سینماسینما، الناز راسخ
زمانی که از آن جاده سرد و تاریک عبور می کردیم، مدام شعری از فروغ با طنین صدای خودش در ذهنم مرور می شد. «آن کلاغی که پرید/از فراز سر ما/و فرو رفت در اندیشهٔ آشفتهٔ ابری ولگرد/و صدایش همچون نیزهٔ کوتاهی، پهنای افق را پیمود/خبر ما را با خود خواهد برد به شهر/همه میدانند/همه میدانند/که من و تو از آن روزنهٔ سرد عبوس/باغ را دیدیم/و از آن شاخهٔ بازیگر دور از دست/سیب را چیدیم/همه میترسند/همه میترسند، اما من و تو/به چراغ و آب و آینه پیوستیم/و نترسیدیم…»
تاریکی و سرما! تاریخ از آغازش تا واپسین لحظاتی که مصادف با حضور ما در آن می شود، برای زنان در این دو کلمه و حرف ربط میانی اش خلاصه می شود. او از همیشه تا همیشه زنان را محبوس در حصار جسمشان به خود دیده است. تفاوتی نمی کند زن قصه ما کجای این دنیا ایستاده باشد، هرجا که باشد با مسئله پیچیده جسمانیتش رویروست. اگر جسمش از فقر و جنگ جان سالم به در برد، دستخوش حملات دیگری خواهد شد. همانند آنچه که بر مینوی حکمت یا تمام مینوهای این شهر گذشته و می گذرد.
فیلم با تاریکی و سرما آغاز می شود. سرمایی که به گرمای جمعی خانوادگی کات می خورد. منبع این گرمایش حضور مداوم زنیست که با همراهی او صعب ترین راه ها هموار می شود. نیازی نیست خیلی منتظر بمانیم تا ذره ذره کم فروغی اش را به نظاره بنشینیم چون تندبادی خواهد وزید و تن پوش های او را به یغما خواهد برد. پس از آن لحظه شوم، او دیگر شمع روشن گذشته نیست. به دور خود دیواری می کشد به بلندای بی اعتمادی و همه آنانی را که زمانی دوست می داشت در پشت دیوارها می نشاند. دیوارها بلند و بلندتر می شوند. ترس ها همچون اشباحی هر شب بر او هجوم می آورند. هرچه به او نزدیک تر می شوی او خود را بیشتر در درون خویش پنهان می کند. از پشت دیوارها پچ پچه ها به گوش می رسد. کسی از آبرو می گوید. دیگری در اندیشه هایش تصویری از آن شب عروسی وعده داده شده را نقش می زند. یکی آمده تا بگوید از او می ترسد. اما یک نفر مانده. یک نفر که نگران است. یک نفر که می خواهد او را در آغوش بگیرد. یک نفر که… اما هیچ کدام نمی تواند مانع آن فرو پاشی درونی شود. خود اوست که باید به پای خودش بایستد و دست خودش را بگیرد و از این طوفان عبور کند. او باید نترسد تا بتواند به چراغ و آب و آیینه بپیوندد. همانند همه آنچه که تمام زنان در طول تاریخ انجام داده اند.
مسئله تجاوز بارها به شیوه های گوناگون بررسی شده است. منیژه حکمت این بار از منظر متفاوتی به این مسئله می پردازد. گرچه با آنچه در گذشته دیده و شنیده ایم اشتراکاتی دارد اما فروپاشی درونی زن در مواجهه با چنین رویداد سهمگینی اگر به درستی به یادآورم نخستین بار است که موضوع اصلی فیلمی در سینمای ایران می شود. او نوک پیکانش را به سمت درستی نشانه گرفته است. چرا که مسئله اصلی در چنین وقایعی خود زن و روان از دست رفته اوست که همچون گره کوری به جسمش چسبیده است. دلیل انکار مینو آنست که او برای نخستین بار خودش را و تمام آن رنجی که بر وی رفته است را از بیرون به نظاره نشسته و هر چه تلاش می کند نمی تواند به آن شب برگردد تا جسم پاک و شکننده اش را از زیر چنگال های لاشخوران انسان نما بیرون بکشد. باید از نگاه او دید و در افکار او غوطه ور شد و به جای قلب او تپید و موریانه های حرف ها را بر گوشت و پوست او حس کرد تا بدانیم به راستی بر وی چه می گذرد.
معتقدم نیازی به روایت قصه های فرعی برای پیشبرد داستان نبود و فروپاشی درونی زن به عنوان پیرنگ اصلی می توانست تمام بار فیلم را به دوش بکشد. این فیلم می توانست بیشتر به درون مینو بپردازد و شخصیت های اضافی را از خود جدا کند. از این منظر جاده قدیم موضوع بکر و دست نخورده ای که جای پرداخت بسیار داشت را به راحتی می سوزاند. البته ممکن است سازنده برای تعدیل فضا و تزریق کمتر تلخی به چنین شیوه ای رضایت داده باشد.
گرچه اکثر بازی ها در مقایسه با آنچه حکمت در زندان زنان از بازیگرانش گرفته بود، با روح شخصیت ها بسیار فاصله دارند اما نمی شود منکر بازی مهتاب کرامتی و پرویز پورحسینی و ترلان پروانه شد.
