محمد رضا مقدسیان : «بدون قرار قبلی» فیلمی از جنس بهروز شعیبی است؛ اثری مبتنی بر باورها و اعتقادات خود کارگردان که بیادا در مجموع آثارش ردپایی از آن قابل جستوجو است. شعیبی مشخصاً در «دهلیز»، «پردهنشین»، «روز بلوا» و حالا در فیلم «بدون قرار قبلی» جانمایههای مذهبی، اخلاقی و بعضاً عرفانی مورد وثوقش را به محور شکلگیری داستانش بدل کرده است. در جهان شعیبی مذهب، انسانیت و اخلاق در کنار هم قرار میگیرند.
نکته حائز اهمیت در مورد شعیبی آن است که او به همان میزان که در جهان رفتار و سکنات فردیاش بیش از آنکه نگاه به بیرون داشته باشد وقتش را صرف جهان اعتقادات شخصی و فردیاش میکند و از رفتارهای شعاری و نمایشی به دور است، در جهان آثارش هم جانب درونی و انسانی مذهب، اخلاق، عرفان و انسانیت را میگیرد و بیآنکه درتلاش برای طوری خاص بودن باشد، به شکلی کاملاً درونی و ادراک شده سراغ جریان کمتر آلوده شده و دور از بازیچه بودن مذهب و اخلاق و انسانیت میرود.
در واقع شعیبی همانطور که زیست میکند، فیلم میسازد. همانطور که جهان تفکرات و اعتقاداتش را به کسی تحمیل نمیکند، مضامین و مفاهیم درون آثارش را به شکلی نرم و غیر تحمیلی دنبال میکند. در جهان شعیبی هر نوع اعتقاد مذهبی، عرفانی یا اخلاقی پیش از آنکه به مرحله بیرونی برسد، میبایست درونی شود و به شیوه زیست بدل شود. پس از آن است که اگر موقعیتی داستانی یا سینمایی فراهم شد میتوان از همین شیوه زیست در داستانگویی و روایتگری بصری هم بهره برد.
به بیان سادهتر برگ برنده شعیبی همسان بودن جهان فردی و شیوه زیستش با جهان آثارش است. جنسی از بیادایی و بیآلایشی که اصولاً از نمایشی بودن و قلابی بازیهای رایج به دور است. اینجاست که مخاطب فارغ از اینکه با تفکرات و عقاید شعیبی همداستان باشد یا خیر، جنسی از سادگی، روان بودن، صمیمانه بودن، بیتکلف بودن و از جنس زندگی بودن مفاهیم و باورهای مستتر در آثارش را حس میکند. حال ممکن است انتخاب مخاطب همراهی باشد یا عدم همراهی. اما این همه صادقانه بودن آثار شعیبی را زیر سوال نمیبرد.
فیلم «بدون قرار قبلی» در بخش طرح و ایده در همان مسیر همیشگی شعیبی قرار میگیرد. جدای از نکاتی که در مورد ساختاربندی داستان و فیلمنامه و جزییات تعیینکننده کیفیت متن و شیوه ساخت این اثر میتوان گفت و البته که اثری بینقص نیست. توان شعیبی در تبدیل به موقعیت کردن نسبت ماجرای دوری، تمایل به شناخت گذشتهها، بازیابی هویت سردرگم، عاشقیت، مسئله خاک و وطن و پیوند زدن آن با حرم امام هشتم در شهر مشهد، بیآنکه تنه به شعار و درشتگویی و سفارشیسازی بزند، شایسته توجه است.
این حس که اثر دور است از پیوند زورکی و نچسب تمام این مفاهیم ریشه در همان توضیح ابتدایی دارد که به باورهای شخصی و درک شده شعیبی اشاره داشت. در واقع شعیبی حرفی را به فیلم بدل کرده که حتماً و کاملاً به آن معتقد است. قلابی نبودن حتماً مسئله مهمی در جهان هر فیلم و فیلمسازی است. مهم نیست سوژه به مذهب یا اخلاق مرتبط باشد یا به جنگ و جنایت و خیانت و یا هر سوژه دیگری. مهم آن است که فیلمساز فهم دقیق و ادراک عمیقی از حرفی که دارد میزند داشته باشد. مهم آن است که تلاش نکند شبیه چیزی یا کسی باشد که اصولاً ربطی به تجربه زیسته خودش ندارد.
همین گرمی و درک شدگی است که منجر به آن شده تا ترکیب درست خانواده مشهدی که نقش مهمی در تحول شخصیت اصلی فیلم دارند و البته توان بالایی در همراه کردن مخاطب، رقم بخورد. همین ویژگی باعث میشود بازی قابل اعتنای پگاه آهنگرانی که یکی از پختهترین و درونیترین نقشآفرینیهای او تا به امروز است در کنار اجرای گرم و باورپذیر الهام کردا و امین میری به وضوح به چشم بیاید.
