سمیرامیس محمدی در روزنامه هنرمند نوشت :
پیش از هر چیزی برای تماشای پنجمین اثر محمدحسین مهدویان « درخت گردو» که با آن در سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر شرکت دارد، باید حتماً یک بسته کامل دستمالکاغذی همراه خود داشته باشید.
محمدحسین مهدویان در پنجمین فیلم خود نگاه مستند خود در شکل روایت تاریخ را همچون آثار قبلیاش حفظ نموده و این بار به سراغ سوژهای رفته که ازقضا واقعی است.
بمباران شیمیایی سردشت، بمبارانی بود که نیروی هوایی عراق ۷ تیر۶۶ با استفاده از بمبهای شیمیایی در چهار نقطه پرازدحام شهر سردشت انجام داد. در این حمله ۱۱۰ نفر از ساکنان غیرنظامی شهر جانباخته و ۸۰۰۰ تن دیگر نیز در معرض گازهای سمی قرار گرفتند و مسموم شدند. کارگردان البته قصد نداشته تا عاملین این بمباران را معرفی کند و یک فیلم جنگی بسازد. سوژه او خانواده «قادر مولان پور» هستند. که زیر درخت گردویشان به دور را از هیاهوی زندگی شهری و اخبار جنگ سعی در زندگی دارند اما تاریخ شوم گریبان آنها و ساکنان جغرافیایشان را میگیرد و مثل همیشه قربانیان اصلی جنگ کسانی میشوند که هیچ سهمی در این تصمیم نداشتند.
مهدویان گروهکهای سیاسی را رها میکند و در «درخت گردو» به سراغ مردم میآید. انتخاب این سوژه –بمباران شیمیایی مردم سردشت- که پس از بمباران هستهای هیروشیما، فجیعترین تهاجم با استفاده از جنگافزارهای شیمیایی بود، قابلتقدیر است. زیرا سه دهه است که روی آن سکوت شده و مردم دنیا امروز آنچنانکه به تقبیح بمباران هستهای هیروشیما میپردازند، هیچی یادی از مردم ستمدیده و مظلوم سردشت نمیکنند! سینما بهترین زبان برای بیان این درد خاموش مانده است.
مهدویان در این فیلم چهره سخت و خشن جنگی نابرابر را به تصویر میکشد و برای درک مخاطب از رنجی که شخصیت اصلی فیلمش میبرد از هیچچیزی فروگذاری نمیکند.
داستانش را با حضور راوی با صدای مینا ساداتی (آموزگار روستا) شروع میکند و به مخاطب میگوید که قصد تعریف یک داستان را دارد، البته بهزعم نگارنده فیلم به شکلی تصویر و ساختهشده که حتی اگر با زبان فارسی- کردی هم تماشاگری بیگانه باشد باز بهواسطه تصاویر و موسیقی با اثر همراه میشود زیرا زبان سینما زبانی جهانشمول است.
فیلمنامهای که ابراهیم امینی و حسین حسنی نوشتند، باوجود در اختیار داشتن یک داستان واقعی کشش و عناصر لازم برای روایت یک داستان را ندارد اما کارگردانی مهدویان و انتخاب این سوژه توانسته این ضعف را تا حدود زیادی بپوشاند.
محمدحسین مهدویان هوشمندانه فیلمی ساخته که ضمن نشان دادن چهره کریه و سخت جنگ و ظلمی که با بمباران شیمیایی -مردم سردشت سالهاست بر زندگی آنها سایه شوم خود را انداخته و تا چند نسل نیز اثرات آن ماندگار است- اثری قابلعرضه در جشنوارههای جهانی ساخته است. این موضوع در انتخاب بازیگر، نمایش کنفرانس لاهه و عناصر دیگر فیلم کاملاً مستتر است.
پیمان معادی (قادر مولانپور) پدر خانواده، با بازی در این نقش بلوغش در بازیگری را نشان میدهد، نگاههای سنگین، تسلط در بیان دیالوگ به زبان کردی همه نشان از فهم بازیگر از نقش و هدایت درست کارگردان دارد. این بازیگر در نمایش، چهره محزون و رنجدیده یک مرد کرد درحالیکه دلش خون است اما همچنان بهعنوان پدر یک خانواده میایستد تا آرزوهای بربادرفته خانواده خود را زیر درخت گردو چال کند. معرفی مینو شریفی (مادر خانواده مولان پور) بهعنوان چهره جدید نیز ازجمله کارهای قابلتوجه مهدویان است که معمولاً در فیلمهایش چهرههای جدید به سینمای ایران معرفی میکند.
گریم، طراحی لباس، موسیقی همهچیز در « درخت گردو» در خدمت اثر هستند تا رنج تنهایی و محنت «قادر» را بیان کنند. قادری که در « درخت گردو» فقط نماینده قادر نیست بلکه نماینده انسانهای بیشماری است که داستان زندگی محزونشان با جنگ گرهخورده و بیصدا در گوشهای از تاریخ این ملک ایستادند و تنها کاری که امروز میتوان برایشان انجام داد عدم تکرار مجدد تاریخ است! سینما میتواند با تصویر اندوه و رنج انسان ستمدیده مانعی برای تکرار جنگ باشد اما به شرطی که مخاطبش تنها انسانهایی نباشند که سهمی در این تصمیم ندارند.
