سینماسینما: علیرضا نراقی در روزنامه سازندگی نوشت:
انسان در قابهای تنگی از محدودیت زندگی میکند. این محدودیتها، هم شامل عوامل عامی چون طبیعت، جغرافیا، زمانه، فرهنگ عمومی و سیاست میشوند و هم عواملی فردی، همچون خصوصیات ژنتیکی، روانی و فیزیکی را در بر میگیرند. در اکثر موارد انسان از این عوامل محدود کننده خلاصی ندارد. هر موجودی با ویژگیهای منحصر به فرد مادی خود شناخته میشود و اساساً بودن جز از مسیر محدودیت ممکن نیست. تمایز ظاهری انسانها به آنها هویت میدهد و حال اگر آدمها به شکل غیر قابل تمایزی شبیه به هم باشند میتوانند از طریق گریز از هویت خود، بخش مهمی از محدودیتها را زیر پا بگذارند.
موقعیتی که مانی حقیقی در آخرین ساخته خود «تفریق» پیش چشم میگذارد، موقعیتی فرضی برای نمایش امکانهای این فرارفتن از هویت فردی، از طریق یافتن مشابهت عین به عین است. دو زوج در یک شهر چنان شبیه هستند که میتوان آنها را با یکدیگر اشتباه گرفت و پس از آگاهی از وجود دیگری هر کدام از آنها امکان بودن در هویت و زندگی دیگری را تصور میکنند. این موقعیت هم هراسآفرین و بحرانزا و هم اشتیاقآور و رهاییبخش است. اما چه این وضعیت را شخصیتهای فیلم در مسیر رهایی زندگی کنند و چه در مسیر ترس، خطر در ذات چنین موقعیتی است.
افلاطون معتقد بود مقید شدن اخلاقی انسان بر آمده از تجسم یافتگی مادی اوست و اگر آدمیان پوشیده از نگاه دیگران باشند میتوانند هر عمل غیر اخلاقی را بدون ترس و در راستای منافع خود عملی کنند. تشابه و مطابقت کامل با دیگری خود نوعی از نامرئی شدن است و به طور مشخصی در «تفریق»، هر دو مرد داستان تلاش میکنند تا از این موقعیت در راستای رسیدن به نیاز خود استفاده کنند؛ یکی به سمت نسخه سرزنده و جذابتری از همسر افسردهاش و دیگری به سمت رونوشتی آرامتر و آسیبپذیرتر از همسر خود. با وجود این، آن دو مرد بیش از هر چیز با میزان اثرگذاری طبقه اجتماعی و موقعیت سیاسیشان محدود شدهاند. نقطه اوج و بستار مضمونی و دراماتیک «تفریق» هم به همین مسئله باز میگردد. بازی مردان بر زنان مسلط میشود و در این میان در دوگانه عشق و قدرت- یا شاید بهتر است بگوییم لذتجویی و قدرتطلبی- قدرت پیروز میشود و ثابت میکند که آن عنصر بنیادین که رهایی را از همه ما ستانده، احتمالاً بیشتر از تقیدات فردی، محدودیتهای بیرونی و تحمیلی است که در زندگی انسان سلسله مراتب اجتماعی و جایگاه اِعمال و پذیرش قدرت را معین کرده است. در ساختار دراماتیک، «تفریق» با وجود اینکه در ماهیت خود این موقعیت جدی و قابل تأمل را خلق کرده است، در روند داستان به روایتی عشقی تنزل پیدا میکند که حتی آنقدر قانع کننده نیست که فیلم را تبدیل به یک عاشقانه کند.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- آکتور ایرانی در شبکه آرته فرانسه
- جنون شکسپیری در زمانه ما/ نگاهی به فیلم «شاهلیر»
- میراث نفرینشده/ نگاهی به فیلم «پنجه آهنین»
- یادی از داریوش مهرجویی در بیستوپنجمین نشست ماهانهی «مستندهای ایرانشناسی»
