این در حالی است که پخش مستند آیت ‌الله مصباح یزدی با نام «آن زمستان»، بعد از نخستین اکران آن در جشنواره سینما‌حقیقت متوقف شد. طلبه‌ای در توییتر نوشته بود «ظاهرا خبرهای غیرقطعی، قطعی شده است و اکران «آن زمستان» به خاطر برخی نگاه‌های آقایون متوقف و برخی اصلاحات بیان شده».

این توییت با واکنش برخی کاربران مواجه شد که درباره این توقف سؤال کرده بودند. آن طلبه در پاسخ گفته بود: «فعلا سکوت می‌کنم». از آن زمان تاکنون هیچ خبری مبنی بر سرنوشت فیلم منتشر نشده است.

آیت ‌الله احمد جنتی متولد اسفند بوده و اعلام خبر ساخت فیلمی درباره زندگی او نیز در همین ماه اعلام شده است. سازنده فیلم، مرکز مستند حوزه هنری وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی است. یکی از فرزندان آیت ‌الله نیز کارمند همین سازمان است. آنها هنوز کارگردانی را برای ساخت این مستند انتخاب نکرده‌اند. آن‌ طور که تسنیم گزارش داده، مراحل پژوهش و تحقیقات درباره زندگی جنتی و همین‌طور شناسایی کارگردانی برای ساخت این مستند ادامه دارد. طبق روایت فریادرس، رئیس مرکز حوزه هنری، گویا این مستند نیز قرار است مانند مستند آیت‌الله مصباح‌یزدی در قالب پرتره ساخته شود.

درحالی‌ که اعلام شده هنوز کارگردان مستند انتخاب نشده، اما رئیس مرکز مستند حوزه هنری از صداوسیما برای همکاری‌نکردن گلایه‌مند است. او گفته است: «یک مقداری در گرفتن آرشیو، تلویزیون سخت‌گیرانه رفتار می‌کند. ما دوست داریم با تلویزیون متعامل‌تر باشیم؛ چون خانه اول مستند حتما تلویزیون است. برای همین مستند «آیت‌ الله جنتی» نیز تقاضای آرشیو و مصاحبه‌های تحقیقاتی داده‌ایم و تنها کسی که بیشترین یاری را داده‌اند، سخنگوی شورای نگهبان (عباسعلی کدخدایی) بوده است». خوب است بدانیم کدخدایی از چهره‌های بسیار نزدیک به ‌آیت‌الله جنتی در شورای نگهبان در همه این سال‌ها بوده است. رئیس مرکز حوزه هنری گفته: «این اتفاق هم با کمک سخنگوی شورای نگهبان به جایی رسید؛ وگرنه بارها آیت‌الله جنتی این پیشنهاد را نپذیرفتند».

فریادرس با اشاره به اینکه مستند ساختن درباره علما سخت است، گفته در مستند آیت ‌الله مصباح‌یزدی برای اولین‌بار بود که آن‌قدر به زندگی یک عالم نزدیک شدند و تعجب‌ برانگیز بود؛ چراکه به گفته او، علمای ما بسیار متواضع هستند و معمولا اجازه نمی‌دهند چنین کارهای نمایشی درباره زندگی‌شان انجام شود.

رئیس مرکز حوزه هنری درست می‌گوید؛ ساخت چنین مستندهایی به شرطی جذاب و دیدنی خواهد بود که بتواند تا جای ممکن به شخصیت نزدیک شود و چهره‌ای بی ‌روتوش از او ارائه کند. ارائه چنین تصویری نیازمند رویکردی مستقل و نه لزوما بی‌طرف از چهره مدنظر است؛ اتفاقی که بعید است رقم بخورد؛ چراکه به دلایلی امکان نزدیک ‌شدن هر مستند‌ سازی به چنین سوژه ‌هایی ممکن نیست.

این اتفاق را می‌شد به ‌وضوح درباره مستند «آن زمستان» درباره مصباح‌یزدی دید. سازنده اگرچه تلاش کرده بود به شخصیت و زندگی آیت‌ الله مصباح نزدیک شود، اما مشخص بود گرایش فکری سیاسی و حتی عاطفی او در ساخت این مستند دخیل بوده است. ‌«آن زمستان» با وجود نکات جالب و جدیدی که از شخصیت و زندگی رئیس مؤسسه امام خمینی ارائه می‌داد، در کل به یک مستند سفارشی تنه می‌زد.

با وجود همه اینها، اما گویا خروجی فیلم و همان حداقل واکنش‌ها و معدود نقدهای منتشرشده بر آن –با توجه به کوتاه‌بودن مدت اکران- به مذاق خوش نیامده بود که جلوی اکرانش گرفته شد؛ اگرچه تا این لحظه هم دقیقا مشخص نشده علت توقف اکران دقیقا بابت چه بخش‌هایی از فیلم بوده است.

مستند درباره آیت ‌الله جنتی به این علت که در همه این سال ‌ها چهره‌ای کلیدی در عرصه سیاست ایران بوده، شاید از برخی جهات حتی از مستند آیت ‌الله مصباح‌یزدی نیز جذاب‌تر از کار درآید و دیدنی‌تر شود. با‌این‌حال همه اینها به نگاه سازنده و کارگردان آن بستگی دارد؛ اینکه چه فردی برای ساخت فیلم انتخاب شود و تا کجا و چقدر به او اجازه داده می‌شود تا چهره‌ای غیر روتوش‌شده از آیت ‌الله ارائه کند؛ اگرچه در همه اینها تردیدهایی جدی وجود دارد.

دبیر شورای نگهبان شاید به همان‌ اندازه که در فضای سیاسی و بدنه جامعه حامی و طرفدار دارد، منتقد هم داشته باشد؛ یک نمونه آن ماجرای رد و تأیید صلاحیت‌های شورای نگهبان است. آیت‌الله جنتی در همه این سال‌ها هیچ ‌وقت در هیچ نشست خبری‌ای حضور نیافته و به ‌جز در مراسم‌های رسمی، صدا و سیما و برخی رسانه‌های خاص، گفت‌ وگویی با دیگر رسانه ‌ها نداشته است. دبیر شورای نگهبان در انتخابات سال ۹۴ مجلس خبرگان، آخرین فرد راه ‌یافته بود، اما بعدها با رأی اعضا به‌ عنوان رئیس مجلس خبرگان انتخاب شد. اظهار نظرهای آیت‌ الله جنتی، نگاهش به دولت و جناح مقابل در همه این سال ‌ها بسیار درخور تأمل است. احتمالا بسیاری از مخاطبان این مستند منتظر هستند تا حول‌و‌حوش همه اینها، مابازای روشنی در فیلم دریافت کنند یا حداقل نظر آیت ‌الله جنتی را در فضایی غیررسمی درباره همه اینها بدانند.

علی تاجرنیا، فعال سیاسی اصلاح ‌طلب، درباره اینکه انتظار او از مستند آیت ‌الله جنتی چیست یا تمایل دارد که به چه پرسشی از زندگی سیاسی او در این مستند پاسخ داده شود، می‌گوید: «به نظر من نام آقای جنتی با نظارت استصوابی گره خورده است. من فکر می‌کنم چون ایشان فردی فقیه است و در فقه اصل بر برائت است، کاش در این مستند به این پرسش پاسخ دهند که از منظر فقه چه ارتباطی بین اصل برائت در اسلام و نظارت استصوابی وجود دارد؟».

مخاطب نمی‌داند که قرار است در این مستند درباره زندگی شخصی آیت ‌الله جنتی چه چیزهایی به تصویر کشیده شود. مثلا در مستند «آن زمستان» کارگردان وارد خانواده آیت ‌الله مصباح ‌یزدی شده بود و بخش‌هایی از رابطه او با همسر، فرزند و نوه‌اش را به تصویر کشیده بود. وجوهی از شخصیت شوخ یا کلام طنزپرداز او را هم جلو دوربین آورده بود. مثلا در بخشی از فیلم، بعد از پایان انتخابات مجلس خبرگان که مشخص شده آیت ‌الله مصباح‌ یزدی از ورود به آن بازمانده است، جمعی از اصولگرایان به دیدارش می‌روند. یکی از آنها که روحانی است، از او درخواست گرفتن عکس مشترک می‌کند. مصباح‌یزدی در پاسخ می‌گوید: «در خانه‌ات حوض داری؟» آن فرد با تعجب سؤال می‌کند چطور؟ مصباح‌یزدی پاسخ می‌دهد: «در قدیم عکس را برای دو جا می‌گرفتند؛ یک‌‌جا سر حوض که بچه را بترسانند و یک‌‌جا لب قندون».

