پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

سینماسینما، عزیزالله حاجی‌مشهدی

اگر چه بسیاری از ما به تولیدات سینمایی، همواره به عنوان یک محصول فرهنگی- هنری نگاه می کنیم، با این همه، به دلیل ویژگی دوگانه ی هنر- صنعت سینما، باید هم به وجه فرهنگی این تولید ظریف و دشوار نگاه کنیم و هم به جنبه ی فنی و صنعتی آن نظر داشته باشیم که از قضا، شاید عمده ترین دلیل گرانی این تولید فرهنگی- هنری را باید در همین وجه فنی و صنعتی آن جست وجو کرد! ناگفته پیداست که چنین تولید پرهزینه ای، برای بقا و ادامه ی حیات خود نیاز به «بازگشت سرمایه» دارد تا چراغ این صنعت روشن بماند و در سایه ی بازار گرم فروش فیلم، تولید آثار سینمایی تازه نیز دچار رکود نشود.

به گمان من، در فروش مناسب فیلم ها باید به دو دسته از عوامل موثر توجه داشته باشیم:

– دسته ی اول، عواملی هستند که به کیفیت خود فیلم ها مربوط می شود. یعنی به جذابیت اثر، گیرایی و کشش داستان فیلم، درونمایه و مضمون غیر تکراری و قابل اعتنای اثر و در مجموع کیفیتی که باعث جلب و جذب مخاطبان فیلم می شود.

– دسته ی دوم، به مخاطبان فیلم و سینما دوستان برمی گردد و همچنین به زمان و فصل و ماه مناسب پخش و نمایش فیلم نیز ربط مستقیم دارد. به ویژه که می دانیم مثلا بیش تر تهیه کنندگان و کارگردان ها و فیلمسازان ایرانی، هفته های پایانی سال  و اسفندماه را به دلیل درگیری های بیش از حد معمولِ مردم، زمان مناسبی برای نمایش عمومی فیلم‌ها نمی دانند. بیش تر به این دلیل که در پایان ماه بهمن، بعد از فرو کش کردن تب و تاب های مربوط به ایام جشنواره ی فیلم فجر، انگار زمان استراحت سینما دوستان فرا می رسد و از سوی دیگر، همزمان با برگزاری جشنواره، خارج از فضای پر رونق و گرم جشنواره، فیلم هایی به نمایش در می آیند که در دیگر فصل ها و ماه های سال، فرصت نمایش نداشته اند!

گاهی نیز ممکن است حتی در ماه های کم رونق پایانی سال نیز آثاری با اقبال تماشاگران و فروش مناسب رو به رو شوند، به این دلیل که عوامل کیفی برخی از فیلم ها و جذابیت ها و مضامین و کیفیت مناسب برخی آثار، توانسته است حتی بر کم رونق بودن  زمان نمایش فیلم نیز غلبه نماید. البته فروش مناسب برخی از فیلم هایی که به هر دلیل برای دریافت پروانه ی نمایش دچار مشکل می شوند،گذشته از کیفیت خود فیلم، به فضا سازی های مرتبط با تاخیر چند ساله در نمایش این گونه فیلم ها نیز بی ارتباط نمی باشد. چرا که هر تماشاگری بعد از شنیدن خبر توقیف یک فیلم، به طور طبیعی، برای تماشا ی آن کنجکاوی بیش تری نشان می دهد! گذشته از این ها، صدالبته که تاثیر نوع تبلیغات و تعداد دفعات پخش آگهی های تلویزیونی فیلم ها و کیفیت و کمیت اطلاع رسانی در فضاهای شهری را نیز نباید درمیزان فروش آن ها  نادیده گرفت که درشرایط کنونی، از میان همه ی گروه ها و کسانی که از محل درآمد حاصل از فروش  فیلم ها بهره مند می شوند، به طور معمول ،کسی جز «تهیه کننده» و یا  «کارگردان – تهیه کننده»  متعهد به تامین هزینه های سنگین تبلیغ فیلم خود نمی باشد، در حالی که می دانیم ، مثلا نزدیک به ۵۰ درصد از درآمد فروش سهم «سینمادار» می شود و ۱۰ درصد آن را «پخش کننده ی فیلم»  – با وجودی که کاری حرفه ای و تخصصی انجام می دهد – بر می دارد و ۴۰ درصد باقی مانده  نیزسهم تهیه کننده خواهد شد!

موضوع قابل تامل بازنگری در تداوم نمایش فیلم هایی که در ماه های پایانی سال  در برنامه نمایش همگانی قرار می گیرند، به طور طبیعی، به نوع سیاست گذاری و برنامه ریزی شورای اکران ونمایش فیلم برمی گردد، اما به نظر می رسد که برای پرهیز از هر گونه بی عدالتی و تبعیض در نمایش همگانی فیلم ها، همچنان که برخی ازتهیه کنندگان  نیز پیشنهاد داشته اند، برای آثاری که همه ساله در اسفندماه به نمایش در می آیند، در صورتی که به اصطلاح به «کف فروش» نرسند، بهتر است که نمایش آن ها  در نیمه ی اول فروردین ماه نیر در کنار سایر فیلم هایی که برای نمایش در ایام نوروز انتخاب می شوند، ادامه یابد. شاید بااندیشیدن ِ چنین تمهیداتی، بتوان ماه های پایانی سال را از حالت ماه های کم رونق و به اصطلاح «ماه های مرده»» خارج کرد! علاوه بر این ها، به نظر می رسد که برخی از فیلم های ضعیف و گاه دارای کیفیت نازل یا مشابه فیلم های تلویزیونی (تله فیلم ها) را نیزمی توان به جای نمایش در سینما ها و تالارهای نمایش همگانی ، تنها در چرخه ی نمایش خانگی قرار داد وبه این ترتیب، حجم و تعداد فیلم های در انتظار نوبت پخش و نمایش را کاهش داد.

واقعیت این است که اگر اقتصادمان در تب وتاب باشد و بیمار به نظر برسد، بازتاب همان تب ولرزهای یک اقتصاد بیمار را در همه ی عرصه های تولید از جمله در حوزه ی تولید فیلم نیز شاهد خواهیم بود. از جمله این که در فضای بیمارگونه ی اقتصادی ، نه تنها تولید فیلم دچار نارسایی خواهد شد، متاسفانه مناسبات ناسالم ویژه خواری ها و واسطه گری ها نیزآشکارا رونق می گیرد و مانع رشد و شکوفایی سینمای ملی ما می شود.