حسین سلطان محمدی
در اجتماع امروز، هیچ عنصری، عامل مطلق در بروز وقایع نیست و در ساختاری ارگانیک یا انداموار، هر عاملی، نقش طبیعی خودش را دارد و نمیتوان برای فرار از قصورهای موجود، همه نگاهها و خطابها و اقدامات را به سمت یک گوشه و یک عضو این جامعه، سوق داد و او را موظف به جبران دانست. فرقی نمیکند که موضوع موردنظر، از اقتصاد برآمده یا بهداشت یا فرهنگ یا امور دفاعی و امثالهم. در هر موقعیتی، شرایط و عوامل چندوجهی هستند و هم سهیم در نتیجه حاصله. این روزها از دو موضوع و واکنش قضایی به آن، میتوان دریافت که عوامل دخیل در رویداد به صورت جامع دیده نشده است.
نخستین موضوع، خبر احضار مدیر شبکه سه سیما به داداگاه به عنوان عامل تسبیب در مرگ نوجوانی که گفته شده متأثر از وقایع مجموعه تلویزیونی «پنج کیلومتر تا بهشت» پخش شده در ماه رمضان سال ۱۳۹۰، خودکشی کرده است. دراینجا چند نکته مطرح است. ابتدا اینکه مبتنی بر گزاره یادشده در سطور بالاتر، هیچ تحلیل جامعی نمیتواند تلویزیون را قدرت مطلق برای چنین اقداماتی بداند و تلویزیون ما هم ایضا نمیتواند عامل مطلق و اثرگذار یک رویداد باشد که اگر چنین می بود، دست کم اجتماع امروزی ما باید در سعادت و معنویت بهتری دیده میشد و اینهمه نگرانی از آسیب های اجتماعی و البته آسیب های زندگی مدرن و آغشته به ماشین و بیگانگی انسان از انسانیت، نمیداشتیم. واقعیت این است که، اجتماع ایرانی همانند هر جامعه دیگری، علاوه بر تلویزیون، از ارتباطات فردی و جمعی، از تربیت خانوادگی و نظارت و حضور فعال والدین، از حضور هزاران روحانی در مراکز دینی و البته وجود پایگاههای بسیج و معلم مدرسه و کارشناس تربیتی و … و حتی موقعیت های سرگرمی و تفریحی و اوقات فراغت بسیاری بهره مند میشود. در جایی که اینهمه عنصر حضور دارند، سخت است بتوان پذیرفت که یک نوجوان ۱۲ ساله، در حوزه تأثیر هیچ کدام نبوده و صرفا با دیدن صحنه های یک مجموعه تلویزیونی، به نتیجه «خودکشی» رسیده است. اگر حاصل حضور انسان در اجتماع و در دایره و حوزه تأثیر اینهمه عوامل اندیشه ای، رسیدن به خودکشی باشد، باید برای چنین اجتماعی نگران بود و از آن ترسید و باید برای اصلاح امور چنین ساختاری اقدام کرد. تلویزیون ما مؤکدا و به اذعان همه و البته شواهد عینی در حوزه زندگیمان، اینهمه نفوذ ندارد که چنین نتیجه ای حاصل شود. که اگر چنین میبود، باید برای تقویت چنین ساختار قدرتمندی اقدام کرد و نگذاشت دائما از منظر بودجه و روایت و عناصر روایتآفرین آن، در تهدید و تحدید قرار گیرد. اما این نمی تواند اصل ماجرا باشد و به نظر میرسد پنج سال بعد از وقوع آن حادثه، تنها علت در صدور چنین حکم احضاری، تأمین مالی خانواده متوفی است به بهانه دیه، که برای اینهم قوه قضائیه، طبق روال میتوانست اقدام کند و خسارت مورد ادعا را از بیت المال، یعنی همان جائی که بودجه تلویزیون هم از آنجا گرفته میشود، تأمین کند و ناگهان بعد از پنج سال، مدیر فعلی شبکه را به دادگاه نکشاند. اگرچه احضار مدیر فعلی هم نشان میدهد که خیلی نمی تواند ادعای وکلای خانواده و خانواده متوفی، از سوی دادگاه جدی گرفته شده باشد، که اگر چنین می بود، مانند روزنامه ها که با انتشار یک مطلب، کل ساختار رسانه را به تعطیلی می کشانند، باید شبکه سه سیما را تعطیل کرد، که اینهم امری محال است. در این ماجرا، فارغ از بحث رسانه ای، ابتدا و از منظر حاکمیتی، قوه قضاییه و قاضی یا بازپرس مورد مراجعه، باید شأنیت رسانه حاکمیتی را حفظ میکردند و خودشان موضوع را به نقطه نهایی میرساندند و جوری رفتار نمیکردند که ساختار رسانه ای حکومتی، در مظان چنین اتهام نوظهوری قرار گیرد. این تلویزیون، خصوصی نیست. اما خلاصه کلام، این موضوع را باید به صورت مثالی به این خانواده مصیبت دیده گفت که؛ «پدر، مادر! فقط ما متهم نیستیم» و البته به بازپرس و قاضی دادگاه محترم. عناصر دیگر و از جمله خود شما هم باید پاسخگوی سهم خود در بروز چنین رخداد ناراحت کننده ای باشید. ما رسانه ای ها برای ثبات اجتماعی که در آن زندگی میکنیم فعالیت داریم و نه برای فروپاشی و نابودی آن.
