سینماسینما، محمدرضا بیاتی*
در مستند زندگینامهی پله، بهترین فوتبالیست جهان تا پیش از ظهور مارادونا، داستان رشد و بالندگی یک اَبَرستاره را میبینیم. قهرمانی سیاهپوست که نه فقط برای برزیل که برای صدها میلیون، بلکه میلیاردها نفر از مردم به اسطورهای دستنیافتنی بدل میشود. او با هنرش چشمها را خیره و دلها را میبَرَد و گل میزند و گل میزند تا به عدد باورنکردنیِ هزار گل میرسد. در اوج محبوبیت است که نظامیان در برزیل کودتا میکنند و مردم گرفتار روزهای تلخ و سختی میشوند. پلهی قهرمان به کشور بازمیگردد. استقبال گرم از اسطوره یکباره به موجی از سرزنش و حتی نفرت تبدیل میشود؛ چون قهرمان آنها در برابر درخواست نظامیانِ کودتاچی مقاومت نمیکند و به دیدار آنها میرود. پله برای بسیاری یکباره از عرش به فرش سقوط میکند و بعدها در پاسخ به سرزنشها میگوید چه کاری از دست من برمیآمد من فقط یک فوتبالیست بودم! در ایران کودتایی در کار نیست اما در واکنش به ناکارآمدیها و معضلات اجتماعی و انتظارات مردم از اصغر فرهادی او هم دقیقاً همین جمله را بعد از جشنوارهی کن بکار برد و گفت؛ من فقط یک فیلمسازم! در بخش دیگری از مستند یکی منتقدانِ پله میگوید او میتوانست مثل محمدعلی کِلِی، بوکسور افسانهای، عمل کند که -تقریباً همزمان با پله- در آمریکا به جنگ ویتنام اعتراض کرده بود؛ اما در پاسخ به این انتقاد یکی از هواداران پله استدلال میکند که اعتراض محمدعلی در آمریکای دموکراتیک عواقب سنگینی برای او نداشت درحالی که پله نمیدانست در صورت تقابل و مخالفت با نظامیان بیرحم و نامهربان چه سرنوشتی در انتظار اوست. به بیان روشنتر، گاهی انتظارات، معقول و شدنی است و گاهی ناممکن یا فوق توان و طاقت افراد است. بنظرم برخلاف مواردی مانند پله در ماجرای وریا غفوری، انتقادات و انتظارات از رامبد جوان کاملاً بجا و موجه است؛ رامبد اسم وریا، کاپیتان سابقِ تیم استقلال، را در خندوانه سانسور میکند چون وریا مورد غضب برخی مدیران است. او در یک عذرخواهیِ تصویری میگوید خودِ او این کار را انجام داده و دلیلاش را پیشگیری از مشکلات احتمالی در پخش خندوانه اعلام میکند. همهی ما میتوانیم اشتباه کنیم و عذرخواهی، نشانهی شهامت و مسئولیتپذیری اخلاقی است. اما باور به خطاپوشی و مدارا با اهل مدارا به معنای تعطیل نقد بیغرضِ اتفاقات نیست. نگارنده -در چند یادداشت- نظرم را دربارهی جنبههای پیچیده و متعارضِ واقعیت گفتهام، با این وجود این تعارضها همیشه بیراهحل نیستند و گاهی یکی از کفههای تعارض، بروشنی سنگینتر است و تشخیص و انتخاب درست، دشوار نیست و نمیتوان هر اتفاق ناموجهی را توجیه کرد و در چرخهی بیپایانِ نسبیت اخلاقی افتاد. مورد وریا و رامبد یکی از این موقعیتهاست. رامبد در توجیه سانسور اسم وریا میگوید نگران بوده که برنامه با مانعِ پخش مواجه شود و امتیازات مسابقه بهم بریزد! هرچند مدیریت شبکهی نسیم رندانه پشت رامبد را خالی کرده و گفته مشکلی با هیچ نامی ندارد اما حتی در صورت پخش نشدنِ یک قسمت از یک برنامه آیا روشن نیست که -در این تعارض- اهمیت مسألهی وریا ابداً قابل مقایسه با عواقب مسابقهی قاطیبازی نیست؟! اگر برای اصلاح امور تا این حد هم حاضر به هزینهدادن نیستید تردیدی نکنید که دیر یا زود بخشی از یک روند نادرست خواهید شد. من خندوانه را دوست ندارم و با نگاه و سلیقهام سازگار نیست. فارغ از یک نقد بنیادی که از بیان آن صرفنظر میکنم بنظرم طنز و سرگرمی آن را بزرگسالانه نیست و نوعی کودکانهگی منفی در آن است که نیازمند تحلیل است؛ بخصوص که در پس پشتِ دیدگاه رامبد این احساس القاء میشود که میخواهد یک سبک از شادی و زندگی را به همه تعمیم بدهد. با اینحال باید جنبههای مثبت آن را هم دید؛ بجز کشف جنابخان که استعداد کمنظیری است شاید مهمترین کارکرد خندوانه ایجاد زمینه و فرصت برای شناسایی استعداد دختران است؛ تصور کنید در شرایطی که دیدگاهی میخواهد محدودیتهای زیادی را به جامعه القا کند دختری کمدین بیاید مردم را بخنداند! گمان میکنم این نکته را یکبار گفتهام اما باز تکرار میکنم یا نباید به هیچ کاری تن داد یا اگر قرار به انجام کار است، در شرایط موجود، از این تعارضها گریزی نیست. باید هشیار بود. تصمیم ماست که تعیین میکند ما چه کسی خواهیم شد.
