سینماسینما: علیرضا نراقی در روزنامه سازندگی نوشت:
انسان در قابهای تنگی از محدودیت زندگی میکند. این محدودیتها، هم شامل عوامل عامی چون طبیعت، جغرافیا، زمانه، فرهنگ عمومی و سیاست میشوند و هم عواملی فردی، همچون خصوصیات ژنتیکی، روانی و فیزیکی را در بر میگیرند. در اکثر موارد انسان از این عوامل محدود کننده خلاصی ندارد. هر موجودی با ویژگیهای منحصر به فرد مادی خود شناخته میشود و اساساً بودن جز از مسیر محدودیت ممکن نیست. تمایز ظاهری انسانها به آنها هویت میدهد و حال اگر آدمها به شکل غیر قابل تمایزی شبیه به هم باشند میتوانند از طریق گریز از هویت خود، بخش مهمی از محدودیتها را زیر پا بگذارند.
موقعیتی که مانی حقیقی در آخرین ساخته خود «تفریق» پیش چشم میگذارد، موقعیتی فرضی برای نمایش امکانهای این فرارفتن از هویت فردی، از طریق یافتن مشابهت عین به عین است. دو زوج در یک شهر چنان شبیه هستند که میتوان آنها را با یکدیگر اشتباه گرفت و پس از آگاهی از وجود دیگری هر کدام از آنها امکان بودن در هویت و زندگی دیگری را تصور میکنند. این موقعیت هم هراسآفرین و بحرانزا و هم اشتیاقآور و رهاییبخش است. اما چه این وضعیت را شخصیتهای فیلم در مسیر رهایی زندگی کنند و چه در مسیر ترس، خطر در ذات چنین موقعیتی است.
افلاطون معتقد بود مقید شدن اخلاقی انسان بر آمده از تجسم یافتگی مادی اوست و اگر آدمیان پوشیده از نگاه دیگران باشند میتوانند هر عمل غیر اخلاقی را بدون ترس و در راستای منافع خود عملی کنند. تشابه و مطابقت کامل با دیگری خود نوعی از نامرئی شدن است و به طور مشخصی در «تفریق»، هر دو مرد داستان تلاش میکنند تا از این موقعیت در راستای رسیدن به نیاز خود استفاده کنند؛ یکی به سمت نسخه سرزنده و جذابتری از همسر افسردهاش و دیگری به سمت رونوشتی آرامتر و آسیبپذیرتر از همسر خود. با وجود این، آن دو مرد بیش از هر چیز با میزان اثرگذاری طبقه اجتماعی و موقعیت سیاسیشان محدود شدهاند. نقطه اوج و بستار مضمونی و دراماتیک «تفریق» هم به همین مسئله باز میگردد. بازی مردان بر زنان مسلط میشود و در این میان در دوگانه عشق و قدرت- یا شاید بهتر است بگوییم لذتجویی و قدرتطلبی- قدرت پیروز میشود و ثابت میکند که آن عنصر بنیادین که رهایی را از همه ما ستانده، احتمالاً بیشتر از تقیدات فردی، محدودیتهای بیرونی و تحمیلی است که در زندگی انسان سلسله مراتب اجتماعی و جایگاه اِعمال و پذیرش قدرت را معین کرده است. در ساختار دراماتیک، «تفریق» با وجود اینکه در ماهیت خود این موقعیت جدی و قابل تأمل را خلق کرده است، در روند داستان به روایتی عشقی تنزل پیدا میکند که حتی آنقدر قانع کننده نیست که فیلم را تبدیل به یک عاشقانه کند.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- سخنگوی قوه قضاییه در نشست خبری مطرح کرد؛ ترانه علیدوستی ممنوع از پرواز نیست
- نوید محمدزاده با کارگردانی خودش روی صحنه میرود
- فیلمی به تهیهکنندگی نوید محمدزاده در جشنواره لوکارنو
- انتشار دو نمایشنامه از علیرضا نراقی
- آکتور ایرانی در شبکه آرته فرانسه
- جنون شکسپیری در زمانه ما/ نگاهی به فیلم «شاهلیر»