هرچند مهدویان با نریشن شعاری راوی سعی داشت تا سرنوشتی زیبا را برای «ژینا» دختر گمشده و بازمانده خانواده «مولانپور» تصویر کند اما نمایش کولبران در کوههای برفی در شروع و پایان داستان اجازه نمیدهد تا «ژینا» را درحالیکه در حال خوشحالی فارغالتحصیلی از دانشگاه تهران است تصویر کنیم. کارگرانی که در دهه شصت فعلگی میکردند در دهه ۹۰ به کولبری رسیدند و گویا امیدی بر پایان فقر و رنج وجود ندارد و در این میانه تنها میتوان آرزو کرد که بگذارند به فقر سرگرم باشیم و رنج جنگ را نکشیم.
در کتاب «حقوق مخاصمات مسلحانه» نوشتهٔ «شارل روسو» آمده است: «جنگ بههیچوجه رابطهٔ انسان با انسان نیست، بلکه رابطهٔ دولت با دولت است که در این رابطه افراد خصوصی بهگونهای اتّفاقی دشمنِ یکدیگر شدهاند و این نه بهعنوان دو انسان بلکه بهعنوان شهروند، نه بهعنوان اعضاء یک میهن بلکه بهعنوان مدافع»
در جریان جنگ غیرنظامیان در آن دخالتی ندارند و بنابراین آثار جنگ هم نباید دامنگیر آنان شود. طبق مقررات وضعشده در سال ۱۸۷۴ (کنفرانس بروکسل) و سالهای ۱۸۹۹ و ۱۹۰۷ (کنفرانس لاهه) کشورهای متخاصم ملزم شدهاند که از سرایت جنگ به افراد غیرنظامی خودداری کرده و افراد غیرنظامی را از صحنهٔ درگیری خارج نمایند.
باید دید «درخت گردو» با شرکت و نمایش در فستیوالهای بزرگ دنیا تا چه اندازه میتواند صدای مردم سردشت باشد.
انتهای پیام /س . م /
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- «درخت گردو»؛ تصویری بلورین و شفاف از عمق یک جنایت جنگی
- همزمان با روز ملی سینما، فردا بلیت سینماها نیمبها است
- قدرت قادر
- «دینامیت» اکران میشود
- سخنگو و دبیر شورای صنفی نمایش: هنوز هیچ فیلمی برای اکران نوروز قطعی نیست
- کدام فیلمها برای معرفی به اسکار مناسب هستند؟
- ٢ فیلم جدید روی پرده میآیند
- دلیل اکران یک هفتهای «درخت گردو» چیست؟
- مجوز نمایش دو فیلم صادر شد
- اسلوب غلط از درک واقعیت عاجز است/ درباره داوری فیلم
- نامه پیمان معادی به محمد حسین مهدویان/ “برلین هم نمیروم”
- انسان مضطر/ نقدی بر فیلم درخت گردو
- نگاهی به فیلم درخت گردو/ یک بار دیدن کافیست
- نگاهی به فیلم درخت گردو/ ردی از تاریخ و خون
- نگاهی به دو فیلم درخت گردو و خروج
نظر شما
پربازدیدترین ها
- فیلمهای ۱۵ روز سینماگران کن معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در این بخش
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
- «نگین سیاه» محمدعلی سجادی بهترین انیمیشن جشنواره سنتمونیکا شد
آخرین ها
- در جشنواره فیلم کلاسیک؛ جشن ۳۰ سالگی «داستان عامهپسند»/ بازیگران گرد هم آمدند
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
- میراث نفرینشده/ نگاهی به فیلم «پنجه آهنین»
- «استودیو جیبلی ژاپن» برنده دومین نخل طلای افتخاری جشنواره کن
- در برنامه «خط فرضی» مطرح شد؛ هنرمند اگر جهانبینی داشته باشد خفه نخواهد شد
- معرفی داوران دو بخش مستند و نماهنگ جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- اکران آنلاین غیرمنصفانه و ناعادلانه است/ چرا «کاپیتان» قربانی شد؟
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- محصول ۵۲ میلیون دلاری سینمای کره؛ ورنر هرتسوگ صداپیشه انیمیشن بونگ جونهو میشود
- قهرمانی مقتدرانه تیم ملی کشتی فرنگی در رقابتهای آسیایی با حمایت همراه اول
- «مجنون آن لیلی» هفته آینده روی صحنه میرود
- اولین حضور بینالمللی «چوپان» در یک جشنواره آلمانی
- بزرگداشت اصغر فرهادی در جشنواره کلمبیایی
- فیلمهای ۱۵ روز سینماگران کن معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در این بخش
- داوران بخش فیلمهای داستانی کوتاه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی معرفی شدند
- «آنیتا، گمشده در اخبار» بهترین انیمیشن کوتاه کلیولند شد/ واجد شرایط رقابت در اسکار
- در چهل و دومین دوره؛ «انگشت طلا» ۶ جایزه از جوایز فیلم هنگکنگ را برد
- مرور آثار داریوش مهرجویی در مسکو
- «تمساح خونی» ۴۰ روزه ۱۰۰ میلیاردی شد
- نگاهی به مینی سریال رژیم
- چرا فیلمهای نوستالژی دهه شصتی همچنان محبوب هستند؟
- نیکی مظفری و بهنام شرفی همبازی شدند/ رونمایی از پوستر نمایش «مرگ با طعم نسکافه»
- راهیابی«پیچ تاریخی» به جشنواره بینالمللی فیلم مسکو
- ساخت مستند فرمانده لوطی ها آغاز شد
- اکران «قویدل» در هنر و تجربه
- «نگین سیاه» محمدعلی سجادی بهترین انیمیشن جشنواره سنتمونیکا شد
- والتر هیل با یک فیلم نوآر برمیگردد/ ادامه بزن بزن در ۸۴ سالگی
- سینمای ایران مسافر کره جنوبی شد
- استخدام ۳ قهرمان کشتی کشور در همراه اول