*فیلمنامهنویس و فیلمساز
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- رامبد جوان با یک رئالیتیشو در شبکه نمایش خانگی/ انتشار دوبله «ترنسفورمرز»
- اکران «زودپز» رامبد جوان به تعویق افتاد
- فیلمهای رامبد جوان، بهرام افشاری و گزینه احتمالی اسکار در راه اکران
- همکاری مشترک رامبد جوان و عاطفه تهرانی
- ادعای عجیب مدیر شبکه۴؛ مدیری، علیخانی، جوان و صحت جرأت نمیکنند به تلویزیون بروند
- سرنوشت «کلاه قرمزی» در انتظار «جناب خان»؟
- پایان اکران فیلم پرفروش سال/ «چپ، راست» به سینماها میآید
- آینده مبهم «خندوانه» از نگاه رامبد جوان
- رامبد جوان تهیهکننده فیلم کوتاه «فقط مه واقعی است!» شد
- بازگشت «خندوانه» به تلویزیون از عید فطر
- گزارشی از واکنشها به ویدئوی اعتراضی مهرجویی/ اندوه عمومی سینماگران ایرانی
- فینالیستهای خندانندهشو۳ مشخص شدند
- بازگشت جنابخان از پنجشنبه به «خندوانه»
- معجونی، ژوله و جوان داوران خندانندهشو ۳ شدند
- کلیشههایی که با بازیهای رامبد جوان شکست
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- ماجرای برخورد کیمیایی با کاپولا و انتقاد کیمیایی از ساخت ادامه پدرخوانده توسط کاپولا
- اختصاصی سینماسینما/ تازهترین فیلم کارگردان افغانی تبار در مسابقهی جشنواره برلین
- اثر کارگردان ایرانی، نماینده آمریکا در برلین/ آثار چند بخش از هفتاد و پنجمین جشنواره برلین اعلام شد
- کپی برداری ترامپ از روی دست مسئولان سینمایی
- دیوید لینچ درگذشت
- درباره “هادی عامل” و برنامه صداوسیما
- با نامزدی در ۳۲ رشته؛ یونیورسال در بفتای ۲۰۲۵ درخشید
- برای دریافت اسکار ۲۰۲۵؛ انجمن نویسندگان نامزدهای بهترین فیلمنامه را معرفی کرد
- حتی نام ایران او را به گریه میانداخت/ داور زنده زنده دق کرد
- به بهانه برنامه «جعبه سیاه»؛ کفن و آگهی فوت لیاقت چه کسانی است؟
- یک روزنامه نگار و طنزنویس درگذشت/ ابراهیم نبوی به زندگی خود پایان داد
- نامزدهای جوایز بفتا اعلام شد
- خالق و کارگردان سریال: فصل سوم «بازی مرکب» پایان دنیای آن نخواهد بود
- صدور پروانه ساخت غیرسینمایی برای ۴ اثر/ اعضای جدید شورای پروانهی فیلمسازی غیرسینمایی معرفی شدند
- معرفی مکانهای میزبان ۳ بخش از جشنواره تئاتر فجر
- آیین قرعهکشی نمایش فیلمهای جشنواره ۴۳ام / گزارش تصویری
- درباره دو فیلم حاضر در جشنواره فجر/ استعدادهای تازه در سینما
- برنامه نمایش آثار جشنواره فیلم فجر ۴۳ در سینمای رسانه مشخص شد
- فیلم جدید اصغر فرهادی در نیویورک ساخته میشود
- چرا «علت مرگ: نامعلوم» از اکران بازداشته شده بود؟/ پرسشهای بیپاسخ
- اعطای تندیس زرین جایزه ملی مدیریت مالی ایران به همراه اول
- ارائه بستههای ویژه همراه اول بهمناسبت روز پدر
- مرگ ۲ چهره برنده اسکار/ فیلیس دالتون و کلود جرمن درگذشتند
- معرفی آثار مستند راهیافته به چهل و سومین جشنواره فیلم فجر
- بدرقه فریدون شهبازیان به خانه ابدی؛ علیزاده:هنرمندان ما ارج و قرب ندارند/ کاش از رنجی که کشید، حرف میزد
- معرفی برگزیدگان نخستین دوره جشنواره تئاتر «خوشه پروین»/ منیژه محامدی تجلیل شد
- فهرست تهیهکنندگان هم عقب افتاد/ تعویق در اعلام نامزدهای اسکار ۲۰۲۵ به دلیل آتشسوزی لسآنجلس
- یک جایزه برای نماینده برزیل در اسکار/ سی و ششمین جشنواره پالم اسپرینگز برندگان خود را شناخت
- نمایش و بررسی «چگونه قبل از مرگ مادربزرگ، میلیونر شویم!» در سینما اندیشه
- «عطر لیموهای سیسیل»؛ از یاد بُردنِ عطر لیموهای سیسیل!