- میراث نفرینشده/ نگاهی به فیلم «پنجه آهنین»
- یادی از داریوش مهرجویی در بیستوپنجمین نشست ماهانهی «مستندهای ایرانشناسی»
- «جنگل آسفالت» با بازی نوید محمدزاده و فرشته حسینی
- ماجرای بازیگری که در انتظار نوید محمدزاده بود؛ «من نوید نیستم!» به اجرا بازگشت
- دو جایزه جشنواره نیویورک برای «شب، داخلی، دیوار»
- جشنِ مرگ/ نگاهی به فیلم «توتم»
- جایزه بزرگ جشنواره کورش به «آیههای زمینی» رسید/ معرفی برگزیدگان
- حضور «شب، داخلی، دیوار» در آستانه اکران جهانی در جشنواره «کمرا ایمیج»
- راهیابی «سیزده سالگی» به جشنواره مورد تایید اسکار و بفتا
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- ماجرای برخورد کیمیایی با کاپولا و انتقاد کیمیایی از ساخت ادامه پدرخوانده توسط کاپولا
- اختصاصی سینماسینما/ تازهترین فیلم کارگردان افغانی تبار در مسابقهی جشنواره برلین
- اثر کارگردان ایرانی، نماینده آمریکا در برلین/ آثار چند بخش از هفتاد و پنجمین جشنواره برلین اعلام شد
- کپی برداری ترامپ از روی دست مسئولان سینمایی
- دیوید لینچ درگذشت
- درباره “هادی عامل” و برنامه صداوسیما
- با نامزدی در ۳۲ رشته؛ یونیورسال در بفتای ۲۰۲۵ درخشید
- برای دریافت اسکار ۲۰۲۵؛ انجمن نویسندگان نامزدهای بهترین فیلمنامه را معرفی کرد
- حتی نام ایران او را به گریه میانداخت/ داور زنده زنده دق کرد
- به بهانه برنامه «جعبه سیاه»؛ کفن و آگهی فوت لیاقت چه کسانی است؟
- یک روزنامه نگار و طنزنویس درگذشت/ ابراهیم نبوی به زندگی خود پایان داد
- نامزدهای جوایز بفتا اعلام شد
- خالق و کارگردان سریال: فصل سوم «بازی مرکب» پایان دنیای آن نخواهد بود
- صدور پروانه ساخت غیرسینمایی برای ۴ اثر/ اعضای جدید شورای پروانهی فیلمسازی غیرسینمایی معرفی شدند
- معرفی مکانهای میزبان ۳ بخش از جشنواره تئاتر فجر
- آیین قرعهکشی نمایش فیلمهای جشنواره ۴۳ام / گزارش تصویری
- درباره دو فیلم حاضر در جشنواره فجر/ استعدادهای تازه در سینما
- برنامه نمایش آثار جشنواره فیلم فجر ۴۳ در سینمای رسانه مشخص شد
- فیلم جدید اصغر فرهادی در نیویورک ساخته میشود
- چرا «علت مرگ: نامعلوم» از اکران بازداشته شده بود؟/ پرسشهای بیپاسخ
- اعطای تندیس زرین جایزه ملی مدیریت مالی ایران به همراه اول
- ارائه بستههای ویژه همراه اول بهمناسبت روز پدر
- مرگ ۲ چهره برنده اسکار/ فیلیس دالتون و کلود جرمن درگذشتند
- معرفی آثار مستند راهیافته به چهل و سومین جشنواره فیلم فجر
- بدرقه فریدون شهبازیان به خانه ابدی؛ علیزاده:هنرمندان ما ارج و قرب ندارند/ کاش از رنجی که کشید، حرف میزد
- معرفی برگزیدگان نخستین دوره جشنواره تئاتر «خوشه پروین»/ منیژه محامدی تجلیل شد
- فهرست تهیهکنندگان هم عقب افتاد/ تعویق در اعلام نامزدهای اسکار ۲۰۲۵ به دلیل آتشسوزی لسآنجلس
- یک جایزه برای نماینده برزیل در اسکار/ سی و ششمین جشنواره پالم اسپرینگز برندگان خود را شناخت
- نمایش و بررسی «چگونه قبل از مرگ مادربزرگ، میلیونر شویم!» در سینما اندیشه
- «عطر لیموهای سیسیل»؛ از یاد بُردنِ عطر لیموهای سیسیل!