پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

سینماسینما، جمال رهنمایی *

انیمیشن «درون و بیرون۲» ساخته کمپانی پیکسار در سال جاری، رونق مضاعفی به سینماهای آمریکا بخشید و با استقبال بسیار خوبی روبرو شد. تجربه ساخت قسمت اول این انیمیشن هم بسیار موفق بود.

بخش دوم این انیمیشن سینمایی در ادامه اتفاقات ذهنی دختری خردسال به نام رایلی است. در این بخش رایلی در حال گذار از بحران بلوغ است و این قسمت داستان مشغول روایت اتفاقاتی جالب است که در دستگاه عاطفی و هیجانی رایلی در جریان هستند.

احساسات تازه ای به حس های قدیمی رایلی اضافه شده اند. خجالت، ملالت و اضطراب حس های تازه ای هستند که به دستگاه شناختی رایلی اضافه شده اند. در همین حال برخی از حس های قدیمی رایلی دیگر کارآمدی قبل را ندارند و در ابتدا توسط حس های جدید به کلی کنار گذاشته و  سرکوب می شوند اما جریانات زندگی واقعی رایلی  به گونه ای پیش می رود که معلوم می شود کودک درون یا حس های دوران کودکی هنوز هم در بخش هایی از زندگی کارآمد هستند و می توانند چاره ساز باشند.

رایلی در روبرو شدن با بحران های دوران بلوغ دچار آشفتگی و اضطراب و عصبانیت می شود و هنوز تجربه‌ای برای برخورد با این وضعیت جدید ندارد.

او زندگی کردن با دوستان در محیطی غیر از خانواده را به مدتی طولانی تجربه می کند. متوجه می شود که گاهی مسیر زندگی او را از دوستان قدیمی دور می کند و حتی مجبور می شود رقابت کند. رایلی با موضوعاتی روبرو می شود که برای اولین بار با آنها روبرو شده و هیچ اندوخته ذهنی یا مسیری آشنا برای رفتار در این موقعیت ها ندارد.

به لطف تصاویری که در دنیای انیمیشن قابل بیان شده اند ما این کشاکش های ذهنی رایلی را در اختلافاتی که میان احساسات مختلف در جریان است، مشاهده می کنیم.

فرماندهی اوضاع در این شرایط در دست احساس اضطراب است. اضطراب خواهان موفقیت کامل و سریع رایلی است. می خواهد همه راه های ممکن را بررسی کند و بیشترین نتیجه را به دست بیاورد. اما همین گستردگی راه ها و فراوانی نتایج بررسی همه آنها را ناممکن می کند و اسباب مضطرب شدن او را فراهم می آورد و ما به عنوان تماشاچی اتفاقات ذهنی یک دختر نوجوان متوجه می شویم که زندگی دوران بلوغ و بزرگسالی بدون وجود اضطراب امکان پذیر نیست و از سوی دیگر اضطراب بیش از حد می تواند ما را از پای درآورد.

اضطراب به عنوان یک احساس انسانی در زندگی واقعی نیز به همین شکل عمل می کند از سویی ما را نسبت به جریانات واقعی زندگی هوشیار می سازد تا بتوانیم عکس العمل مناسبی از خود بروز بدهیم از سوی دیگر همین اضطراب در صورتی که قابل مدیریت نباشد، می تواند باعث بروز عکس العمل های نامناسب و از دست دادن موقعیت های زندگی و سلامت روانی باشد.

اضطراب شاید مهمترین احساس انسانی باشد که با بروز بیماری های روانی ارتباط مستقیم دارد و در سبب شناسی تقریبا در همه بیماری ها مشترک است.

در جایی از فیلم می بینیم که وقتی همه احساسات رایلی دست به دست هم می دهند تا اضطراب را روی مبل بنشانند تا قهوه ای بخورد و استراحت کند رایلی می تواند به جمع بندی مناسبی برای نحوه  رفتار در بقیه مسابقه دست یابد و با آرامشی که پس از این اضطراب به دست آورده می تواند از این موقعیت عبور کند. به تعبیری می توان گفت اضطراب برای راه اندازی هوشیاری احساس مناسبی است اما برای پیدا کردن راه حل نیاز به استفاده از احساسات دیگرمان داریم و در هنگام تصمیم گیری بایستی اضطراب خودمان را به استراحت بفرستیم. انیمیشن «درون و بیرون ۲» از این مثال ها زیاد دارد.

عصبانیتی که رایلی در هنگام برخورد با والدین و دوستان قدیمی خود دارد و آنها را مانع  راه پیشرفت خود می داند نیز یکی دیگر از نشانگرهای مهم چگونگی کارکرد ذهن نوجوانان در هنگام بلوغ است.

سنین نوجوانی سرشار از افکار بحرانی هستند، بحران هایی که ذهن نوجوانان راهکاری برای خروج از آن ندارد و به همین دلیل هم در هنگام ازسرگذراندن بحران های بلوغ، والدین با تامل و همراهی می توانند بهترین دوست همراه این دوران باشند. نصیحت و تنبیه نامناسب ترین راه برای برخورد با نوجوانان در این دوران است. به همین دلیل هم تماشای این انیمیشن برای والدین کاربردی و چاره ساز است.

در جای دیگری از داستان می بینیم که جزیره خانواده در ذهن رایلی چقدر کوچک شده است و بجای آن جزیره دوستی ها چند  برابر شده است. این اتفاق ذهنی بخشی بسیار مهم از مراحل رشد انسان است و بدون آن فرآیند ورود به دنیای بزرگسالی امکان پذیر نیست. اما این اتفاق می تواند والدین ناآگاه را نگران و مضطرب کند. در حالیکه اگر با این اتفاق شبیه یک فرآیند طبیعی رشدی مواجه شوند، از آن به عنوان یکی از مراحل پرورش نوجوان بهره خواهند برد.

تماشا ی این انیمیشن با توجه به این ظرایف روانی می تواند از والدین همرامان بهتری برای دوران رشد فرزندان، و برای فرزندان صبوری بیشتری برای گذار از این بحران شکوهمند فراهم سازد.

*روانشناس تحلیلی