در واقع ترکیب اجرای درست این بازیگران و فضاسازی بیادای فیلمنامه و هدایت و کارگردانی سکانسهای همراهی این سه بازیگر در محیط خانه گرم ایرانی به برجستهترین بخش فیلم بدل شده است. اینجا هم جنسی از درکشدگی و قلابی نبودن به مدد کار آمده است. حتی شیوه و شمایل بهرهگیری معنوی از شهر مشهد و حرم امام هشتم چنان در روح کلی اثر امتزاج پیدا کرده است که گلدرشت نیست و از کار بیرون نمی زند.
در واقع وجه معنوی و انرژی پرکشش حرم امام رضا در فیلم به عنوان موتور محرک معنوی شخصیتها و کلیت فیلم، به عنوان یک ابزار دراماتیک، همساز است با سیر تحول شخصیت یاسمن (پگاه آهنگرانی) و سفر بیرونی و درونیاش از اروپا به قلب سرزمین مادریاش یعنی ایران. درواقع یاسمن در این سفر به مدد کشش دراماتیک عنصر معنوی عشق پدر به فرزند و در ادامه عشق مهندس (مصطفی زمانی) به یاسمن به درک دقیقی از جهان اخلاقی و عرفانی پدرش می رسد که امام رضا در آن معنایی ویژه دارد.
گویی یاسمن به واسطه تمایل به شناخت پدر نه تنها با او بلکه با مرز و جغرافیایی که در آن زیست میکرده است، بیش از پیش آشنا میشود و سراغ خاک آشنایی که ریشه در آن دارد، یعنی ایران زمین میرود. در واقع یاسمن در این سفر درونی و بیرونی به شناخت دقیقی از خود و پیشینهاش میرسد. باز هم باید گفت این همه در اتمسفری مبتنی بر باور عمیق فیلمساز و به دور از دروغین بودن رقم خورده است.
اینجاست که در عین به شدت متوسط بودن فیلم «بدون قرار قبلی» از حیث ساختاربندی فیلمنامه، باید اعتراف کرد جهان معنوی درون اثر توسط مخاطب بیغرض و بیزاویه با مفهوم درونی فیلم، قابل درک است. این دستاورد کمی نیست در جهان فیلمهایی که تلاش میکنند به امور معنوی بپردازند. چرا که بساط غلتیدن به ورطه شعار و درشتگویی و اغراق در این جنس از داستانها به شدت فراهم است. بساطی که شعیبی از غلتیدن در آن جان سالم بهدربرده است.
منبع: فیلیموشات
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- داوران بخش فیلمهای داستانی کوتاه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی معرفی شدند
- بهروز شعیبی: قهرمان زن به قصه عمق میبخشد/ فیلمسازی برای توجه بهتر به روابط انسانی
- تضاد معنایی و ساختاری/ نگاهی به فیلم «آغوش باز»
- پر زرق و برق/ نگاهی به فیلم «آغوش باز»
- آنچه اصل است، عشق است/ نگاهی به فیلم «آغوش باز»
- دو جایزه جشنواره کازان برای «بدون قرار قبلی»
- راهیابی «بدون قرار قبلی» به دو جشنواره خارجی
- اکران «بدون قرار قبلی» در بلاروس
- رییس سازمان سینمایی به خانمها تبریک نگفت/ پیام تبریک خزاعی در پی موفقیت سینماگران در ونیز و مسکو
- «بدون قرار قبلی» بهترین فیلم جشنواره مسکو شد
- دو فیلم کمدی و یک فیلم اجتماعی تلخ؛ پرفروشهای سینمای ایران از ابتدای سال
- کارگردان فیلم «بدون قرار قبلی»: سازمان سینمایی باید مسائل را حل کند نه اینکه خودش هم معترض باشد
- معرفی آثار ایرانی راه یافته به بخش بینالملل جشنواره فیلم شهر
- کارگردان و تهیهکننده «بدون قرار قبلی» مطرح کردند؛ سمپاشی علیه بازیگران/ برای وقوع معجزه در فیلم از ما تعهد گرفتند
- گیشه سرد سینماها در روزهای داغ تیر ماه
نظر شما
پربازدیدترین ها
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
آخرین ها
- خانواده قاتل از «بیبدن» شکایت میکنند؟
- فوت کارگردان فرانسوی برنده نخل طلا و سزار/ لوران کانته درگذشت
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد