم و جاهایی هم صحبت نژادهای گوناگون مطرح میشود و موسیقی هم انواع مکتبهای مختلف از سراسر قرن بیستم در نقاط مختلف جهان را در برمیگیرد. با این تمهید هوشمندانه باز هم بر جهانشمول بودن مسئله، بر اینکه جنگ و جنگافروزان دشمنان روال عادی زندگی و حقوق اولیه مردم هستند، تأکید میشود.
نمایش «کاتیوشا» یکی از آثارصحنهای این روزها در تهران است که تماشای آنها توصیه میشود. شاید مردمی که با هنر نمایش انس و الفت بیشتری داشته باشند یا پیدا کنند، کمتر مستعد آن باشند که چشمهایشان را ببندند و زیر لب برای آدمی که ممکن است بکشند، دعا کنند!
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- گفتوگو با فرناندو آرابال/ فقط افراد دیوانه هستند که میتوانند رؤیاها را محقق کنند
- کمدیها تا هفتم سیدالشهدا(ع) اجازه اکران ندارند/ تخلف «هزارپا»
- فروش «هزارپا» از ۳۵ میلیارد تومان گذشت/ آمار فروش فیلمهای در حال اکران
- نظر جالب هادی حجازیفر درباره تندروها/ آنقدر که فکر میکنیم وحشتناک نیستند
- آغاز اکران «دمسرخها» در سینماهای کشور/ میزان فروش فیلم های در حال اکران
پربازدیدترین ها
- فیلمهای بینالمللی نامزد گلدن گلوب و گمانهزنی درباره خوششانسترینها
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- ردپای یک کارگردان مؤلف / نگاهی به فیلمهای کوتاه سعید روستایی
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ شهره آغداشلو بازیگر فصل سوم «چرخ زمان» شد
- بر اساس اعلام DGA؛ جایزه دستاورد یک عمرِ انجمن کارگردانان به آنگ لی اهدا میشود
- معرفی بازیگران نمایشهای «هدویگ» و «نامههای بینام و نشان»
- ساخت دنباله دیگری از فیلم پرفروش سال ۲۰۰۰/ رابرت دنیرو و بن استیلر در قسمت جدید «ملاقات با والدین»
- جشنواره «دیدار» کاملا مستقل برگزار میشود
- در آستانه زادروز زندهیاد کیومرث پوراحمد؛ نسخه ویژه نابینایان «خواهران غریب» با صدای لاله اسکندری منتشر میشود
- فرصت بهرهمندی از ۱۰ گیگابایت اینترنت هدیه برای مشترکان غیرفعال همراه اول
- ۳ فیلم کوتاه ایرانی در جشنواره قزاقستان
- آغاز بازبینی آثار متقاضی رقابت در جشنواره فیلم فجر از ۲۲ آذر
- معرفی مدیرعامل همراه اول بهعنوان کارفرمای سلامتمحور ملی سال ۱۴۰۳
- «عزیز» پایان پاییز اکران میشود
- ۶فیلمنامه پروانه ساخت سینمایی گرفتند
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ نقدی بر «سندروم تابستان بیپایان»؛ یک اتهام تکاندهنده، تعطیلات خانوادگی را برهم میزند
- فیلمهای بینالمللی نامزد گلدن گلوب و گمانهزنی درباره خوششانسترینها
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ ۱۰ فیلم برتر سال ۲۰۲۴ از نگاه مجله آتلانتیک؛ یک سال دیگر از بحران وجودی برای هالیوود و سالی عالی برای سینما
- یک نامزدی برای «دانه انجیر معابد»؛ نامزدهای گلدن گلوب ۲۰۲۵ معرفی شدند
- پیشنهاد مدیر جشنواره کن به عربستانیها
- «گربه» و «ابط الجوزا» روی صحنه میروند
- «آنورا» برگزیده منتقدان لسآنجلس شد
- نمایش موزیکال «کورالاین» روی صحنه میرود
- «درون و بیرون۲»؛ مدیریت شکوهمند یک اضطراب
- تحقق تجربه زندگی دیجیتال در ایرانمال با همکاری همراه اول
- اکران ۳ فیلم جدید از ۲۸ آذر
- در مراسم زادروز زندهیاد «داریوش مهرجویی» مطرح شد؛ مهرجویی سهم عمدهای در بخشهای مختلف تاریخ سینمای ایران دارد
- داوران هفتمین جایزه پژوهش سال سینمای ایران معرفی شدند
- یک کارگردان دیگر به دفاع از «جوکر ۲» برخاست؛ منتقدان احمق بمیرید!
- یادداشت فریدون جیرانی درباره وضعیت سینمای اجتماعی؛ باور تغییر باورها
- «دِویل» با ردهبندی سنی روی صحنه میرود
- بررسی مسائل حقوقی سکوهای نمایش خانگی
- درباره نمایش «کاتیوشا»؛ تکنیک در میدان رنگ