سینماسینما، علی نعیمی:
اگر سیاست را مجموعه مناسبات مربوط به اداره کشور بدانیم، در این صورت سینمای سیاسی شامل چه فیلم هایی میشود؟ وجوه سیاسی یک فیلم، چه قدر از واقعیت روی داده تغذیه میکند و چه قدر جنبه نمادین و استعاری دارد؟
علیرضا بذرافشان که با نوشتن سریالهای پرمخاطب همچون «خط قرمز» و «زیر زمین» ثابت کرد رگ خواب مخاطب را به خوبی میشناسد، این شبها سومین سریال خود در مقام کارگردان را بعد از «نابرده رنج» و «هفت سنگ» روی آنتن شبکه یک برده است. فارغ از این نکته که او بعد از موفقیت نسبی در ساخت «نابرده رنج» و شکست تلخ در برقراری ارتباط با مخاطب در «هفت سنگ» این بار جهش خوبی نسبت به اثر قبلی خود در کارنامه داشته است، چیزی که میتواند موجب حیرت شود این حجم از جسارتی است که تلویزیون در مقابل ساخت یک سریال با مضمون سیاسی – اجتماعی از خود نشان داده است و آستانه تحمل آنها در شوخی با مقامات ارشد کشور و سر به سر گذاشتن با پدیده آقازادگی که در تاریخ تلویزیون بیسابقه است. اتفاقی که اگرچه با کاستیهایی در اجرا و روایت روبهرو است اما میتوان آن را به فال نیک گرفت و امیدوار بود این فرصت به باقی فیلمسازان برای ارائه چنین تصویری در هر بازه زمانی داده شود.
رفتار دوگانه مدیریت فرهنگی کشور در برخورد با فیلمهای سیاسی ناشی از سیاست یک بام و دو هوا در تمامی مقاطع مختلف کشور است. زمانی در دولتهای نهم و دهم، مدیران سینمایی تصمیم گرفتند برای ساخت فیلمهای سیاسی از فیلمسازان حمایت کنند و پس از ساخت چند اثر در این حوزه، بلافاصله تمامی آثار به بایگانی سپرده شد و صحبت کردن از آنها برای همیشه ممنوع شد. از طرف دیگر تلویزیون که نگاه سیاسی طیف مخالف دولت را همراهی میکند این روزها تصمیم گرفته است سریالی را روی آنتن ببرد که شوخیهای متفاوتی با دولتمردان انجام میدهد. سریال «گسل» نشان داد ظرفیت نمایشی آثار سینمایی و تلویزیونی با محوریت مسائل سیاسی و اشاره مستقیم و غیر مستقیم به آنها میتواند برای مخاطبان جذابیت داشته باشد.
بذرافشان در ساخت «گسل» دست به ریسک نزده است و از همان ترکیب امتحان پس داده «نابرده رنج» چه در فضا سازی و چه خلق تیپهای آشنا استفاده کرده است. شگردی که به خوبی نسبت به آن آشنایی دارد و از قضا عدم موفقیت سریال «هفت سنگ» او را کمی دست به عصا کرده است. «گسل» همانقدر که سعی کرده است با جسارت به برخی از خطوط قرمز سیاسی نزدیک شود همانقدر هم با دور شدن از ظن بد نسبت به مدیران ارشد کشور، اتفاقات تلخ و ناکارآمدی مدیران را صرفا یک سوتفاهم به دلیل محافظه کاری آنها میداند و در نهایت چهره قهرمان به خود میگیرد.
مرسومترین و رایجترین شکل سینمای سیاسی، فیلم هایی هستند که به واقعهای خاص اشاره دارند. گاه ممکن است برای فیلمساز جزییات یک واقعه اهمیت اصلی را داشته باشد و عناصر سازنده رویداد مورد اشاره و تأکید قرار بگیرند.
«گسل» البته از این ماجرا گذر کرده است و نگاهی کلی به مسائل سیاسی کشور دارد. شوخیها و اتفاقاتی که در دیالوگها رقم میخورد از جکهای اینترنتی فراتر نمیرود و خطوط قرمز در شوخیها اندازه یکی از برنامههای صبح جمعه با شما است که از رادیو پخش میشود. نویسندگان سریال البته آگاهانه سیاست یکی به نعل و یکی به میخ زدن را در دیالوگها پیش میبرند و هر دو جریان اصلی سیاسی کشور را خطاب قرار میدهند.
این رویکرد در ساخت یک اثر سیاسی را در مقابل آثاری که در سینما طی چند سال گذشته ساخته شد بگذارید تا متوجه تفاوتها در نوع نگرش سازمانها بشوید.