موضوع دوم، داستان «جشن حافظ» است؛ هم از جهت اتفاقات آن، هم از جهت بازتاب هایش و هم از جهت اقداماتی که به بهانه آن رخ داده است. رویدادی سینمایی، به روال همیشه برگزار شده است و برای چنین مجلسی، مجوزهای لازم گرفته شده و اصول و قوانین، قطعا گوشزد شده است. اما اکنون هرازچندگاهی، بهانه ای برای طرح آن دیده میشود و تازه ترین آن، خبر شکایت حوزه علمیه و نیروی انتظامی از مسئولان این جشن است. نیروی انتظامی که بخصوص در حوزه کنسرتهای موسیقی و گاه، جشنواره های هنری و بخصوص سینمایی، حضور فعال و از موضع «امر به معروف» و در مواردی خاص «نهی از منکر» دارد، چرا برای این جشن به وظیفه مستمر قانونی خود در پیشگیری از وقوع بزه و جرم ادعایی اقدام نکرده است؟ درست است که در عکسهای منتشر شده از این مراسم، بعضا پوشش های بانوان در حالتی نامتعارف دیده شده است، اما در تولید چنین تصویری که مورد اتهام شده است، عکاسان و همکاران رسانه ای باید مورد مؤاخذه قرار گیرند که حرمت هنرمندان را نگه نداشتند و به جای تبلیغ مثبت در جهت تداوم فعالیت آنان و عدم بروز اشکال اجتماعی برای آنان و در مظان اتهام قرار ندادنشان، با انتشار این تصاویر دردسر آفریدند و اکنون خود آنان فارغ از مسئولیت اجتماعی و رسانه ای و به دور از برخورد اداری در زمینه منع از انتشار چنین تصاویری، دور از دایره بررسی بوده و هویت و اصالت هنرمندان به زیر سؤال برده شده است. اعتراض محترمانه «مهران غفوریان» نسبت به مسئولیت عکاسان در نگرفتن عکس از موقعیتی که عامدانه رخ نداده، اعتراض بجایی است. اما در زمینه شکایت حوزه علمیه باید گفت، همین علما و مانند آنان به ما آموخته اند که خداوند ستارالعیوب است و انسان باید بنا بر ویژگی پروردگار و البته سیره پیامبر(ص) که با چنین رویهای زیسته اند، چنین رفتاری داشته باشد. میگویند زمان یکی از معصومان(ع)، شخصی نزد ایشان آمد که زنا کرده ام و وی اورا برگرداند که به خانه برو. بار دیگر آن شخص آمد و همان جرم را اعتراف کرد و باز هم برگردانده شد و تنها بعد از اعتراف سوم، حکم به مجازاتش داده شد. در دو نوبت نخست، آیا غیر از این بود که بنا بر ستارالعیوب بودن، این امر نباید علنی اظهار میشد؟ حالا شکایت این علما از منظر ستارالعیوبی، از که باید باشد؟ از هنرمندی که در دوربین عکاسان و با نگاه نه چندان ناصواب، با آن تصاویر، شده اند در اندازه «شیطان رجیم»؟ نگارنده به یاد دارد که در سالهای دور و تقریبا در سالهای آغازین دهه هفتاد و در اختتامیه جشنواره فیلم فجر در تالار وحدت، از مرحومه جمیله شیخی عکسی گرفتم برای رسانه ای که در آن کار میکردم. این هنرمند فقید گفت، اگر میخواهید عکسی بگیرید خبر دهید تا ظاهرم را مرتب کنم چون ما در منظر دیگرانیم و ممکن است مسئله ای پیش آید. خب، این رویه ای است که همه دست اندرکاران رسانه باید رعایت کنند. شکار لحظه، به معنای گرفتن لحظه ای ویرانگر و نابودکننده نیست. ما رسانه ای ها با همین هنرمندان و سایر عناصر خبرآفرین در تعامل و زندگی هستیم. برخورد احساسی و ناگهانی و بی مسئولیت دست اندرکار و دبیر سرویس یا سردبیر رسانه ای که آن تصاویر دردسرساز را منتشر کرده، نباید هنرمندان را به جایگاه متهم قضایی و مجرم بکشاند. اینجا هم مانند مورد تلویزیون باید گفت، فقط ما در این رویداد درگیر نبودیم، عناصر دیگری هم باید پاسخگوی وظایف انجام نداده خود باشند، چه نیروی انتظامی، چه کارشناسانی که دائم برای این هنرمندان دم از عفت و غیرت میزنند و کلمات نابجا و اتهامات ناروا را منتسب کرده اند و چه رسانه هایی که ایجادکننده این غائله ناصواب بوده اند. هیچ هنرمندی در هیچ سرزمینی، تیشه به ریشه هویت فرهنگی خودش نمیزند. در بررسی ها باید همه عوامل را درنظر گرفت.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- «برگهای افتاده» در سینماتک برج آزادی
- جایزه یک عمر فعالیت هنری به بهزاد فراهانی اهدا میشود
- خود را دریابیم/ مرثیهای برای هنرمندان
- مهر آمد، سینما هم میآید؟!
