تفاوتی اساسی وجود دارد میان کار و نقش ما به عنوان منتقد به معنای کسی که اثر هنری را ارزیابی و ارزشگذاری می کند با آنکه فراتر از این، شرایط فرهنگی عصر خود را رصد و گاه نقد می کند تا به آزادی های طبیعی هنرمند و مردم، ارجاع دهد. درک این نکته، دشوار نیست. اما بسیاری از یاد می برند که این دو نقش منتقد، باید از یکدیگر تفکیک شوند. مهم تر اینکه گاه حتی در تقابل با هم قرار می گیرند.
ممکن است بنده در فیلم «عصبانی نیستم» رضا درمیشیان به وجود ایرادهای بنیادین ساختاری و لحنی معتقد باشم و این باور از دو باری که در جشنواره فجر همان سال تا نوبت سوم و نسخه مجروح اکران شده آن را تماشا کردم، تغییری نکرده باشد. اما برشمردن این کاستی ها که در ساحت نقد اثر هنری صورت می پذیرد، تنها بخش کوچکی از وظایف ما است (که در این مورد به خصوص، تحلیل و دلایلم را در شماره هفته آینده نشریه «کرگدن» طی یک گفت وگو، آورده ام).
بخش مهم تر، این احساس مسوولیت و وسعت نظر است که هر چند دوستدار تمام اجزای فیلمی نیستیم، از حق فرهنگی و انسانی آن و سازنده اش برای دیده شدن، دفاع کنیم. حتی اگر دقیق باشیم، باید بدانیم که توقیف درازمدت و لجاجت آمیز، «عصبانی نیستم» را در هاله ای از تقدس به معنای نقدناپذیری قرار داد. تا جایی که هر گونه انتقادی به فیلم، می توانست همسویی با مواضع رسمی و مترادف با «آب به آسیاب نظارت ریختن» به حساب آید.
پس در تمام آن مدت انتظار برای رفع سوءتفاهم ها، وقت نقد فیلم نبود: وقت نقد سیستم بود. حالا هم حتی باید توجه داشت که اکران نسخه ای با فلو شدن تصاویر روزنامه های روی دیوار اتاق خانه نوید (با بازی نوید محمدزاده)، لزوما موفقیت فیلم در گذر از سد نظارت نیست: بلکه صرفا از اکران نشدن، بهتر است: درست در ابعاد مثل قدیمی «کاچی به از هیچی».
در رویارویی با فیلم تازه جعفر پناهی «سه رخ»، درست همین گونه است. توضیح اینکه مرز بین واقع نمایی و دستکاری واقعیات در یکی، دو فیلم اخیر او بسیار مخدوش بوده و آرزوی اینکه این فیلم اینگونه نباشد، ضرورت چندانی ندارد.
بحثی است مربوط به ساحت نقد و موکول به زمانی که فیلم در ایران به هر شکلی، قابل دیدن و دیده شود. اما مهم این است که او به جای مهاجرت، به جای تبدیل به بلندگوی سیاسی این و آن و به جای هر کار جدا از جهان هنر و نزدیک به قاموس پروپاگاندیست های سیاسی که از بسیاری فیلمسازان دیگر سر زده، همچنان بی آسیب و آزار به کسی، فیلم ساخته و فیلم خودش را نیز ساخته است.
به این مفهوم که سینما و ساختار و دغدغه های جاری در آن، برایش کلیدی بوده: نه موضع گیری ها و افتخار به ممنوعیت و حاشیه پردازی هایی از این دست. امید که آن سوی ماجرا نیز به تداوم ممنوعیت او افتخار نکند و لجاجت های امنیتی/سیاسی از رفتار مدیریت فرهنگی، منها شود.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- ۲۰ فیلم برتر تاریخ جشنواره ونیز معرفی شدند/ «دایره» در رتبه شانزدهم
- جایی که ترس نیست/ نگاهی به فیلم «خرس نیست»
- برای آنکه رفت… برای آنکه ماند…/ نگاهی به فیلم «خرس نیست»
- نسخه ویژه نابینایان «بادکنک سفید» با صدای گلاره عباسی منتشر میشود
- «مرز بیپایان» از جشنواره رتردام جایزه گرفت
- جعفر پناهی به قید وثیقه از زندان آزاد شد
- چرا جعفر پناهی اعتصاب غذا کرد/ یادداشت مهدی کوهیان، حقوقدان
- درخواست خانه سینما از قوه قضاییه/ جعفر پناهی را آزاد کنید
- ۳۰۱ فیلم بلند واجد شرایط اسکار شدند/ «خرس نیست» پناهی در لیست
- آمار تماشاگران «تا فردا» و «خرس نیست» در سینماهای فرانسه
- پیام تبریک کانون کارگردانان سینمای ایران به جعفر پناهی و هومن سیدی/ پیگیری برای آزادی کارگردانان زندانی
- سینماسینما/ یادداشت محمد حقیقت از ونیز/ «خرس نیست»، یک فیلم در فیلم
- فیلمهای ایرانی در جشنواره ونیز؛ نمایش دو فیلم در بخش رقابتی و راهیابی دو اثر به بخش افقها
- فیلم «جاده خاکی» در فرانسه روی پرده رفت/ آمار تماشاگران
- سینماسینما/ خبرهایی از جشنواره کن/ شانس بالای دو فیلم از سینماگران ایرانی برای نمایش در بخش اصلی کن/ صدور بیانیه علیه حمله روسیه به اوکراین
نظر شما
پربازدیدترین ها
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
آخرین ها
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
- اردیبهشتِ تئاتر شهرزاد با سه نمایش
- مستندی از «حمید سهیلی» در موزه سینما نمایش داده میشود
- انتشار پوستر «آن دو» با تصویری از لحظه شهادت کاراکتر اصلی
- دبیر هفتمین دوره جایزه پژوهش سال سینمای ایران منصوب شد
- صدور پروانه ساخت غیرسینمایی برای ۴ فیلم کوتاه داستانی