سینماسینما؛ علیرضا مجمع
باورپذیر نبود خبری که صبح دوشنبه هفته قبل همه سینمای ایران را خیره خود کرد. مگر میشود بعد از ده سال رفتن و آمدن، سکوت و کنار بودن، حرف زدن و دیالوگ کردن، «خانه پدری» که عین به عینش اتفاق افتاده است در این مملکت دوباره با دستوری از بالا به توقیف برود؟! انگار میشود. اما کدام قانون؟ بیچاره قانونی که ملعبه دست ما شده است فقط برای شعار. از روزی که کیانوش عیاری برای بار دوم فیلمش را روی پرده فرستاد، انواع و اقسام لاطائلات سمتش روانه شد. در میز رسانه برنامه جمعه شب گذشته هفت، آدم رسانهایاش سرنا را از سر گشادش مینوازد و میگوید:«این فیلم خشونت را به جامعه القا میکند و جامعه بعد از این فیلم خشن میشود!»، خودمان را زدهایم به بی خبری یا واقعا بیخبریم؟! خانه پدری به جامعه خشونت القا میکند؟! واقعا؟! برعکس است که. معمولا ابزار جامعه به فیلمها وارد میشود. اما انگار برای اینکه وجه توقیف فیلم را فراهم کنیم، باید قبول کنیم فیلمی که در بهترین حالت در نهایت دو میلیون مخاطب داشت، میتواند خشونتش را به جامعهای تحمیل کند که از خشنترین مردم جهان است. این دوستان طرفدار بگیر و ببند و توقیف، انگار ندیدهاند که در همین سینمای فکسنی پارسال فیلمی اکران شد که آدم اصلیاش از اینجا بلند شد رفت حاشیه خلیج فارس و در هتل آتلانتیس یک عربزاده را جلوی دوربین سلاخی کرد و برگشت. آن وقت «خانه پدری» در فقط یک صحنه چنان خشونتی را به جامعه القا میکنند که حتما وقتی مردم از سینما بیایند بیرون با سنگ میافتند به جان هم و سر همدیگر را با سنگ میشکنند! آن فیلم ناموس پرستی بود و این یکی ناموسکشی.نه؟! این دوستان حتی ندیدهاند یکی از فیلمهایی که همین الان اکران سینماهاست و از فرط خشونت در حق یک بچه چهار ساله خون را در پیشانی میدواند. وامصیبتایی که دارید را برای «هزارتو» سر دهید، نه خانه پدری.آدمهای از جنس سینما که با توقیف به هر شکلش مخالفند، پس هم آن قاتل آتلانتیس، هم «هزارتو» باید به نمایش دربیایند. اگر قرار به توقیف است که این فیلمها در صف جلوتر قرار دارند. اما چرا «خانه پدری» بعضیها را آزار داده است؟
***
بنای نقد ندارم، که اگر داشتم شاید پلان به پلان دیدن فیلم عیاری دست را باز میگذاشت برای گفتن ایرادهایش. اما با اتفاقی که دوشنبه رقم خورد اگر هم قرار بود فیلم نقد شود، حالا دیگر به احترام فیلمسازی که خون دل خورد تا فیلمش به نمایش رسید نمیشود فیلم را نقد کرد. کاری با فیلم کردند که اگر هم ایراد در فیلم وجود داشت باید به حرمت مرد ریش سفید سینمای آزاد آن را ندید. اما مگر در «خانه پدری» چه بود که آنقدر آنها را برآشفت که طاقت نیاوردند فیلم اکران شود؟ مگر کلا چند نفر فیلم را میخواستند ببینند؟ به قول مجری برنامه هفت که تنها حرف حساب میز رسانه برنامه جمعه شب گذشته را زد:«اگر فیلم در زمان خودش اکران شده بود، تا الان صد بار پروندهاش بسته شده بود.» بعضیها شاید نشریه دانشجویی موج یادشان باشد که سالها قبل نهایتا در ۲۰۰ نسخه در دانشگاه امیرکبیر منتشر میشد. در یکی از شمارههایش مطلبی داشت که به مذاق یکی از روزنامه ها خوش نیامد. چنان برای نشریه زدند که همه رفتند دنبال اینکه آن مطالب چه بوده است. در عرض یک هفته یک نشریه دانشجویی بیش از یک میلیون نفر مخاطب پیدا کرد. «خانه پدری» هم مثل موج، احتمالا مخاطب کمی داشت اگر به موقع اکران میشد، یا حتی الان که اکران شده بود. اما انگار گرفتن این آینه برابر آدمها تاوانش دیدن زشتی صورتشان بود و کسی هم که طاقت دیدن صورت زشت خود را ندارد احتمالا سنگی برمیدارد و آینه را میشکند.
***
خیلی هنر می خواهد از کیانوش عیاری اپوزیسیون بسازید. اما شرایط فعلی سینمای ایران دارد او را به سمت قبادی شدن، پناهی شدن یا کاهانی شدن میبرد. هر چند که کیانوش عیاری عاقلتر از آن است که بخواهد گزک دست مخالفان فیلمش دهد. اما خیلی بیشرمی میخواهد حالا که فیلمش را هم توقیف کردهاید بر طبل شکایت قضایی از او بکوبید و بخواهید او را برای فیلمی که ساخته نقرهداغ کنید. مگر فیلم بی پروانه ساخته شده بود که اینطور به او میتازید؟ او مختار است چیزی بسازد و شما هم مختارید او را نقد کنید. حتی مسعود فراستی هم که میدانم فیلم را دوست ندارد حق دارد فیلم را نقد کند، که این را در برنامه جمعه شب گفت. او هم میتواند محتویات ذهنش را با یک تغییر نسبت به حفهای چند سال قبلش که در دفاع از توقیف فیلم گفته بود تا جایی که شد ریخت روی میز نقد هفت. اما الان که فیلم توقیف شده عملا در نقد بسته شده است، حتی مدیر میز نقد هم دیگر نخواست به مرده چوب بزند و حرف قبلش را تکرار کند.
***
چند فیلم سراغ دارید که در سینمای امریکا در سالهای اخیر حتی در نیمه دوم قرن قبل توقیف شده باشد؟ در کشورهای دیگر صاحب سینما چطور؟ ممیزی را سراغ دارم، اما توقیف را نه. ممیزی در هر جایی ممکن است به شیوههای مختلف وجود داشته باشد. در همان سینمای امریکا هم ممیزی وجود دارد. اما همه متفقالقولند که نمایش ندادن و توقیف فیلم به شدت از مد افتاده است. یعنی تو بیایی با سرمایه و عمر کلی آدم بازی کنی و فیلمسان را به توقیف ببری. سینما صنعت گرانی است. پس به قاعده نباید فیلمی را توقیف کرد. اما اینجا انگار ماجرا متفاوت است. اولین راه حل برای اینکه از جهانبینی فیلمی خوشت نیاید این است که فیلم را توقیف کنی، فکر هم نکنی که آدم پشت فیلم چه بلایی سرش میآید. فکر هم نکنی راههای دیگری هم هست به غر از توقیف. راههایی که دیگران امتحانش کردهاند و نتیجه گرفتهاند. مثل همین ردهبندی سنی که روی «خانه پدری» هم اعمال شد. اما کدام چشم و گوشی آن را دید و شنید؟! صدای خرد شدن استخوان جمجمه دختر مظلوم خانه پدری را اگر حتی حذفش هم بکنی باز هم شنیده میشود. اما کیست که ببیند قانون ردهبندی سنی برای چنین فیلمی اعمال شده است؟ کسی نمیخواهد ببیند؛ پس راحتترین راه توقیف است.
***
«خانه پدری» بعد از سه روز توقیف شد. این یک گزاره خبری است که بعد از آن احتمالا خبرهای دیگری باید بیاید. چند سال قبل که «رستاخیز» احمدرضا درویش اکران شد و بعد از یک روز با قمه زدن زنان در میدان شهدا از پرده پایین کشیده شد، حجتالله ایوبی دیپلماسی ماندن پشت میز را برگزید و خودش را به ندیدن زد. امروز «خانه پدری» بعد از سه روز پایین کشیده شد، با دستور از بالا. حالا وظیفه حسین انتظامی و سید محمدمهدی طباطبایینژاد چیست؟ یکی در جایگاه رییس سازمان سینمایی که شعار «شفافیت» را با آب طلا بر سر در سازمانش نوشته، و دیگری مدیر مستقیم زیر مجموعهاش که اداره نظارت و ارزشیابی را مدیریت میکند. به تصور این قلم این دو مدیر شجاع اگر توان مقابله با جریانی خارج از قانون را ندارند بر خلاف سلفشان، دکتر ایوبی بهتر است میز ریاست و معاونت را با استعفایی ترک کنند و بگذارند کوس توقف با دمندگانش یکدست شود. البته که تاریخ نشان داده در این موارد خیلی شجاعت استعفا وجود ندارد.آخرین استعفا از حوزه فرهنگ احتمالا برای سید محمد خاتمی در سال ۱۳۷۱ از سمت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- سرنوشت نامعلوم سریال کیانوش عیاری/ چرا تلویزیون ۸۷ متر را گردن نمیگیرد؟
- حسین انتظامی معاون توسعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شد
- نشست «بررسی ارتباط میان کتاب و سینما»؛ کیانوش عیاری: نمیدانم اگر سینما نباشد باید چه کار کنم؟
- نگاهی به کارنامه فیلمسازی کیانوش عیاری
- «بودن یا نبودن» و تبدیل خشونت به امید/ عیاری نمونهای از عیار شرافت در سینمای ایران است
- عیاری یک شگفتی در سینمای ایران است/ کیارستمی و عیاری پیش از هنر سینما، خود را کشف کردند
- در نشست نقد و بررسی «شبح کژدم» در موزه سینما مطرح شد؛ قدرت و توان بازیگر نباید دیده شود/ فیلمهای عیاری دارای حدیث نفس شخصی است
- در نشست نقد و بررسی «آبادانیها» مطرح شد؛ نقش عیاری در زبان سینمایی و تحول آن بسیار موثر است/ «آبادانیها» عدالت اجتماعی را وارد سینما کرد
- نمایش و بررسی «شبح کژدم» در موزه سینما
- بزرگداشت کیانوش عیاری در موزه سینما برگزار شد/ کیانوش عیاری: نمیتوانم از سینما دل بکنم/ راز ماندگاری عیاری در تعهد به انسانیت و سینما است
- نسخه مرمت شده «آبادانیها» در موزه سینما
- کیانوش عیاری: «۸۷متر» از شبکه یک روی آنتن میرود
- بزرگداشت کیانوش عیاری و افتتاح گنجینه این فیلمساز در موزه سینما
- گفتوگوی سینمایی نسلها/ نگاهی به مستند «موج نو»
- زنگ تفریح یک فیلمساز چیرهدست/ نگاهی به فیلم «ویلای ساحلی»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- با حضور ۵۰۰ هزار تماشاگر در پنج هفته اتفاق افتاد/ استقبال غیرمنتظره فرانسویها از «دانه انجیر معابد»
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- نگاهی به فیلم «کیک محبوب من»/ عشق را در پستوی خانه نهان باید کرد
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
آخرین ها
- نشست خبری اپرای عروسکی مولوی / گزارش تصویری
- جشنواره فرانسوی به «کشیم عاشق» جایزه داد
- رایان رینولدز و هیو جکمن در یک فیلم غیرمارولی همراه میشوند
- درباره نمایش و اجرای متفاوت «قلاده ای برای یک سگ مرده»
- موسیقی نمایش آوای پارسی / گزارش تصویری
- اکران مردمی فیلم شبگرد / گزارش تصویری
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- بدون حضور جانی دپ؛ دو فیلم جدید از «دزدان دریایی کاراییب» سال آینده تولید میشود
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- معرفی داوران و آثار راهیافته بخش «هنرهای نمایشی» جشنواره چندرسانهای میراثفرهنگی/ اعلام برنامه بخش بینالملل
- نمایش «آخرین کوسه نهنگ» در جشنواره اسپانیایی
- جایزه طلای جشنواره ژاپنی به «زمین بازی» رسید
- برگزاری نخستین بوتکمپ مدیریت محصول آکادمی همراه اول
- درباره «بازنده» / لبه تاریکی
- نقدی به مدل فیلمسازی در ایران/ سینما بدون ساختار مشخص و قوانین دقیق
- «قهوه پدری» مهران مدیری از در شبکه نمایش خانگی
- «تَرَک عمیق» دو جایزه جشنواره بارسلون را گرفت
- گزارشی از گیشه سینماها؛ «زودپز» صدرنشین فروش فیلمهای هفته گذشته
- ۲ فیلم جدید در راه اکران سینماها
- پیوستن رضا بابک و شیرین اسماعیلی به «با خشم به گذشته نگاه کن»
- با یک کمپین کوچک برای فیلم ایستوود؛ کمپانی برادران وارنر «هیئت منصفه شماره۲» را وارد اسکار میکند
- پیمان معادی بازیگر فیلم جنایی هالیوودی شد
- «نادره رضایی» معاون هنری وزیر ارشاد شد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
- از ۱۶ آبان؛ «خورشید آن ماه» ساخته ستاره اسکندری آنلاین اکران میشود
- حضور همراه اول در نمایشگاه کیشاینوکس با هدف گسترش فرصتهای جدید سرمایهگذاری
- ادعای سازندگان پربازدیدترین سریال تاریخ نتفلیکس؛ چالشهای فصل دوم «بازی مرکب» جذابتر است
- تهیهکننده سینما مطرح کرد: کوچ سینماگران حرفهای به پلتفرمها و فیلمهایی که تعطیل میشوند
- «فصل فرار اسبها» آماده نمایش شد
- عرضه یک فیلم کوتاه با بازی هوتن شکیبا در شبکه نمایش خانگی