سینماسینما، سعید هاشم زاده
وقتی از سینما به مثابه هنر سخن می گوییم، نمی توانیم این انگاره را در امتداد جهش و به وجود آمدن نظریه مولف ندانیم. نظریه مولف با کلید خوردن تئوری دوربین– قلم استروک در ۱۹۴۸ آغاز می شود و با نوشته های ساریس، به شکل تئوری تکمیل یافته در آمریکا پایان می یابد. نگره ای که استروک شرح می دهد، دیدگاه را به سمت من مولف به جای دیگری بر می گرداند.
من که جوهر شکل گیری هرگونه اثر هنری است و می اندیشد و می آفریند، دوربین به مثابه قلم، سپس در فرانسه و توسط تروفو، شابرول و رومر ارج نهاده می شود و این نظریه، که اوج پرداخت و توجه به مولف است باعث پرداختن و توجه به فیلمسازانی همچون هیچکاک، اورسون ولز و نیکلاس ری می شود. این توجه در واقع زاویه دید منتقدان را به خود هنرمند تغییر می دهد و به این نکته تاکید می گذارد که اساس پرداخت به اثر هنری برخاسته از تسلط کمپانی ها/ تهیه کنندگان نیست، بلکه اصل و اساس آن برخاسته از مولف است.
در واقع تسلط هنرمند بر سفارش دهنده هنری، اینجا و در مدیوم سینما، مد نظر قرار گرفت، و منتقدان را بر این امر وادار کرد تا فیلم ها را براساس معیار مولفان در نظر بگیرند. معیاری که بازن و بعدها ساریس مشخص کردند. معیارهایی همچون خلق اثر هنری هنرمند به عنوان مرجع و معیار که از هر اثر به اثر دیگر منتقل می شود.
این معیار، به عنوان معیار مولف، نظریه مولف یا نگره مولف با ساریس شهرتی جهانی یافت که تاکید بر سبک و مهارت فنی و فردی شخص مولف و نیز اساس فکری متمایز او نسبت به دیگران داشت. هنگامی که این نظریه در ایران به ترجمه در آمد بسیاری از فیلمسازان ناخواسته با این معیارهای قیاسی در ذهن منتقدان نقش بستند؛ نقشی که می توانست عیاری به آنها بدهد یا آنها را از بام غلو به سمتی نادرست پرتاب کند. پرتابی که اتفاق افتاد.
فیلمسازانی چون کیمیایی و مهرجویی از دو نمونه مولفانی هستند که می شد تا براساس نگره های موجود در نظریه ساریس به آثار آنها نگریست. شیوه نگریستن آنها و تسلط تکنیکی و فنی آنها زبانزد بود و آنها آثاری تاثیر گذار، حداقل تا اواخر دهه ۶۰ ارائه می دادند، که البته به اعتقاد بنده عمر هنری آثار مهرجویی تا اواسط دهه ۸۰ نیز جلو می آید. اما مسئله مولف در نوشتن درباره آنها، تبدیل به سوء تفاهمی شده بود تا نگریستن به آثار آنها همچون اثری مقدس سخت و دچار گیجی شود.
سقوط فیلمسازانی چون کیمیایی و بعد مهرجویی و حتی امروزه اصغر فرهادی، بسیاری از منتقدان را که آنها را مولف نام گذاری کرده بودند به این دوراهی سوق داد که فیلم آنها باید معیار ارزیابی باشد یا سایه حضور آنها به عنوان مولف باید مد نظر قرار داده شود. این درست گسستی بود که در تفکر بسیاری از منتقدان جهانی نیز اتفاق افتاد. ترجیح مولف به فیلم، باعث شده بود که بحث های درباره کیفیت اثر به توجه درباره مولف تبدیل شود اما هنگامی که اثر قابل دفاع نبود و ضعیف، باید چه واکنشی شکل می گرفت؟! اگر به گفته رابرت استم با این سوءتفاهم ها در سیر نگرش مولف، این نگره موجب شد تا نگاه ما را از چه به چگونه تغییر بدهد، اما این دوگانگی را نیز به وجود آورد که مولف ارجح است و معیار، یا فیلم به مثابه اثر…
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- سخنگوی قوه قضاییه اعلام کرد؛ ابعاد پرونده قتل داریوش مهرجویی روشن است
- پایان کار جشنواره فیلم کوروش با معرفی برگزیدگان
- مراسم سالگرد قتل داریوش مهرجویی و همسرش برگزار شد؛ دادخواهی دوباره در سالگرد «شب هولناک سینمای ایران»