- معرفی برگزیدگان جشن حافظ
- اعلام نامزدهای بخش سینمای بیست و یکمین جشن حافظ
- زمان برگزاری بیستویکمین جشن حافظ اعلام شد
- اعلام نامزدهای بخش مستند بیستمین جشن حافظ
- آغاز به کار هیئت داوران بیستمین جشن سینمایی و تلویزیونی حافظ
- «نمایه»/ برداشتهای غلط و محاسبات غلط در اکران!
- رفیق بازی، سطح جشن خانه سینما را پایین آورد/جشن حافظ مثل چراغ خواب است
- «نمایه»/ سینما دربرابر ما!؛ به بهانه ماجرای اکران فیلم «رحمان ۱۴۰۰»
- «نمایه»/ سینما در کنار ما یا در مقابل ما؟!
- مجمع الجزایر یا کشور واحد؟!
- دقت سیاسی کجاست؟!
نظر شما
پربازدیدترین ها
- با حضور ۵۰۰ هزار تماشاگر در پنج هفته اتفاق افتاد/ استقبال غیرمنتظره فرانسویها از «دانه انجیر معابد»
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- نگاهی به فیلم «کیک محبوب من»/ عشق را در پستوی خانه نهان باید کرد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
آخرین ها
- نشست خبری اپرای عروسکی مولوی / گزارش تصویری
- جشنواره فرانسوی به «کشیم عاشق» جایزه داد
- رایان رینولدز و هیو جکمن در یک فیلم غیرمارولی همراه میشوند
- درباره نمایش و اجرای متفاوت «قلاده ای برای یک سگ مرده»
- موسیقی نمایش آوای پارسی / گزارش تصویری
- اکران مردمی فیلم شبگرد / گزارش تصویری
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- بدون حضور جانی دپ؛ دو فیلم جدید از «دزدان دریایی کاراییب» سال آینده تولید میشود
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- معرفی داوران و آثار راهیافته بخش «هنرهای نمایشی» جشنواره چندرسانهای میراثفرهنگی/ اعلام برنامه بخش بینالملل
- نمایش «آخرین کوسه نهنگ» در جشنواره اسپانیایی
- جایزه طلای جشنواره ژاپنی به «زمین بازی» رسید
- برگزاری نخستین بوتکمپ مدیریت محصول آکادمی همراه اول
- درباره «بازنده» / لبه تاریکی
- نقدی به مدل فیلمسازی در ایران/ سینما بدون ساختار مشخص و قوانین دقیق
- «قهوه پدری» مهران مدیری از در شبکه نمایش خانگی
- «تَرَک عمیق» دو جایزه جشنواره بارسلون را گرفت
- گزارشی از گیشه سینماها؛ «زودپز» صدرنشین فروش فیلمهای هفته گذشته
- ۲ فیلم جدید در راه اکران سینماها
- پیوستن رضا بابک و شیرین اسماعیلی به «با خشم به گذشته نگاه کن»
- با یک کمپین کوچک برای فیلم ایستوود؛ کمپانی برادران وارنر «هیئت منصفه شماره۲» را وارد اسکار میکند
- پیمان معادی بازیگر فیلم جنایی هالیوودی شد
- «نادره رضایی» معاون هنری وزیر ارشاد شد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
- از ۱۶ آبان؛ «خورشید آن ماه» ساخته ستاره اسکندری آنلاین اکران میشود
- حضور همراه اول در نمایشگاه کیشاینوکس با هدف گسترش فرصتهای جدید سرمایهگذاری
- ادعای سازندگان پربازدیدترین سریال تاریخ نتفلیکس؛ چالشهای فصل دوم «بازی مرکب» جذابتر است
- تهیهکننده سینما مطرح کرد: کوچ سینماگران حرفهای به پلتفرمها و فیلمهایی که تعطیل میشوند
- «فصل فرار اسبها» آماده نمایش شد
- عرضه یک فیلم کوتاه با بازی هوتن شکیبا در شبکه نمایش خانگی