- «جنگل آسفالت» با بازی نوید محمدزاده و فرشته حسینی
- ماجرای بازیگری که در انتظار نوید محمدزاده بود؛ «من نوید نیستم!» به اجرا بازگشت
- دو جایزه جشنواره نیویورک برای «شب، داخلی، دیوار»
- جشنِ مرگ/ نگاهی به فیلم «توتم»
- جایزه بزرگ جشنواره کورش به «آیههای زمینی» رسید/ معرفی برگزیدگان
- حضور «شب، داخلی، دیوار» در آستانه اکران جهانی در جشنواره «کمرا ایمیج»
- راهیابی «سیزده سالگی» به جشنواره مورد تایید اسکار و بفتا
- «تفریق»؛ معلق میان پرسشهای ناتمام
- «تفریق»؛ به علاوه باران
- رقابت دو فیلم برنده نخل طلا؛ «آناتومی یک سقوط» در روز اول اکران از «پارازیت» پیشی گرفت
- معرفی برگزیدگان جشنواره ملبورن/ جایزه اول به فیلم سنگالی رسید
پربازدیدترین ها
- جزئیاتی تازه از داستان فیلم محمد رسولاف/ زندگی یک قاضی دادگاه انقلاب تهران در «دانه انجیر مقدس»
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- آکتور ایرانی در شبکه آرته فرانسه
آخرین ها
- بازگشت مهران مدیری با یک سریال و شروعِ پیشتولید «پایتخت»
- تایید حکم ۸ سال حبس برای رسولاف
- فیلم کوتاه «یک روایت دقیق» در جشنواره ایتالیایی
- در برنامه خط فرضی مطرح شد؛ سیاست و جنسیت، دوایر ممنوعه اصلی در فیلمهای کمدی
- فراخوان چهاردهمین دورهی جوایز ایسفا منتشر شد
- جایزه نتپک به «گیج گاه» رسید
- حضور «باگ» در جایزه آکادمی دانشجویی اسکار
- صدداستان؛ برنامه تازه سوینا/ انتشار سه داستان کوتاه با صدای باران کوثری
- اعضای سومین دوره هیات مدیره صنف تماشاخانههای ایران مشخص شدند
- آکتور ایرانی در شبکه آرته فرانسه
- جنون شکسپیری در زمانه ما/ نگاهی به فیلم «شاهلیر»
- «کتاب مستطاب سینما» در نمایشگاه کتاب
- کیانوش عیاری: «۸۷متر» از شبکه یک روی آنتن میرود
- باغ کتاب میزبان جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی شد
- تقدیر ویژه جشنواره اوبرهاوزن از فیلم کوتاه ایرانی
- «عامه پسند» اکران آنلاین میشود
- «عمو ماهیگیر» روی صحنه عمارت نوفللوشاتو
- حضور همراه اول در نمایشگاه بینالمللی اینوتکس ۲۰۲۴
- شکایت آموزش و پرورش از «افعی تهران»
- جزئیاتی تازه از داستان فیلم محمد رسولاف/ زندگی یک قاضی دادگاه انقلاب تهران در «دانه انجیر مقدس»
- دعوت گروه «فقر پشت پردهها» برای اعتصاب/ حقوق و بیمه کارکنان، چالش مدیران جشنواره کن
- در «تحریک کنندگان»؛ مت دیمون و کارگردان «بورن» در یک کمدی دزدی همراه شدند
- مدیرکل هنرهای نمایشی استعفا داد
- راهیابی «آمرغ» به جشنواره آسیای جنوبی مونترال
- حضور مرکز گسترش با ۲۲ کتاب در نمایشگاه کتاب تهران
- «دیوان تئاترال» روی صحنه میرود/ آغاز اجرای نمایش «مرگ با طعم نسکافه» با حضور مسعود کیمیایی
- صعود مقاومت ناپذیر و حیرت انگیز آقای کارگردان/ نگاهی به فیلم «چهارشنبه سوری» به مناسبت سالروز تولد اصغر فرهادی
- «بیژن و منیژه» میلیاردی شد
- بزرگداشت کیانوش عیاری و افتتاح گنجینه این فیلمساز در موزه سینما
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم