سینماسینما، سعید هاشم زاده
وقتی از سینما به مثابه هنر سخن می گوییم، نمی توانیم این انگاره را در امتداد جهش و به وجود آمدن نظریه مولف ندانیم. نظریه مولف با کلید خوردن تئوری دوربین– قلم استروک در ۱۹۴۸ آغاز می شود و با نوشته های ساریس، به شکل تئوری تکمیل یافته در آمریکا پایان می یابد. نگره ای که استروک شرح می دهد، دیدگاه را به سمت من مولف به جای دیگری بر می گرداند.
من که جوهر شکل گیری هرگونه اثر هنری است و می اندیشد و می آفریند، دوربین به مثابه قلم، سپس در فرانسه و توسط تروفو، شابرول و رومر ارج نهاده می شود و این نظریه، که اوج پرداخت و توجه به مولف است باعث پرداختن و توجه به فیلمسازانی همچون هیچکاک، اورسون ولز و نیکلاس ری می شود. این توجه در واقع زاویه دید منتقدان را به خود هنرمند تغییر می دهد و به این نکته تاکید می گذارد که اساس پرداخت به اثر هنری برخاسته از تسلط کمپانی ها/ تهیه کنندگان نیست، بلکه اصل و اساس آن برخاسته از مولف است.
در واقع تسلط هنرمند بر سفارش دهنده هنری، اینجا و در مدیوم سینما، مد نظر قرار گرفت، و منتقدان را بر این امر وادار کرد تا فیلم ها را براساس معیار مولفان در نظر بگیرند. معیاری که بازن و بعدها ساریس مشخص کردند. معیارهایی همچون خلق اثر هنری هنرمند به عنوان مرجع و معیار که از هر اثر به اثر دیگر منتقل می شود.
این معیار، به عنوان معیار مولف، نظریه مولف یا نگره مولف با ساریس شهرتی جهانی یافت که تاکید بر سبک و مهارت فنی و فردی شخص مولف و نیز اساس فکری متمایز او نسبت به دیگران داشت. هنگامی که این نظریه در ایران به ترجمه در آمد بسیاری از فیلمسازان ناخواسته با این معیارهای قیاسی در ذهن منتقدان نقش بستند؛ نقشی که می توانست عیاری به آنها بدهد یا آنها را از بام غلو به سمتی نادرست پرتاب کند. پرتابی که اتفاق افتاد.
فیلمسازانی چون کیمیایی و مهرجویی از دو نمونه مولفانی هستند که می شد تا براساس نگره های موجود در نظریه ساریس به آثار آنها نگریست. شیوه نگریستن آنها و تسلط تکنیکی و فنی آنها زبانزد بود و آنها آثاری تاثیر گذار، حداقل تا اواخر دهه ۶۰ ارائه می دادند، که البته به اعتقاد بنده عمر هنری آثار مهرجویی تا اواسط دهه ۸۰ نیز جلو می آید. اما مسئله مولف در نوشتن درباره آنها، تبدیل به سوء تفاهمی شده بود تا نگریستن به آثار آنها همچون اثری مقدس سخت و دچار گیجی شود.
سقوط فیلمسازانی چون کیمیایی و بعد مهرجویی و حتی امروزه اصغر فرهادی، بسیاری از منتقدان را که آنها را مولف نام گذاری کرده بودند به این دوراهی سوق داد که فیلم آنها باید معیار ارزیابی باشد یا سایه حضور آنها به عنوان مولف باید مد نظر قرار داده شود. این درست گسستی بود که در تفکر بسیاری از منتقدان جهانی نیز اتفاق افتاد. ترجیح مولف به فیلم، باعث شده بود که بحث های درباره کیفیت اثر به توجه درباره مولف تبدیل شود اما هنگامی که اثر قابل دفاع نبود و ضعیف، باید چه واکنشی شکل می گرفت؟! اگر به گفته رابرت استم با این سوءتفاهم ها در سیر نگرش مولف، این نگره موجب شد تا نگاه ما را از چه به چگونه تغییر بدهد، اما این دوگانگی را نیز به وجود آورد که مولف ارجح است و معیار، یا فیلم به مثابه اثر…
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- سخنگوی قوه قضاییه اعلام کرد؛ ابعاد پرونده قتل داریوش مهرجویی روشن است
- پایان کار جشنواره فیلم کوروش با معرفی برگزیدگان
- مراسم سالگرد قتل داریوش مهرجویی و همسرش برگزار شد؛ دادخواهی دوباره در سالگرد «شب هولناک سینمای ایران»
