عباس کیارستمی فیلمنامهنویس، تهیهکننده، کارگردان، تدوینگر، نویسنده، گرافیست، موزیسین، عکاس، نقاش بینالمللی و شاعر ایرانی یکی از پر افتخار ترین کارگردانان و متفکران در میان سینماگران ایران است. هنرمندی که به زعم بسیاری از صاحب نظران، مفاهیم عمیق انسانی را با سادهترین ابزار و به شکلی شاعرانه و البته طبیعتگرایانه در فیلمهای ارزشمندی چون خانه دوست کجاست، مشق شب، کلوزآپ، طعم گیلاس، زندگی و دیگر هیچ، باد ما را خواهد برد، زیر درختان زیتون، کپی برابر اصل، شیرین و… متبلور ساخت. اما کیارستمی این شخصیت منحصر به فرد جهانی، چه جادویی در فیلمها و البته در شخصیتش باعث شد به یکی از مورد توجه ترین هنرمندان عصر خود در دنیا تبدیل شود و این سینماگر دست نیافتنی چه پیکربندی در آثارش به کار برد که دنیا را محو رمز و رازهایش ساخته، جهان را به تحسین واداشته و مخاطبان بین المللی را مجذوب خود ساخت؟ شاید نتوان به سادگی به این پرسش پاسخ گفت، اما آنچه خود را در سطوحی ورای نگاه های ساده انگارانه نمایان می سازد، شیفتگی و حیرانی سَرمست کننده کیارستمی نسبت به ادبیات غنی و اقیانوسگون ایران است. ادبیاتی که گاه بیانگر حالات و سکنات ازلی ابدی انسان سرگشته و پریشان احوال در هستی و گاه بیانگر جاذبه های پرسش برانگیز، بی کرانه و سحرآمیز از ارتباط و گیجی و دست بسته بودن انسان در برابر منبع کائنات که به نحوه ساده و درخشانی گاه در سکانس هایی مانند سکانس پایانی “باد ماراخواهد برد” خود را نمایان ساخته است. این شیفتگی نسبت به منظومه های عرفانی درخشان فارسی که همواره همراه این هنرمندترین هنرمند سینمای ایران بود، از اواسط دهه هشتاد بی هیچ پرده پوشی در کارنامه نوشتاریش هویدا شد: «باد و برگ»، «حافظ به روایت کیارستمی»، «سعدی از دست خویشتن فریاد»، «همراه با باد»، «گرگی در کمین» و «آتش» نوشته هایی بودند که آهوی گریزپای وجود کیارستمی ها را به دام انداخته، مسحور خود ساخته و از آنها شخصیتهایی منحصر به فرد، یگانه و بی همتا ساخته است.
«آتش» (جزئی از غزلیات شمس)، حاصل هفت سال تلاش کیارستمی برای رسیدن به جلوه ای نوین از ابیات مولانا است، دیوان شمس تبریزی اولین کتابی بوده که کیارستمی به دلیل توقف کار فیلمسازی اش در ابتدای تحولات سال ١٣۵٧ به آن مراجعه کرده و به گفته خود دایم آنرا میخوانده است. اُنس با این منبع بی نظیر معارف ازلی ابدی به جا مانده از قرون پیش که بی شک حالات بسیاری از ابنای بشر در طول تاریخ را دگرگون ساخته جز حیرت مخاطبان آن دربرابر واژههایش چه می توانسته با خود داشته باشد(حیرت اندر حیرت آمد زین قصص/ بیهشیِ خاصگان اندر اَخص) همین است که هایکوهای کیارستمی برگرفته از غزلیات شمس(این بزرگترین، عجیب ترین، شوریده ترین و شورشی ترین عارف و سالک تمدن ایرانی) که تحسین بزرگان ادب روزگار را در پی داشت، در مقام کلماتی حیرت افزا عمل می کنند. هم اوست که بارها به سرگشتگان وادی قصه ها و داستانهای فیلمهایش طرب تجویز می کند: اگر تو یار نداری چرا طلب نکنی/ اگر به یار رسیدی چرا طرب نکنی؛ اینگونه است که دنیای ابن الوقت شخصیتهای عباس کیارستمی (به عنوان مانیفست و درونمایه آثار و احوال آدمهایش) اینچنین تحت تاثیر شمس و مولاناست: صوفی ابن الوقت باشد ای رفیق/ نیست فردا گفتن از شرط طریق/ تو مگر خود مرد صوفی نیستی/ هست را از نسیه خیزد نیستی
«آتش» گرچه حاصل بخش مهمی از دنیای پر رمز و رازی است که کیارستمی در طول سالها سرگشته و حیران در پی آن روان بوده، اما بیش از همه چیز نشان دهنده انعکاس درون پر تلاطم سینماگر بزرگی است که سرمست و واله برای یافتن پرسشهای ژرف و سوالات “بی خویش” خود وادی به وادی در طلب آموختن بوده است. کسی چه می داند شاید شبی از شبها در فواصل تورق دیوان کبیر شمس تبریزی به این ابیات از دیوان برخورد کرده و تحت تاثیر ژرفای آن شده باشد:
روزی به سوی صحرا دیدم یکی معلا/ اندر هوا به بالا می کرد رقص و جولان/ هر سو از او خروشی، او ساکن و خموشی/ سرسبز و سبزپوشی، جانم بماند حیران/ گفتم که در چه شوری کز وَهم خلق دوری/ تو نور نور نوری یا آفتاب تابان/ گفتا که من فنایم اندر کنار نایم/ نقشی همی نمایم از بهر درد و درمان/ گفتم بیا وفا کن، وین ناز را رها کن/ شاخی شکر سخا کن چه کم شود از آن کان/ گفتا زِ سّر یک تو باور کجا کنی تو/ طفلی و دَرسَت اَبجد برگیر لوح و می خوان
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- «شیرین»، مثل عشق زنانه
- «طعم گیلاس» در سینماتک موزه هنرهای معاصر تهران
- «کلوزآپ» در سینماتک موزه هنرهای معاصر تهران
- کتاب «رازها و دروغها» منتشر شد/ ناگفتههایی درباره جشنواره کن
- بازخوانی یادداشت خواندنی کریم امامی در سال ۷۶ ، پس از دریافت جایزه نخل طلای کن توسط کیارستمی
- وداع با منتقد مشهور فرانسوی که دوستدار سینمای ایران بود/ تمجید فرمو از میشل سیمان
- ۶ مستند از ایران به جشنواره ایدفا دعوت شدند
- فیلمهای مهرجویی، کیارستمی و دیگران در استرالیا
- داغ و شرم؛ یاس و زخم/ درباره داریوش مهرجویی
- وقتی اسکورسیزی جذب کیارستمی شد
- منتقدان ایندیوایر انتخاب کردند؛ ۱۰۰ فیلم برتر دهه ۱۹۸۰/ «خانه دوست کجاست» کیارستمی هجدهم شد
- آفتاب اومد بالا رفیق چه آفتابی!/ نگاهی به فیلم «طعم گیلاس»
- موزه سینمای ایران منتشر کرد؛ دو متخصص صدای سینمای ایران از «عباس کیارستمی» گفتند
- آثار کیارستمی و کارلوس سائورا در برزیل نمایش داده میشود
نظر شما
پربازدیدترین ها
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
آخرین ها
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
- اردیبهشتِ تئاتر شهرزاد با سه نمایش
- مستندی از «حمید سهیلی» در موزه سینما نمایش داده میشود