دانسته‌های مردم درباره زندگی شخصی آیت ‌الله جنتی بیش از آیت ‌الله مصباح‌یزدی است. در نتیجه کار مستندساز سخت ‌تر است و باید بر این دانسته‌ها بیفزاید. یکی از فرزندانش، علی جنتی، وزیر سابق ارشاد است که درباره خودش، پدرش و تفاوت علائق سیاسی‌شان… زیاد گفت‌وگو شده است. حسن جنتی، فرزند دیگر آیت‌الله، در اصفهان کارگاه نجاری دارد و خبرنگاران هم به سراغش رفته‌اند. محمد جنتی هم دیگر فرزند اوست که در سازمان تبلیغات اسلامی کار می‌کند. همسر آیت‌الله جنتی چند سال پیش فوت کرد. علی جنتی در گفت‌ وگویی به «شرق» گفته بود: «پدر ازدواج کردند. چون سن ایشان بالاست و نیاز به مراقبت دارند. بعد از فوت والده، من یا برادرم باید شب‌ها در کنار ایشان می‌ماندیم یا ایشان را به منزل خودمان دعوت می‌کردیم که شب‌ها تنها نباشند و امکان مراقبت از ایشان فراهم شود. این وضعیت نمی‌توانست ادامه پیدا کند. باید فردی دائما از ایشان مراقبت می‌کرد. از این منظر معتقدم کار درستی انجام دادند». حسین جنتی یکی‌ دیگر از پسران آیت‌الله جنتی بود. از او یک پسر به‌جا مانده بود که او هم در یک سانحه رانندگی سال‌ها بعد درگذشت. احتمالا یکی از وجوه زندگی آیت‌الله جنتی که کارگردان می‌تواند سراغ آن برود و برای مخاطب هم قطعا جذاب خواهد بود، همین بخش است؛ رابطه پدر و فرزندی که مسیر دیگری رفت. عبدالله ناصری، فعال سیاسی اصلاح‌طلب، درباره اینکه انتظارش از این مستند چیست، می‌گوید: «نگاه سیاسی آقای جنتی برای جامعه روشن است؛ به‌خاطر‌همین فکر نمی‌کنم که این مستند چیز زیادی به این دانسته اضافه کند؛ اما من به‌عنوان یک مخاطب دلم می‌خواهد که از زندگی شخصی آقای جنتی بیشتر بدانم.

برای همین به نظرم انگیزه این مستند هم بیشتر باید روی زندگی شخصی ایشان متمرکز باشد». غلامرضا مصباحی‌مقدم، اصولگرا و سخنگوی جامعه روحانیت مبارز، هم با اشاره به اینکه آقای جنتی برجستگی‌های خوبی دارند؛ اما برخی ابعاد شخصیت ایشان مورد غفلت قرار گرفته، می‌گوید: «ایشان قبل از هر چیزی یک فقیه است. البته یک فقیه وارسته و ساده‌زیست و انقلابی که سال‌ها قبل از انقلاب هم تبعید بود. این وجه زندگی ایشان خوب است که در مستند برجسته شود. ایشان آدم خستگی‌ناپذیری است. بسیار سختکوش و کم‌انتظار و کم‌توقع است و تنها دلبستگی‌اش امام و انقلاب است و بسیار هم غم مردم را می‌خورد.

یکی از فرزندان ایشان متأسفانه منحرف از آب درآمد و جزو منافقان شد؛ ولی ایشان از محاکمه او استقبال کرد و او را از ذهن خودش خارج کرد. این مهم است. کمتر پدری راضی می‌شود فرزند خودش را از ذهن و زندگی‌اش خارج کند و نوه‌اش را به‌عنوان فرزند خودش حفظ و بزرگ کند. در این مستند خوب است که این وجه ایثار ایشان در قضیه فرزند برجسته شود».

شاید یکی‌دیگر از مواردی که مستندساز بتواند به آن بپردازد و با آیت‌الله جنتی درباره‌اش گفت‌وگو کند همان چیزی است که جعفر شجونی هم درباره‌اش خاطره نقل کرده، او گفته بود: «یک‌بار آقای جنتی مرا دید و گفت شجونی تو کجایی من مواضع تو را که می‌خوانم خوشم می‌آید. گفتم آقای جنتی من فرزند انقلابم و از انقلاب دفاع می‌کنم. گفتم من از شما هم دفاع می‌کنم. گفت از من؟ مگر درباره من چه می‌گویند که تو از من دفاع می‌کنی؟ گفتم می‌گویند اولین خواستگار حضرت حوا تو بودی! منتها چون سنت بالا بود او را به تو ندادند و آدم رفت و با حوا ازدواج کرد. آیت‌الله جنتی هم شروع به خندیدن کرد و گفت دیگر چه می‌گویند؟ گفتم می‌گویند حضرت آدم به خدا گفت خدایا این پیرمرد کیست که اینجا می‌پلکد؟ خدا گفت این جنتی است قبل از من هم اینجا بود. باز هم خندید و گفت دیگر چه می‌گویند؟ گفتم می‌گویند خدا رفت بهشت را بسازد دید تو در آنجا نشسته‌ای. گفت تو کی هستی و تو پاسخ دادی من جنتی هستم. لذا خدا بهشت را ساخت و اسم آن را جنت گذاشت».

منبع: روزنامه شرق