- بزرگداشت داریوش مهرجویی در جشنواره کوروش
- کانون کارگردانان سینما برگزار میکند؛ مراسم اولین سالگرد قتل داریوش مهرجویی و وحیده محمدیفر
- نمایش «بانو» در جشنواره فیلمهای ایرانی کوروش/ برگزاری یادبود داریوش مهرجویی در تورنتو
- سینمای ملی ایران را تعریف کنید و شکل آن را بکشید
- اختتامیه پاسداشت فرهنگی روز ملی سینما؛ یادبود کیومرث پوراحمد و داریوش مهرجویی برگزار شد
- تحولات سیاسی و جریان موسوم به موج نو در سینمای ملی/ بهمناسبت روز ملی سینما
- برگزاری مجدد دادگاه متهمان قتل داریوش مهرجویی و وحیده محمدیفر
- هارون یشایایی: مهرجویی خیلی اهل مدارا بود
- معرفی فیلمهای راه یافته به مرحله دوم جایزه ایسفا
- وکیل متهم ردیف اول: شاید هیچ وقت ابهاماتِ پرونده قتلِ مهرجویی و همسرش حل نشود
- دیوان عالی کشور ایرادات پرونده را پذیرفت/ احتمال وجود شخص یا چاقوی دیگر در پرونده قتل مهرجویی و همسرش
- صدور احکام بدوی ۴ متهم پرونده قتل داریوش مهرجویی و وحیده محمدیفر
نظر شما
پربازدیدترین ها
- با حضور ۵۰۰ هزار تماشاگر در پنج هفته اتفاق افتاد/ استقبال غیرمنتظره فرانسویها از «دانه انجیر معابد»
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- نگاهی به فیلم «کیک محبوب من»/ عشق را در پستوی خانه نهان باید کرد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
آخرین ها
- «دانه انجیر معابد» در میان نامزدهای جایزه بهترین فیلم اروپا
- نشست خبری اپرای عروسکی مولوی / گزارش تصویری
- جشنواره فرانسوی به «کشیم عاشق» جایزه داد
- رایان رینولدز و هیو جکمن در یک فیلم غیرمارولی همراه میشوند
- درباره نمایش و اجرای متفاوت «قلاده ای برای یک سگ مرده»
- موسیقی نمایش آوای پارسی / گزارش تصویری
- اکران مردمی فیلم شبگرد / گزارش تصویری
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- بدون حضور جانی دپ؛ دو فیلم جدید از «دزدان دریایی کاراییب» سال آینده تولید میشود
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- معرفی داوران و آثار راهیافته بخش «هنرهای نمایشی» جشنواره چندرسانهای میراثفرهنگی/ اعلام برنامه بخش بینالملل
- نمایش «آخرین کوسه نهنگ» در جشنواره اسپانیایی
- جایزه طلای جشنواره ژاپنی به «زمین بازی» رسید
- برگزاری نخستین بوتکمپ مدیریت محصول آکادمی همراه اول
- درباره «بازنده» / لبه تاریکی
- نقدی به مدل فیلمسازی در ایران/ سینما بدون ساختار مشخص و قوانین دقیق
- «قهوه پدری» مهران مدیری از در شبکه نمایش خانگی
- «تَرَک عمیق» دو جایزه جشنواره بارسلون را گرفت
- گزارشی از گیشه سینماها؛ «زودپز» صدرنشین فروش فیلمهای هفته گذشته
- ۲ فیلم جدید در راه اکران سینماها
- پیوستن رضا بابک و شیرین اسماعیلی به «با خشم به گذشته نگاه کن»
- با یک کمپین کوچک برای فیلم ایستوود؛ کمپانی برادران وارنر «هیئت منصفه شماره۲» را وارد اسکار میکند
- پیمان معادی بازیگر فیلم جنایی هالیوودی شد
- «نادره رضایی» معاون هنری وزیر ارشاد شد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
- از ۱۶ آبان؛ «خورشید آن ماه» ساخته ستاره اسکندری آنلاین اکران میشود
- حضور همراه اول در نمایشگاه کیشاینوکس با هدف گسترش فرصتهای جدید سرمایهگذاری
- ادعای سازندگان پربازدیدترین سریال تاریخ نتفلیکس؛ چالشهای فصل دوم «بازی مرکب» جذابتر است
- تهیهکننده سینما مطرح کرد: کوچ سینماگران حرفهای به پلتفرمها و فیلمهایی که تعطیل میشوند
- «فصل فرار اسبها» آماده نمایش شد