عباس کیارستمی فیلمنامهنویس، تهیهکننده، کارگردان، تدوینگر، نویسنده، گرافیست، موزیسین، عکاس، نقاش بینالمللی و شاعر ایرانی یکی از پر افتخار ترین کارگردانان و متفکران در میان سینماگران ایران است. هنرمندی که به زعم بسیاری از صاحب نظران، مفاهیم عمیق انسانی را با سادهترین ابزار و به شکلی شاعرانه و البته طبیعتگرایانه در فیلمهای ارزشمندی چون خانه دوست کجاست، مشق شب، کلوزآپ، طعم گیلاس، زندگی و دیگر هیچ، باد ما را خواهد برد، زیر درختان زیتون، کپی برابر اصل، شیرین و… متبلور ساخت. اما کیارستمی این شخصیت منحصر به فرد جهانی، چه جادویی در فیلمها و البته در شخصیتش باعث شد به یکی از مورد توجه ترین هنرمندان عصر خود در دنیا تبدیل شود و این سینماگر دست نیافتنی چه پیکربندی در آثارش به کار برد که دنیا را محو رمز و رازهایش ساخته، جهان را به تحسین واداشته و مخاطبان بین المللی را مجذوب خود ساخت؟ شاید نتوان به سادگی به این پرسش پاسخ گفت، اما آنچه خود را در سطوحی ورای نگاه های ساده انگارانه نمایان می سازد، شیفتگی و حیرانی سَرمست کننده کیارستمی نسبت به ادبیات غنی و اقیانوسگون ایران است. ادبیاتی که گاه بیانگر حالات و سکنات ازلی ابدی انسان سرگشته و پریشان احوال در هستی و گاه بیانگر جاذبه های پرسش برانگیز، بی کرانه و سحرآمیز از ارتباط و گیجی و دست بسته بودن انسان در برابر منبع کائنات که به نحوه ساده و درخشانی گاه در سکانس هایی مانند سکانس پایانی “باد ماراخواهد برد” خود را نمایان ساخته است. این شیفتگی نسبت به منظومه های عرفانی درخشان فارسی که همواره همراه این هنرمندترین هنرمند سینمای ایران بود، از اواسط دهه هشتاد بی هیچ پرده پوشی در کارنامه نوشتاریش هویدا شد: «باد و برگ»، «حافظ به روایت کیارستمی»، «سعدی از دست خویشتن فریاد»، «همراه با باد»، «گرگی در کمین» و «آتش» نوشته هایی بودند که آهوی گریزپای وجود کیارستمی ها را به دام انداخته، مسحور خود ساخته و از آنها شخصیتهایی منحصر به فرد، یگانه و بی همتا ساخته است.
«آتش» (جزئی از غزلیات شمس)، حاصل هفت سال تلاش کیارستمی برای رسیدن به جلوه ای نوین از ابیات مولانا است، دیوان شمس تبریزی اولین کتابی بوده که کیارستمی به دلیل توقف کار فیلمسازی اش در ابتدای تحولات سال ١٣۵٧ به آن مراجعه کرده و به گفته خود دایم آنرا میخوانده است. اُنس با این منبع بی نظیر معارف ازلی ابدی به جا مانده از قرون پیش که بی شک حالات بسیاری از ابنای بشر در طول تاریخ را دگرگون ساخته جز حیرت مخاطبان آن دربرابر واژههایش چه می توانسته با خود داشته باشد(حیرت اندر حیرت آمد زین قصص/ بیهشیِ خاصگان اندر اَخص) همین است که هایکوهای کیارستمی برگرفته از غزلیات شمس(این بزرگترین، عجیب ترین، شوریده ترین و شورشی ترین عارف و سالک تمدن ایرانی) که تحسین بزرگان ادب روزگار را در پی داشت، در مقام کلماتی حیرت افزا عمل می کنند. هم اوست که بارها به سرگشتگان وادی قصه ها و داستانهای فیلمهایش طرب تجویز می کند: اگر تو یار نداری چرا طلب نکنی/ اگر به یار رسیدی چرا طرب نکنی؛ اینگونه است که دنیای ابن الوقت شخصیتهای عباس کیارستمی (به عنوان مانیفست و درونمایه آثار و احوال آدمهایش) اینچنین تحت تاثیر شمس و مولاناست: صوفی ابن الوقت باشد ای رفیق/ نیست فردا گفتن از شرط طریق/ تو مگر خود مرد صوفی نیستی/ هست را از نسیه خیزد نیستی
«آتش» گرچه حاصل بخش مهمی از دنیای پر رمز و رازی است که کیارستمی در طول سالها سرگشته و حیران در پی آن روان بوده، اما بیش از همه چیز نشان دهنده انعکاس درون پر تلاطم سینماگر بزرگی است که سرمست و واله برای یافتن پرسشهای ژرف و سوالات “بی خویش” خود وادی به وادی در طلب آموختن بوده است. کسی چه می داند شاید شبی از شبها در فواصل تورق دیوان کبیر شمس تبریزی به این ابیات از دیوان برخورد کرده و تحت تاثیر ژرفای آن شده باشد:
