مستند «۷۶ دقیقه و ۱۵ ثانیه» روایتی صادقانه و اعجابآور از لحظههای ناب و استعلایی کیارستمی است.
سینماسینما، منوچهر دینپرست:
یک سال از سفر بیبازگشت عباس کیارستمی گذشت. در این مدت برنامههای مختلفی در رثای او برگزار شده است. اما نکته قابل توجه این است که اغلب این برنامهها یا سوگنامهای در فقدان کیارستمی بوده، یا بررسی نظرات و آرای کیارستمی در عرصه هنر سینما و عکاسی است. در این میان بعضا برنامهها و مستندهایی درباره پشت صحنههای چند فیلم مثلا «زیردرختان زیتون» یا «طعم گیلاس» هم پخش شد. اما حضور مستند «۷۶ دقیقه و ۱۵ ثانیه» ساخته سیفالله صمدیان اثری قابل تامل برای دوستداران کیارستمی است. در این مدت سیفالله صمدیان دوست و یار دیرینه کیارستمی که سالها با او همراه و همدل بود، تصاویر نابی از لحظاتی که کیارستمی مشغول فعالیت هنری خود بود، برای مخاطبان به نمایش گذاشت. فارغ از این نکته که عنوان مستند «۷۶ دقیقه و ۱۵ ثانیه» به سن کیارستمی اشاره دارد، یعنی او در زمان درگذشت ۷۶ سال و ۱۵ روز سن داشت، این فیلم را باید لحظات ناب شخصی و تنهایی و شاید استعلایی کیارستمی دانست. تصاویری که در این مستند دیده میشود، اگر به نام کس دیگری بود، شاید تا این اندازه نمیتوانست مورد توجه باشد. اما میتوان پذیرفت که کیارستمی به واسطه حضور سنگین و جذابش این مستند را دلفریب کرده است. من قصد ندارم درباره این مستند و مسائل فنی و حتی تصاویری که در آن دیده میشود، صحبت کنم، اما آنچه را که برایم مهم است، غلبه جدی و پر از هیمنه تماتیک کیارستمی در این مستند است. صمدیان به واسطه در دست داشتن تصاویر فوقالعاده جالب و آموزنده از فعالیتهای هنری و شخصی کیارستمی، لحظاتی را که طی این سالها همراه کیارستمی بوده، به تصویر کشیده و امروز پس از درگذشت کیارستمی آن لحظات رویایی و اغواگرانه را برای مخاطبان به نمایش گذاشته است و ما در اتمسفر این تصاویر غرق لحظاتی میشویم که همراهی با کیارستمی را تجربهای دلانگیز تفسیر میکنیم. چراکه برخی بر این باورند که با هنر هم میتوان به تفسیر حیات و هستی نشست و کوشید که زیر و بم آن را به قلم یا به تصویر کشید، با این پیششرط که آمه استتیک (جوهر زیبایی) آن تفسیر و تبیین حتما شهودی یا ذوقی باشد. به بیانی دیگر، گرچه هنرمند هنر را میاندیشد، اما پیش از آن و بیش از آن، این آمه الهام است که در دل و ضمیر او میجوشد تا آفرینش هنری ممکن شود. به همین دلیل است که در جهان، تنها یک حافظ داریم، یک هومر و یک گوته داریم. آنگاه که در شهر پهناور هنر از محلههای شعر و ادب عبور کنیم و در کوچه فیلم اما در برابر آن «خانه دوست» بایستیم، آیا باور کنیم ایران ما که همواره یک رستم دارد، تنها یک کیارستمی دارد؟
برخی از هنرمندان (همانند نیچه) دو بار به دنیا میآیند، اما در ایران ما این فیلمساز پرآوازه با آثاری که آفرید، ندا داد که از آن یک بارهاست. کیارستمی در بوستان رنگارنگ هنرها چند شاخه گلی میچیند. او نیز همانند سهراب سپهری گرچه در دانشکده هنرهای زیبا رشته نقاشی میخواند که مدرکی گیرد تا لقمه نانی به کف آرد، اما دل تنها در گرو این هنر ندارد، پنداری که شوق فیلم از ذوق تصویر در نظر او رنگینتر است. جالب است که در این سرزمین شعرمحور او سالها نگاهش فیلممحور میشود، به گونهای که آوازه هنر او به آن سوی آبها پر میکشد و از دیار فرانکها حتی ارمغانی به شیرینی «طعم گیلاس» برای ما به همراه میآورد. به باور منتقدان کیارستمی فیلم نمیسازد، بلکه فیلم میآفریند. در آفریدن آمه ذوقی دخیل است که هر فیلمی آن گوهر ندارد. از آن گذشته، ستایش از فیلمهای سهگانه اوست که نام ایران را بلندآوازه میسازد و ایرانی افتخار میکند که هموطن او کیارستمی است. ما در این مستند با آفرینشهای کیارستمی روبهرو هستیم.