حکمت و ذهن دغدغه مندش همیشه به سراغ مسائل متفاوتی رفته و با نگاه متفاوت تری نسبت به همجنسان فمنیستش به آن مسائل نگریسته است. سه زن هم فیلم متفاوتی بود. هر چند که زندان زنان هنوز با فاصله از فیلم های بعدی اش بهترین فیلم او محسوب می شود. اما جاده قدیم هم فیلم بدی از کار درنیامده است. گرچه نمی توان گفت که با یک شاهکار روبروییم و همه عناصر آن در جای درستی به کار گرفته شده است. ولی حتماً این سوال را در ذهن مخاطبش خواهد نشاند که «خودِ زن، خودِ خودِ زن پس از این رویداد فارغ از همه قضاوت ها چه می شود؟»
سوالی که نه تنها مردان بلکه زنان هم باید به آن پاسخ دهند.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- منیژه حکمت از جشنواره داکا جایزه گرفت
- حضور «ملخ» در بخش رقابتی جشنواره ونکوور
- سینماگران هشدار دادند: بیکاری؛ بحران سینما در سال ۱۴۰۱/ آیا مدیران جدید میخواهند سینما را از ابتدا اختراع کنند؟!
- بلوغ بازیگری برآمده از یک خانواده سینمایی/ درباره بازی پگاه آهنگرانی
- در بند اما سبز/ نگاهی به فیلم «بندربند»
- اولین حضور بینالمللی «ملخ» در یک جشنواره آمریکایی
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با منیژه حکمت کارگردان فیلم «بندربند»/ یاور من مردم هستند
- با طرحی از فرهاد فزونی؛ پوستر رسمی «بندربند» منتشر شد
- در یک اکران خصوصی؛ چهرههای فرهنگی به تماشای «بندربند» نشستند/ حکمت: از تمام اندیشمندان میخواهم صدای ما باشند
- آغاز پیشفروش بلیت فیلم «بندربند» از هفتم آذر ماه
- آغاز اکران «بندر بند» منیژه حکمت از ۱۰ آذر در سینماهای سراسر ایران/ اولین تیزر فیلم منتشر شد
- رونمایی از لوگوی رسمی «بندر بند»/ فیلم منیژه حکمت آذرماه به سینماها میآید
- مصطفی خرقهپوش در ایتالیا جایزه گرفت
- بیانیه منیژه حکمت در پی حذف ۴۰ دقیقه از فیلم «۱۹»/ سازمان سینمایی به دلیل امضای بیانیه حمایت از هموطنانمان مجوز فیلمم را نمیدهد
- نمایش موفق «بندر بند» در بارسلونا
نظر شما
پربازدیدترین ها
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- گفتوگو با محمد مقدم درباره سینمای مستند/ فیلم مستند، جهانی است ساختگی؟
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- حضورهای بین المللی فیلم کوتاه تامینا
- گلدن گلوب اعلام کرد؛ وایولا دیویس جایزه سیسیل بی دمیل ۲۰۲۵ را میگیرد
- درباره «قهوه پدری»؛ قهوه بیمزه پدری
- «کارون – اهواز» در راه مصر
- اختتامیه جشنواره «دیدار» ۱۷ دی برگزار خواهد شد
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «مجمع کاردینالها»؛ موفقیت غیرمنتظره در گیشه و جذب مخاطبان مسنتر
- مدیر شبکه نسیم توضیح داد؛ مهران مدیری، جنابخان، فرزاد حسنی و چند برنامه دیگر
- تاکید بر سمزدایی از سینما و جشنواره فجر/ علیرضا شجاع نوری: ادغام جشنوارهی ملی و جهانی فجر سیاسیکاری بود
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ جادوی «شرور»؛ داستانی از دوستی، تفاوتها و مبارزه با تبعیض
- برای پخش در سال ۲۰۲۵؛ پسر شاهرخ خان برای نتفلیکس سریال میسازد
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «گلادیاتور ۲»؛ بازگشتی باشکوه به کُلُسیوم و سنت حماسههای سینمایی
- اعلام نامزدهای چهلمین دوره جوایز انجمن بینالمللی مستند/ محصول مشترک ایران و انگلیس در شاخه بهترین مستند کوتاه
- اصغر افضلی و انیمیشن «رابینهود» در تازهترین قسمت «صداهای ابریشمی»
- جایزه جشنواره آمریکایی به پگاه آهنگرانی رسید
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ از فرصت ثبت نام فیلمها تا داوری عوامل بخش نگاه نو
- نمایش بچه / گزارش تصویری
- اهمیت «باغ کیانوش» در سینمای کمدی زدهی این روزها
- برای بازی در فیلم «ماریا»؛ نخل صحرای پالم اسپرینگز به آنجلینا جولی اهدا میشود
- اکران فیلم علی زرنگار از اواخر آذر؛ «علت مرگ: نامعلوم» رفع توقیف شد
- مانور آمادگی همراه اول برای رویارویی با بحران؛ تمرینی برای پایداری ارتباطات
- بررسی هزینه و درآمد تولیدات ۳ سال اخیر؛ حساب کتاب فارابی جور است؟
- در اولین روزهای اکران بینالمللی؛ «گلادیاتور۲»، ۸۷ میلیون دلار فروخت
- اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- نامزدی ۲ جایزه آمریکایی برای «دوربین فرانسوی»
- «شهر خاموش» بهترین فیلم جشنواره نوستالژیا شد
- فروغ قجابگلی بهترین بازیگر جشنواره ریچموند شد
- «تگزاس ۳»؛ کمدی از نفس افتاده یا موفقیت تکراری؟
- روایتی از سه نمایشنامه از محمد مساوات روی صحنه میرود
- «کارون – اهواز» در مراکش