- بزرگداشت داریوش مهرجویی در جشنواره کوروش
- کانون کارگردانان سینما برگزار میکند؛ مراسم اولین سالگرد قتل داریوش مهرجویی و وحیده محمدیفر
- نمایش «بانو» در جشنواره فیلمهای ایرانی کوروش/ برگزاری یادبود داریوش مهرجویی در تورنتو
- سینمای ملی ایران را تعریف کنید و شکل آن را بکشید
- اختتامیه پاسداشت فرهنگی روز ملی سینما؛ یادبود کیومرث پوراحمد و داریوش مهرجویی برگزار شد
- تحولات سیاسی و جریان موسوم به موج نو در سینمای ملی/ بهمناسبت روز ملی سینما
- برگزاری مجدد دادگاه متهمان قتل داریوش مهرجویی و وحیده محمدیفر
- هارون یشایایی: مهرجویی خیلی اهل مدارا بود
- معرفی فیلمهای راه یافته به مرحله دوم جایزه ایسفا
- وکیل متهم ردیف اول: شاید هیچ وقت ابهاماتِ پرونده قتلِ مهرجویی و همسرش حل نشود
- دیوان عالی کشور ایرادات پرونده را پذیرفت/ احتمال وجود شخص یا چاقوی دیگر در پرونده قتل مهرجویی و همسرش
- صدور احکام بدوی ۴ متهم پرونده قتل داریوش مهرجویی و وحیده محمدیفر
نظر شما
پربازدیدترین ها
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- گفتوگو با محمد مقدم درباره سینمای مستند/ فیلم مستند، جهانی است ساختگی؟
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- حضورهای بین المللی فیلم کوتاه تامینا
- گلدن گلوب اعلام کرد؛ وایولا دیویس جایزه سیسیل بی دمیل ۲۰۲۵ را میگیرد
- درباره «قهوه پدری»؛ قهوه بیمزه پدری
- «کارون – اهواز» در راه مصر
- اختتامیه جشنواره «دیدار» ۱۷ دی برگزار خواهد شد
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «مجمع کاردینالها»؛ موفقیت غیرمنتظره در گیشه و جذب مخاطبان مسنتر
- مدیر شبکه نسیم توضیح داد؛ مهران مدیری، جنابخان، فرزاد حسنی و چند برنامه دیگر
- تاکید بر سمزدایی از سینما و جشنواره فجر/ علیرضا شجاع نوری: ادغام جشنوارهی ملی و جهانی فجر سیاسیکاری بود
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ جادوی «شرور»؛ داستانی از دوستی، تفاوتها و مبارزه با تبعیض
- برای پخش در سال ۲۰۲۵؛ پسر شاهرخ خان برای نتفلیکس سریال میسازد
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «گلادیاتور ۲»؛ بازگشتی باشکوه به کُلُسیوم و سنت حماسههای سینمایی
- اعلام نامزدهای چهلمین دوره جوایز انجمن بینالمللی مستند/ محصول مشترک ایران و انگلیس در شاخه بهترین مستند کوتاه
- اصغر افضلی و انیمیشن «رابینهود» در تازهترین قسمت «صداهای ابریشمی»
- جایزه جشنواره آمریکایی به پگاه آهنگرانی رسید
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ از فرصت ثبت نام فیلمها تا داوری عوامل بخش نگاه نو
- نمایش بچه / گزارش تصویری
- اهمیت «باغ کیانوش» در سینمای کمدی زدهی این روزها
- برای بازی در فیلم «ماریا»؛ نخل صحرای پالم اسپرینگز به آنجلینا جولی اهدا میشود
- اکران فیلم علی زرنگار از اواخر آذر؛ «علت مرگ: نامعلوم» رفع توقیف شد
- مانور آمادگی همراه اول برای رویارویی با بحران؛ تمرینی برای پایداری ارتباطات
- بررسی هزینه و درآمد تولیدات ۳ سال اخیر؛ حساب کتاب فارابی جور است؟
- در اولین روزهای اکران بینالمللی؛ «گلادیاتور۲»، ۸۷ میلیون دلار فروخت
- اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- نامزدی ۲ جایزه آمریکایی برای «دوربین فرانسوی»
- «شهر خاموش» بهترین فیلم جشنواره نوستالژیا شد
- فروغ قجابگلی بهترین بازیگر جشنواره ریچموند شد
- «تگزاس ۳»؛ کمدی از نفس افتاده یا موفقیت تکراری؟
- روایتی از سه نمایشنامه از محمد مساوات روی صحنه میرود
- «کارون – اهواز» در مراکش