به هر روی، واقعا نمیدانم چه تصاویر دیگری را سیفالله صمدیان، دوست دیرینه کیارستمی، از او دارد، اما باید مستند «۷۶ دقیقه و ۱۵ ثانیه» را روایتی صادقانه و اعجابآور از لحظههای ناب و استعلایی کیارستمی دانست. صمدیان با این مستند روایتی دیگر از کیارستمی به مخاطبان خود نشان داد. این مستند شاید در قد و قامت مستندهای حرفهای نباشد، اما تصاویر ارائهشده مانند گوهر تاریخی در موزهای هستند که تا به حال نمایش داده نشده بودند و ما فقط توصیفی از آنها میشنیدیم. اما اینبار ما با گوهری روبهرو شدیم که توانستیم از زوایای مختلف آن گوهر تاریخی و گرانبها را ببینیم. مستند صمدیان را هم باید مستندی از گنجینه او دانست که به مخاطبان و علاقهمندان کیارستمی اجازه تماشا داده است. اما در این مستند جای تصاویر دیگر هم بسیار خالی بود؛ تصاویری از فیلم «شیرین» و «مثل یک عاشق» و حتی «طعم گیلاس». نمیدانم که صمدیان در اینجاها هم حضور داشته یا نه. اما شاید این مستند باب مستندهای دیگری را نیز بگشاید که ما روایتها و تصاویر ناب دیگری از این هنرمند ارزشمند کشورمان ببینیم که تا کنون ندیدهایم.
ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- نمایش «طعم گیلاس» در قزاقستان
- در بخش ۱۰ فیلم برتر؛ «کلوزآپ» عباس کیارستمی در جشنواره ایدفا اکران میشود
- کیارستمی در آثار خود بیشتر به دنبال راه حل بود/ فرم برای کیارستمی همیشه اهمیت داشت
- معرفی نامزدهای دریافت گیلاس طلای جشنواره فیلم عباس کیارستمی
- افسون «کلوزآپ»/ یادداشت محمد حقیقت به مناسبت زادروز عباس کیارستمی
- در مراسم نکوداشت «عباس کیارستمی» مطرح شد: کیارستمی آبرودار واژه کار بود/ فیلمسازی کیارستمی در مسیر عکاسی او است
- رونمایی از پوستر اولین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه عباس کیارستمی
- باشگاه سینمایی «جاده ابریشم» برگزار میکند؛ بزرگداشت عباس کیارستمی در پاریس
- معرفی هیات داوران اولین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه عباس کیارستمی
- گزارش سیفالله صمدیان از جشنواره فیلم کن/ از کاپولا تا مریل استریپ و علی عباسی
- عیاری یک شگفتی در سینمای ایران است/ کیارستمی و عیاری پیش از هنر سینما، خود را کشف کردند
- هوتن شکیبا: دوست داشتم به جای همایون ارشادی در «طعم گیلاس» باشم
- تمجید هانکه از سینمای بیهمتای کیارستمی
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
نظر شما
پربازدیدترین ها
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- گفتوگو با محمد مقدم درباره سینمای مستند/ فیلم مستند، جهانی است ساختگی؟
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- حضورهای بین المللی فیلم کوتاه تامینا
- گلدن گلوب اعلام کرد؛ وایولا دیویس جایزه سیسیل بی دمیل ۲۰۲۵ را میگیرد
- درباره «قهوه پدری»؛ قهوه بیمزه پدری
- «کارون – اهواز» در راه مصر
- اختتامیه جشنواره «دیدار» ۱۷ دی برگزار خواهد شد
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «مجمع کاردینالها»؛ موفقیت غیرمنتظره در گیشه و جذب مخاطبان مسنتر
- مدیر شبکه نسیم توضیح داد؛ مهران مدیری، جنابخان، فرزاد حسنی و چند برنامه دیگر
- تاکید بر سمزدایی از سینما و جشنواره فجر/ علیرضا شجاع نوری: ادغام جشنوارهی ملی و جهانی فجر سیاسیکاری بود
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ جادوی «شرور»؛ داستانی از دوستی، تفاوتها و مبارزه با تبعیض
- برای پخش در سال ۲۰۲۵؛ پسر شاهرخ خان برای نتفلیکس سریال میسازد
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «گلادیاتور ۲»؛ بازگشتی باشکوه به کُلُسیوم و سنت حماسههای سینمایی
- اعلام نامزدهای چهلمین دوره جوایز انجمن بینالمللی مستند/ محصول مشترک ایران و انگلیس در شاخه بهترین مستند کوتاه
- اصغر افضلی و انیمیشن «رابینهود» در تازهترین قسمت «صداهای ابریشمی»
- جایزه جشنواره آمریکایی به پگاه آهنگرانی رسید
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ از فرصت ثبت نام فیلمها تا داوری عوامل بخش نگاه نو
- نمایش بچه / گزارش تصویری
- اهمیت «باغ کیانوش» در سینمای کمدی زدهی این روزها
- برای بازی در فیلم «ماریا»؛ نخل صحرای پالم اسپرینگز به آنجلینا جولی اهدا میشود
- اکران فیلم علی زرنگار از اواخر آذر؛ «علت مرگ: نامعلوم» رفع توقیف شد
- مانور آمادگی همراه اول برای رویارویی با بحران؛ تمرینی برای پایداری ارتباطات
- بررسی هزینه و درآمد تولیدات ۳ سال اخیر؛ حساب کتاب فارابی جور است؟
- در اولین روزهای اکران بینالمللی؛ «گلادیاتور۲»، ۸۷ میلیون دلار فروخت
- اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- نامزدی ۲ جایزه آمریکایی برای «دوربین فرانسوی»
- «شهر خاموش» بهترین فیلم جشنواره نوستالژیا شد
- فروغ قجابگلی بهترین بازیگر جشنواره ریچموند شد
- «تگزاس ۳»؛ کمدی از نفس افتاده یا موفقیت تکراری؟
- روایتی از سه نمایشنامه از محمد مساوات روی صحنه میرود
- «کارون – اهواز» در مراکش