سینماسینما، مهناز عظیمی:
چارلز اسپنسر چاپلین متولد ۱۶ آوریل ۱۸۸۹ در جنوب لندن است که تنها ۴ روز پیش از تولد هیتلر به دنیا آمده است. پدر و مادرش هر دو بازیگر بودند که پیش از ۳ سالگی چاپلین از یکدیگر جدا می شوند، پدرش یک الکلی بود و مادرش آوازه خوانی که هنرش را به تنها پسرش نیز یاد داد اما پس از مدتی بیمار و در بیمارستان روانی بستری شد و پدرش زمانی که چارلی ۱۲ ساله بود از دنیا رفت . مشکلات خانوادگی و فقر باعث شد که چارلی از کودکی کار کند و در واقع شروع فعالیت های هنری اش در خردسالی و روی صحنه های نمایش های سیار وودویل آمریکایی بود تا بالاخره در ۱۹۱۳ با دستمزد هفته ای ۱۵۰ دلار در کمپانی کی استون استخدام شد و با فیلم یکی از مشهورترین کمدین های هالیوود «مک سنت» کاراکتر «ولگرد کوچولو» را در فیلم «مخمصه ی غریب میبل» خلق کرد و با همان به شهرت جهانی رسید. او که ابتدا برای کمدی هایی با ضرباهنگ دیوانه وار کی استون نقش آفرینی می کرد کم کم به سبک ظریف خود دست یافت و در سال ۱۹۱۵ با شرکت دیگری قرارداد بست و به فیلمسازی روی آورد و در سال ۱۹۱۷ با خرید تکه زمینی در هالیوود رویای ساخت استودیوی شخصی اش را محقق می سازد. چاپلین با اعتباری که از سوی شرکت فرست نشنال نصیبش می شود فیلم هایی می سازد که سود کلانی به شرکت سرازیر می کند و او را تبدیل به یکی از بهترین کمدی سازان عصر صامت می کند.
شخصیت پردازی درخشان او همراه با حرکات پانتومیم از ولگرد کوچولو انسانی ساخت که با جهان پیرامون خود بکلی بیگانه بود. از برجسته ترین فیلم های صامت او می توان به ولگرد، شغل، بازرس فروشگاه، مهاجر،زندگی سگی، پسربچه ، زن پاریسی و جویندگان طلا اشاره کرد.
سر چاپلین که پس از اکران نخستین فیلم ناطق تاریخ سینما یعنی خواننده جاز به همراه آیزنشتاین، پودوفکین و چند تن دیگر از سینماگران صامت بیانیه مشهور ضد ناطق را منتشر می کند دو فیلم نخست ناطق خود روشنایی های شهر و عصر جدید را به گونه ای می سازد که به شکلی هجو امیز از صدا بهره برده است و موسیقی تمام فیلم هایش نیز کار خودش است. تا اینکه نخستین فیلم کاملا ناطق خود«دیکتاتور بزرگ» را در ۱۹۳۷ می سازد در این فیلم ولگرد کوچولو با ما سخن می گوید و صدای او را برای اولین بار روی پرده ی سینما شنیده می شود.
ظاهرا اولین بار یکی از دوستان چاپلین به نام الکساندر کوردا به او گفته بوده که شباهت ظاهری زیادی با هیتلر دارد، بعدا چاپلین فهمید ه بود که هفته ی تولد و قد و وزنش هم با هیتلر یکی ست و همین شباهت دستمایه ی ایده ای شد برای ساخت یک فیلم.
تولید این فیلم از سال ۱۹۳۷ یعنی زمانی که بسیاری از مردم اساسا نازیسم را تهدیدی برای جهان نمی دانستند آغاز شد، و آن را به یکی از نخستین فیلم های ضد نازی هالیوود تبدیل کرد. این فیلم درباره ی دیکتاتوری اروپایی به نام ادنوید هینکل است که در سرزمین خیالی تامانیا حکومت می کند و دست به قتل عام یهودیان می زند و اروپا را درگیر جنگ خونباری می کند. چاپلین که در این فیلم در دو نقش بازی می کند، نخست سربازی کهنه کار و مصدوم جنگی ست در قامت همان ولگردهمیشگی و بر اثر مصدومیت جنگ دچار فراموشی می شود و پس از سالها بستری در آسایشگاه روانی به محله ی سابق زندگی خود برمی گردد و شغل سابق ارایشگری خود را اغاز می کند غافل از آن که دیکتاتوری بزرگ (هینکل) زندگی یهودیان محله ی او را که خودش هم جزو ی از انهاست طاقت فرسا کرده است.
در طول فیلم سخنرانی های هینکل توسط چاپلین به زبانی شبیه آلمانی اما بی مفهوم و با همان لحن خشن هیتلر نازی در فیلم ادا می شود و سپس شخصی با یک جمله ی هجو آمیز آنها را برای مخاطب ترجمه می کند.
این فیلم حدود ۱۸ ماه پیش از حمله ی آمریکا به پرل هاربر به نمایش در آمد و منتقدان آن را نپسندیدند. برخی بر آن بودند که جنبه ی سیاسی آن بسیار جدی است و برخی دیگر آن را به قدر کافی مهم نمی یافتند. با این حال فیلم از نظر تجاری محبوبیت بسیاری یافت و چاپلین همچنان ستاره باقی ماند.
این فیلم با رویکرد سیاسی قوی خود همچنان المان های کمدی فیلم های چاپلین را در خود جا داده است. تم فقر ، اوارگی، عشق، اخلاق، جنگ و سایست یک جا در فیلم جمع شده و فضاهای تو ام با شادی و غم در فیلم موج می زند ، لحظاتی که در اوج سیاهی به امید می رسد و از پس تاریکی، روشنایی می بیند.
هنگام انتشار فیلم دیکتاتور بزرگ، هیتلر تماشایش را در آلمان و همه ی کشورهای تحت اشغال نازی ها ممنوع کرد. اما نهایتا کنجکاوی اش باعث شد که یک کپی از فیلم را از طریق کشور پرتغال تهیه کند و آن را نه یک بار که چند بار تماشا کند ، هر چند واکنش او به این فیلم هیچگاه مشخص نشد. با وجود ممنوعیت اکران دیکتاتور بزرگ در آلمان و کشورهای اشغالی، فیلم یک بار برای تماشاچیان آلمانی به نمایش در آمد، ظاهرا پس از آغاز ساخت آن، چاپلین هر روز اخبار دردناکی از کارهای هیتلر می شنید و همین باعث شد که پایان فیلم را تغییر دهد و سخنرانی معروفش را انجام دهد.
در واقع ده دقیقه ی پایانی فیلم چارلی با کمک یکی از نزدیکان هینکل (شوالتز) که خلبان ارتش و دوست قدیمی زمان جنگ چارلی ست و او هم دل خوشی از هینکل ندارد به محل سخنرانی راه یافته و با توجه به شباهت بسیار زیادش که احتمالا کشف شوالتز است به جای هینکل سخنرانی می کند. شوالتز پیش از سخنرانی به چارلی نقب می زند که این اخرین شانس آنهاست.
در ۵ دقیقه سخنرانی چارلی کمتر از ۱۰ بار پلک می زند، اهنگ سخنرانی به شدت ضد جنگ، صلح طلبانه و انسانی از نقطه ی زیر صفر حسی شروع می شودو به لحظات اتشین و توام با فریادهای چارلی خطاب به سربازان ختم می شود.
از جمله تاثیرگذارترین لحظات فیلم صحنه ی شنیدن صدای چارلی توسط معشوقه ی فقیرش هاناست که پیش از سخنرانی زیر شکنجه و آزارهای سربازان هینکل به خاک افتاده است. شنیدن صدای چارلی همچون باران رحمت به سر مردم ستم دیده فیلم می بارد و فریاد شادی و همدلانه یسربازان را در پی دارد.
چاپلین نام کاراکتر هانا «پولت گدار» را از روی اسم مادرش انتخاب کرد. و بازیگر این نقش نیز همسر چاپلین بود. جک اوکی (ناپولینی)نیز از دیگر شخصیت های مهم فیلم است که به نوعی شخصیت تغییر یافته ی موسولینی است و در فیلم لهجه ی ایتالیایی او مشخص است، همین امر باعث شد اکران فیلم در ایتالیا با حذف صحنه های مربوط به این شخصیت باشد . هر چند از معروف ترین صحنه های کمدی فیلم سکانس مهمانی هینکل برای متقاعد کردن ناپولینی جهت خروج سربازانش از خاک شهری ست که او در نظر دارد ویران و به تصرف در آورد.
دیکتاتور بزرگ که موضوعی دور از ذهن برای یک فیلم کمدی است ، نامزد ۵ جایزه ی اسکار بهترین فیلم، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین فیلمنامه ی اورژینال ، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد و موسیقی اورژینال بود. اما برای هیچکدام جایزه دریافت نکرد.