فیلمهای «گزارش یک جشن» و «خیابانهای آرام» ساخته دو فیلمساز نسل دوم انقلاب یعنی ابراهیم حاتمیکیا و کمال تبریزی یکی با رویکردی اجتماعی و دیگری با نگاهی طنز به وقایع انتخابات در سال ۸۸ در دولت دهم ساخته شد اما تا امروز امکان نمایش پیدا نکرده است. این اتفاق در حالی رخ میدهد که از سوی دیگر جریان مقابل امکان ساخت و اکران آثاری همچون «قلادههای طلا» و «پایاننامه» را پیدا میکنند و ارادهای برای ایجاد توازن در ارائه وزنههای مختلف فکری در یک واقعه سیاسی وجود ندارد.
گسل به وجود آمده در ایجاد نظم واحد در شکلگیری خطوط قرمز یکسان و بدون تفسیر در سینمای ایران گویا قرار نیست هیچگاه پر شود. گسلی که گاه تلویزیون را در مقام اپوزوسیون قرار میدهد و سینما را محافظه کار میکند و همه چیز از همین جا آغاز میشود. از تفاوت تناقضها.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- رقابت ۶۳ اثر داستانی کوتاه در جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- سرنوشت جشنواره ملی فیلم اقوام چه شد؟
- مشارکت بنیاد ایرانشناسی کشور در برگزاری نخستین جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- خودزنی به سبک تلویزیون/ درباره نحوه پخش سریال «سرزمین مادری»
- گذر از کفتارها/ نگاهی به فیلم «داستان دستانداز»
- مدیران جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی معرفی شدند
- درخواست کمال تبریزی از هنرمندان
- فراخوان نخستین جشنواره ملی «فیلم اقوام ایرانی» منتشر شد
- پوستر جشنواره فیلم اقوام ایرانی رونمایی شد
- پوستر نخستین جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی رونمایی میشود؛ کمال تبریزی دبیر جشنواره شد
- داوران هشتمین مسابقه عکس سینمای ایران معرفی شدند
- سریال کمال تبریزی در یکقدمی آنتن/ سریال عیاری از تلویزیون پخش نمیشود
- داوران جشنواره فیلم ۱۰۰ معرفی شدند
- قصه ناتمام سریالی با بازی نیکی کریمی و شهاب حسینی
نظر شما
پربازدیدترین ها
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- محاکمه در خیابان/ نگاهی به تازهترین قسمت سریال «افعی تهران»
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
آخرین ها
- هفته دوم «مجنون آن لیلی» هم به سانس فوقالعاده رسید/ «فین جین» پرمخاطب ترین نمایش عمارت نوفللوشاتو شد
- حسام منظور به سراغ دراکولای برام استوکر میرود
- بزرگداشت بهرام شاه محمدلو برگزار میشود
- جایزه جشنواره هندی برای «انتقام تیرهروزان»
- بستههای مکالمه پرتخفیف همراه اول بهمناسبت روز ملی خلیجفارس
- به تو هم سخت میگذرد؟/ نگاهی به فیلم «منطقه تحت نظر»
- معرفی پروژه جدید کارگردان «باربی»؛ گرتا گرویگ «نارنیا» را میسازد
- معرفی داوران جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- اختتامیه دومین دوره جشنواره «عروسکخونه»/ پیشکسوتان و فعالان عرصه کودک به سمت احیای نمایشهای عروسکی میروند
- عسگرپور: از جانب مدیران کم تسلطِ سطحینگر، مورد حمله قرار میگیریم که شما از فروش فیلمها خوشحال نیستید/ از کجا به کجا رسیدیم!
- پخش سریال «حشاشین» در ایران ممنوع شد
- همراه اول حامی برگزاری ششمین رویداد ایران اکسپو
- حضور معاون وزیر حملونقل و زیرساخت ترکیه در غرفه همراه اول
- محاکمه در خیابان/ نگاهی به تازهترین قسمت سریال «افعی تهران»
- جایزه بزرگ جشنواره کازابلانکای مراکش به «برندهها» رسید
- ۲ انیمیشن ایرانی به جشنواره معتبر انسی راه یافتند
- «رُخ» بهترین مستند جشنواره فیلم مسکو شد
- «آوای ابرها» به جشنواره کاریبتونز کلمبیا راه یافت
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
- خانواده قاتل از «بیبدن» شکایت میکنند؟
- فوت کارگردان فرانسوی برنده نخل طلا و سزار/ لوران کانته درگذشت
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!