سینماسینما، یاسمن خلیلیفرد
این روزها و با در نظر گرفتن اوضاع کسادِ گیشهی سینمای ایران، ساخته شدن فیلمی شریف که موفق شود بدون لودگی و شوخیهای جنسی و جنسیتزده مخاطب را به سینما بکشاند اتفاق مهمیست که به نظر میرسد مستانه مهاجر، در نخستین ساختهی سینماییاش موفق به انجام آن شده است.
«جوجه تیغی» یک کمدی امروزیست که میکوشد با در کنار هم قرار دادن المانهایی جذاب به لحاظ محتوایی از کمدیهای تکراریِ سالهای اخیر سینمای ایران فاصله گیرد و ضمن طرح داستانی نو اسلوبهای ژانر کمدی را نیز در چارچوبی معین و منطقی رعایت کند.
مستانه مهاجر، در نخستین فیلمش، بیگدار به آب نمیزند. او در یک حاشیهی امن مسیر سرراستی را طی میکند و از رویاپردازی و تجربهگرایی فاصله میگیرد. همین امر موجب میشود که «جوجه تیغی» تاحدودی از بدل شدن به فیلمی خاص یا منحصر به فرد دور شود اما قرار هم نیست نخستین ساختهی یک کارگردان الزاماً فیلمی منحصر به فرد و عجیب و غریب باشد و همین که ساختاری متناسب داشته باشد، روایتش سرراست و پرکشش باشد، میزانسنهایش بهجا چیده شده باشند، شسته رفته اجرا شود و شوخیها و موقعیتهای کمدیاش مخاطب را بخندانند بدین معناست که این کمدی گامهایش را به درستی برداشته است.
این که مستانه مهاجر به عنوان یک سینماگر زن در نخستین فیلم خود یک موضوع حساس و کمتر مورد توجه قرار گرفته، یعنی نامزد شدن یک زن برای سمت ریاستجمهوری را محور اصلی داستان قرار دهد اصلاً عجیب نیست. هستهی اصلی و مرکزی فیلمنامه به واسطهی موضوع جالبش بیشک کنجکاویبرانگیز است و مخاطب را به سمت تماشای فیلم سوق میدهد. یکی از معضلات اصلی بسیاری از فیلمهای ایرانی، به بار ننشستن طرح اولیه است. درواقع طرحی ناب و بکر، در جریان ساخته شدن بسیاری از فیلمها کاملاً به هدر میرود و فیلمساز موفق نمیشود از پتانسیل درونی آن، نهایت استفاده را ببرد. این اتفاق در «جوجه تیغی» رخ نداده است. گرچه بسیاری از موقعیتها قابلیت این را داشتند که به شکلی خلاقانهتر به قصه تبدیل شوند و نتایج غیرقابلپیشبینیتری را به بار آورند، اما سوژهی اولیهی کار در مسیر تبدیل شدن به داستان مطلقاً هدر نمیرود. فیلمنامه، موقعیتهای خندهدار و در عین حال بامسمایی را ایجاد میکند که نه فقط به صرف پر کردن زمان فیلم بلکه هدفمند در راستای پیشبرد قصه به کار گرفته میشوند و به کار ریتمی درست و همگن میبخشند.
تقابل میان زن و مرد و تلاشِ زنان داستان برای شکستن کلیشهها نه به شکل گلدرشت اما بجا و بهاندازه در فیلم به تصویر کشیده میشود. این تقابلها در نقطهای از مسیر قصه به بنبست میخورند و کاراکترها ناچار به تغییر ماهیت و خصوصیاتِ فردی میشوند و همین چالش تازهای را در سیر پیشرفت داستان ایجاد میکند که البته موقعیتهای کمیکی را نیز شکل میدهند.
به واسطهی ژانر فیلم، زنان قصه، خصوصاً ماهرخ (پانتهآ پناهیها)، نمیتوانند برخوردهایی آنچنان جدی داشته باشند اما طغیان زنان برای به دست آوردن حقی مدرن (ریاست جمهوری بانوان) در همان فضای کمدی کار با چاشنیهایی از طنز و جدیت در هم آمیخته میشود و فیلمساز را به هدف اصلیاش نزدیک میکند که همان نمایش تلاش زنان برای غلبه بر باورهای سنتی در جامعهی امروزیست؛ جامعهای که همچنان در جدالی مذبوحانه میان سنت و مدرنیته دست و پا میزند.
جسارت در یک اثر کمدی را اگر در مرزشکنی و نزدیک شدن به مسائلی که همواره در باورهای جمعی اعضای جامعه خط قرمز تلقی شدهاند معنا کنیم، این فیلم یک کمدی جسورانه است. اما جدا از موضوع اصلی، اتفاق مهم دیگری در روایت داستان نمیافتد و خرده روایتها نیز همه در همان مسیر قصهی اصلی قرار میگیرند.