چاپلین از آن دست فیلمسازانی بود که بنا به شرایط زمانه رویکرد خودش را نشان می داد نه اینکه یک دغدغه ی ثابت داشته باشد و در هر شرایطی ان را به عنوان راه چاره معرفی کند همین موضوع بود که چاپلین پس از جنگ یک سلسله سخنرانی در حمایت از اتحاد جماهیر شوروی کرد و او را در صدر لیست سیاه امریکا قرار داد. و فشارهای بسیاری را از سوی دولت وقت آمریکا متحمل شد. اما تاریخ ثابت کرده آزادگی، انسانیت و روح فرازمانی و فرامکانی هنرمندانی همچون چاپلین است که آنها را برای همیشه در تاریخ ماندگار می کند.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- پرترهای از زندگی بازیگر مطرح سینمای صامت جهان روی صحنه میرود
- سکانس افتتاحیه فیلم «خانه به دوش»
- بابک کریمی از همکاری با سوفیا لورن در «زندگی پیش رو» گفت/ یک روز تاریخی
- عرضه آثار عباس کیارستمی در نتفلیکس
- «طبل حلبی»/ عصیان روحی بزرگ و کوچک جثه درون قفسی چرک؛ به بهانه کفر ناحوم نادین لبکی
- «طبل حلبی»/ فقدان معصومیت سالهای نخستین؛ در رثای سینمای صامت و زیباییشناسی خاص آن
- علیرضا خمسه چارلی چاپلین میشود
- جایزه «چاپلین» برای بازیگر برنده اسکار
- گشت و گذاری در خانه چارلی چاپلین + تصاویر
- خانهای که برای «چارلی چاپلین» کاخ بود
- نوشته بهرنگ علوی درباره چارلی چاپلین و اسکار افتخاری او+ فیلم
- گردهمایی «ولگرد»ها در سالروز تولد چاپلین
- فیلم «عصر جدید» ترمیم شد/ ترمیم فیلم های چاپلین بسیار عاطفی بود
- ستارههای ثروتمندی که از فقر مطلق آمدهاند
- کدام بازیگران سینما چپدست هستند؟/ تصاویر
نظر شما
پربازدیدترین ها
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- گفتوگو با محمد مقدم درباره سینمای مستند/ فیلم مستند، جهانی است ساختگی؟
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- حضورهای بین المللی فیلم کوتاه تامینا
- گلدن گلوب اعلام کرد؛ وایولا دیویس جایزه سیسیل بی دمیل ۲۰۲۵ را میگیرد
- درباره «قهوه پدری»؛ قهوه بیمزه پدری
- «کارون – اهواز» در راه مصر
- اختتامیه جشنواره «دیدار» ۱۷ دی برگزار خواهد شد
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «مجمع کاردینالها»؛ موفقیت غیرمنتظره در گیشه و جذب مخاطبان مسنتر
- مدیر شبکه نسیم توضیح داد؛ مهران مدیری، جنابخان، فرزاد حسنی و چند برنامه دیگر
- تاکید بر سمزدایی از سینما و جشنواره فجر/ علیرضا شجاع نوری: ادغام جشنوارهی ملی و جهانی فجر سیاسیکاری بود
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ جادوی «شرور»؛ داستانی از دوستی، تفاوتها و مبارزه با تبعیض
- برای پخش در سال ۲۰۲۵؛ پسر شاهرخ خان برای نتفلیکس سریال میسازد
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «گلادیاتور ۲»؛ بازگشتی باشکوه به کُلُسیوم و سنت حماسههای سینمایی
- اعلام نامزدهای چهلمین دوره جوایز انجمن بینالمللی مستند/ محصول مشترک ایران و انگلیس در شاخه بهترین مستند کوتاه
- اصغر افضلی و انیمیشن «رابینهود» در تازهترین قسمت «صداهای ابریشمی»
- جایزه جشنواره آمریکایی به پگاه آهنگرانی رسید
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ از فرصت ثبت نام فیلمها تا داوری عوامل بخش نگاه نو
- نمایش بچه / گزارش تصویری
- اهمیت «باغ کیانوش» در سینمای کمدی زدهی این روزها
- برای بازی در فیلم «ماریا»؛ نخل صحرای پالم اسپرینگز به آنجلینا جولی اهدا میشود
- اکران فیلم علی زرنگار از اواخر آذر؛ «علت مرگ: نامعلوم» رفع توقیف شد
- مانور آمادگی همراه اول برای رویارویی با بحران؛ تمرینی برای پایداری ارتباطات
- بررسی هزینه و درآمد تولیدات ۳ سال اخیر؛ حساب کتاب فارابی جور است؟
- در اولین روزهای اکران بینالمللی؛ «گلادیاتور۲»، ۸۷ میلیون دلار فروخت
- اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- نامزدی ۲ جایزه آمریکایی برای «دوربین فرانسوی»
- «شهر خاموش» بهترین فیلم جشنواره نوستالژیا شد
- فروغ قجابگلی بهترین بازیگر جشنواره ریچموند شد
- «تگزاس ۳»؛ کمدی از نفس افتاده یا موفقیت تکراری؟
- روایتی از سه نمایشنامه از محمد مساوات روی صحنه میرود
- «کارون – اهواز» در مراکش