روزی به سوی صحرا دیدم یکی معلا/ اندر هوا به بالا می کرد رقص و جولان/ هر سو از او خروشی، او ساکن و خموشی/ سرسبز و سبزپوشی، جانم بماند حیران/ گفتم که در چه شوری کز وَهم خلق دوری/ تو نور نور نوری یا آفتاب تابان/ گفتا که من فنایم اندر کنار نایم/ نقشی همی نمایم از بهر درد و درمان/ گفتم بیا وفا کن، وین ناز را رها کن/ شاخی شکر سخا کن چه کم شود از آن کان/ گفتا زِ سّر یک تو باور کجا کنی تو/ طفلی و دَرسَت اَبجد برگیر لوح و می خوان
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- «شیرین»، مثل عشق زنانه
- «طعم گیلاس» در سینماتک موزه هنرهای معاصر تهران
- «کلوزآپ» در سینماتک موزه هنرهای معاصر تهران
- کتاب «رازها و دروغها» منتشر شد/ ناگفتههایی درباره جشنواره کن
- بازخوانی یادداشت خواندنی کریم امامی در سال ۷۶ ، پس از دریافت جایزه نخل طلای کن توسط کیارستمی
- وداع با منتقد مشهور فرانسوی که دوستدار سینمای ایران بود/ تمجید فرمو از میشل سیمان
- ۶ مستند از ایران به جشنواره ایدفا دعوت شدند
- فیلمهای مهرجویی، کیارستمی و دیگران در استرالیا
- داغ و شرم؛ یاس و زخم/ درباره داریوش مهرجویی
- وقتی اسکورسیزی جذب کیارستمی شد
- منتقدان ایندیوایر انتخاب کردند؛ ۱۰۰ فیلم برتر دهه ۱۹۸۰/ «خانه دوست کجاست» کیارستمی هجدهم شد
- آفتاب اومد بالا رفیق چه آفتابی!/ نگاهی به فیلم «طعم گیلاس»
- موزه سینمای ایران منتشر کرد؛ دو متخصص صدای سینمای ایران از «عباس کیارستمی» گفتند
- آثار کیارستمی و کارلوس سائورا در برزیل نمایش داده میشود
نظر شما
پربازدیدترین ها
- رخشان بنیاعتماد و روبن اوستلوند در مجمع سرمایهگذاران بازار فیلم کن
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- راهیابی مستند «دوربین فرانسوی» به جشنواره ارمنستانی
آخرین ها
- بزرگداشت کیانوش عیاری و افتتاح گنجینه این فیلمساز در موزه سینما
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- نمایش موزیکال «شازده کوچولو» / گزارش تصویری
- پیکر مسعود اسکویی به خانه ابدی بدرقه شد/ چرا برخی آدمها محبوب میشوند؟
- پایان تصویربرداری فیلم «ویلای موروثی»/ روایتی از زندگی یک باغبان
- رقابت ستارههای یک کمدی و یک درام عاشقانه تاریخی/ میزبانی سینماها از دو فیلم جدید
- پولاد کیمیایی برای «گالیله» میخواند
- فرصت ۳ فیلم کوتاه ایرانی برای اسکار ۲۰۲۵
- رکوردداران روز اول اکران
- «اتاق فرار» پرمخاطبترین بسته فیلم کوتاه «هنر و تجربه»
- معرفی برگزیدگان جوایز دیوید دی دوناتلو ۲۰۲۴ ایتالیا/ «من کاپیتان» بهترین فیلم شد
- روسای جدید آکادمی سزار معرفی شدند
- فیلم کوتاه «چوپان» در جشنواره ژاپنی
- «طاووس خانم و ازدواجهایش» در فرهنگسرای نیاوران روی صحنه میرود
- حسن فتحی: جهانِ پر از طمع و ویرانی را با افعال خود سیاهتر نکنیم
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- جزئیات برنامههای جشنواره ترایبکا اعلام شد/ نمایش فیلمهای خاطرهانگیز هیچکاک، اسکورسیزی و اسپیلبرگ
- برگزاری دوازدهمین کارگاه بینالمللی تئوری اطلاعات و مخابرات با حمایت همراه اول
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- جشنواره «هاتداکس» در ایستگاه پایانی؟/ گرفتاریهای تهدید کننده
- رخشان بنیاعتماد و روبن اوستلوند در مجمع سرمایهگذاران بازار فیلم کن
- نظارت سازمان سینمایی به نمایش آثار سینمایی خارجی در پلتفرمها
- پل استر درگذشت
- رامین حسینپور بهترین آهنگساز فستیوال لسآنجلس شد
- رقابت ویژه چند فیلم و تعطیلی یک روزه سینما
- «پر» در جشنواره ورونژ روسیه نمایش داده میشود
- مسعود اسکویی درگذشت
- برگزیدگان جشنواره فیلم پکن معرفی شدند/ تجلیل از چن کایگه با حضور ییمو
- «سیم خاردار» در کازابلانکا