مستانه مهاجر در «جوجه تیغی» موفق میشود شخصیتهای متعددش را به خوبی پرداخت کند و به باور برساند و به نظر میرسد هم زندگیهای سنتی مذهبی را و هم تقابل نسلها و جنسیتها را در چنین فضایی به خوبی درک کرد است و شوخیهای بامزهای هم با آن میکند.
«جوجه تیغی» بیش از آنکه محصول یک فیلمنامهی درست و کمنقص باشد محصول مهارتهای اجرایی و کارگردانی خوب است. درواقع فیلم هرچه در چنته داشته است را در بخش فرم و اجرا رو کرده و از این حیث میتوان نمرهی قبولی را به مستانه مهاجر بابت کارگردانی نخستین فیلم سینماییاش داد.
فیلم در پایانبندیاش به گونهای صادقانه رفتار میکند. اصرار ندارد پایانی تظاهری و تجملی را به خود تحمیل کند و همچنین اصراری هم برای به سامان رساندن داستان ندارد. فیلم تمام میشود، شخصیتها همانطور که پیشبینی میکردیم به عاقبت و سرانجام مطلبوشان میرسند و وصلتهایی قابلحدس سر میگیرد اما مسئلهی زنان، نقش آنها در جامعه و کوششهای بعضاً نافرجام آنها در جامعهی مردسالار برای اثبات تواناییهایشان، همچنان معضلی پابرجاست که پایان محتومی ندارد و چه بسا بیشتر هم خواهد شد.
نکتهی دیگر اینکه بدیهیست که مستانه مهاجر قصد داشته است در نخستین تجربهی خود به گیشهی مطلوبی نیز دست یابد و بنابراین با ویترین چشمگیری از ستارگان سینما یک فیلم کمدی با داستانی سرراست و خندهدار را جلوی دوربین برده اما او نشان داد که قابلیتهایش فراتر از اینهاست و بیشک خواهد توانست در آثار بعدیاش به سراغ موضوعاتی جدیتر رود و در ژانری متفاوت فیلمی جسورانه را کارگردانی کند تا برایش موفقیتهای هنری چشمگیری نیز رقم بخورد.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- سینماسینما/ مستانه مهاجر بستری شد
- گفتوگو با مستانه مهاجر کارگردان فیلم «جوجه تیغی»/ زنان در تمام جهان مهجور هستند
- رقابت ادامهدار کمدیها و گیشه ۸۰۰ میلیونی سینما
- آغاز اکران «جوجه تیغی» از چهارشنبه/ فیلم پربازیگر مستانه مهاجر در راه سینماها
- اکران «جوجه تیغی» از نیمه دوم مهر/ اولین فیلم مستانه مهاجر در راه سینماها
- ایدهای بکر که در سطح ماند/ نگاهی به فیلم «عروسی مردم»
- کتاب صوتی «یادت نرود که …» با صدای المیرا دهقانی منتشر شد
- جشن زادروز علیاکبر صادقی در خانه هنرمندان برپا شد/ صادقی: خواب کودکانی را نقاشی میکنم که پدرانشان شهید شدند
- ۱۰ فیلم تا ابتدای دی ماه اکران میشوند
- پوستر فیلم جدید شهرام شاه حسینی منتشر شد
- «آوا» آماده نمایش شد
- گزارش تصویری از فیلم «جوجه تیغی»
- پایان تدوین فیلم مستانه مهاجر؛ اولین تصاویر «جوجه تیغی»
- «نامو» صاحب ترازوی طلایی جشنواره فیلم جنایت و مکافات استانبول شد
پربازدیدترین ها
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
آخرین ها
- پخش سریال «حشاشین» در ایران ممنوع شد
- همراه اول حامی برگزاری ششمین رویداد ایران اکسپو
- حضور معاون وزیر حملونقل و زیرساخت ترکیه در غرفه همراه اول
- محاکمه در خیابان/ نگاهی به تازهترین قسمت سریال «افعی تهران»
- جایزه بزرگ جشنواره کازابلانکای مراکش به «برندهها» رسید
- ۲ انیمیشن ایرانی به جشنواره معتبر انسی راه یافتند
- «رُخ» بهترین مستند جشنواره فیلم مسکو شد
- «آوای ابرها» به جشنواره کاریبتونز کلمبیا راه یافت
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
- خانواده قاتل از «بیبدن» شکایت میکنند؟
- فوت کارگردان فرانسوی برنده نخل طلا و سزار/ لوران کانته درگذشت
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید