«پرسه در حوالی من» را باید روانکاوی زنانه سینمایی دانست.
سینماسینما، سیدرضا صائمی:
مهراوه شریفینیا چند سال پیش در یک سریال مناسبتی در ماه رمضان موقعیت مشابه نقشی را که در «پرسه در حوالی من» بازی کرده، در سریال «خداحافظ بچه» ایفا کرد. با این تفاوت که در آنجا زن متاهلی بود که بچهدار نمیشد و به اتفاق همسرش کودکی را از بیمارستان میدزدند و ماجراهایی که پس از این رخ میدهد. اما در اینجا او زن مطلقهای است که در آستانه ۳۰ سالگی دچار وسوسه مادر شدن میشود و مراحل سختی را طی میکند تا موافقت مسئولان بهزیستی را برای قبولی سرپرستی او بر کودک بپذیرند. اینها هیچکدام قصه اصلی فیلم نیست و فیلمساز هم چندان دربند تعلیقآفرینی برای روایت این صحنهها نبوده، و شاید به همین دلیل نوع روایت و ریتم آن ممکن است در نسبت با التهاب و چالش قصه کند و کشدار به نظر برسد، یا مخاطبی را که درگیر صورت بیرونی درام شده، خسته کند. اما در پس این قصه تکراری باید به تجربههای درونی و تحولات عاطفی این زن پل زد و فراز و نشیبهای اصلی را در آنجا جستوجو کرد؛ جستوجویی که میتواند ما را به خوانش روانشناختی قصه برساند تا رویکردهای اجتماعی قصه. اصلا بحث بر سر مهر مادری و فرزندآوری از حیث جامعهشناختی یا تربیتی مدنظر نیست، بلکه در اینجا بچه همچون ابژه انسانی و احساسی میماند که قرار است سوژهگی زن قصه و بهطبع موقعیت مادرانه او را بازنمایی و صورتبندی کند. یک صورتبندی روانکاوانه تا از طریق آن به تنهایی، دلشوره و کشمکشهای پارادوکسیکال یک زن در تجربههای فردیاش راه یابد و دنیای درونی او را از طریق یک حس غریزی و میل به مادری، تاویل و تصویر کند. به عبارت بهتر، «پرسه در حوالی من» را باید روانکاوی زنانه سینمایی دانست که حتی از عنوان اثر هم میتوان پی به نیت مولف برد. «حوالی من» در اینجا تاکیدی است بر اینکه قرار است از طریق نسبت مادر و بچه که اتفاقا نسبت خونی هم با هم ندارند، دنیای پیچده عاطفی زنانه در یک موقعیت شکننده- شکوفنده مورد واکاوی قرار گیرد. مادر شدن اگرچه همواره بهعنوان یک فضیلت مورد ستایش قرار میگیرد، اما یک موقعیت چند سویه است که ظرفیتهای تاویلپذیری متنوعی دارد و میتوان در بستر آن به بازنمایی بسیاری از واقعیتهای رفتاری انسان بهویژه زن دست زد. بااینحال به نظر میرسد که غزاله سلطانی از صورتبندی این موقعیت جلوتر نمیرود و نمیتواند ایده روانکاوانه خود را بهخوبی پردازش روانشناختی کند و همه چیز در سطح باقی میماند. ما در فیلم با زنی بهظاهر افسرده و تنها مواجه هستیم که گویی میل او به مادر شدن نه از طریق طبیعی، که از طریق اجتماعی، تحقق مییابد و او قصد دارد از طریق یک موجود بیرونی بهعنوان ابژه به تجربه مادری به مثابه تحقق سوژهگی خود دست بزند. اما مصالح داستانی و روانشناختی آن بهخوبی فراهم نشده، یا دستکم به خوبی پردازش نمیشود. از اینرو «پرسه در حوالی من» خود به پرسهزنی در حوالی سوژه ختم شده و به عمق آن راه نمییابد. از سوی دیگر میتوان مادرانگی را هم محور این قصه قرار داد، نه خود مادربودگی را. به این معنا که ما با دو مادر در این فیلم مواجه هستیم؛ یکی شخصیت اصلی فیلم (مهراوه شریفینیا) که به دلیل تجربه مادر شدن به سمت بچه میرود و به شکل خودآگاهانه آن را طلب میکند و دیگری مادر اصلی این بچه (بهناز جعفری) که به دلیل موقعیت فلاکتبار زندگیاش، به طرد کودکش دست زده است. درواقع در اینجا مادرانگی بین دو تجربه خودآگاهانه و غریزی تقسیم شده و مواجهه عاطفی هر کدام از این دو با فرزند به قیاس گذاشته میشود تا درنهایت مادربودگی یا مادرانگی به مثابه یک تجربه ناب و اخلاقی نه صرفا غریزی و طبیعی مورد ستایش قرار گیرد و به مثابه یک ارزش، برجسته شود. از سوی دیگر، تقابل خواستن و توانستن نیز مورد خوانشی دراماتیک قرار گرفته تا تاکیدی بر این باشد که مسئولیت مادری بیش از میل به مادری، ارزشمند است. اینکه وسوسه مادر شدن بهتنهایی کافی نیست و باید وسواس مادر بودن را هم در خوانش این غریزه لحاظ کرد. در «پرسه در حوالی من» البته این تجربه مادرانگی در بازنمایی «من» قهرمان فیلم به چالش گرفته میشود تا این فیلم نه صرفا ستایش مادر، که پرسش از شرایط مادرانگی باشد.
ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- نسخه ویژه نابینایان «چهارشنبه سوری» با صدای مهراوه شریفینیا منتشر میشود
- اطلاعیه موسسه کارنامه و یادداشت یک فیلمساز درباره ادعاهای مطرح شده پیرامون سوژه «قهرمان»
- آثار راه یافته به فستیوال سینمای ایران در شانتیئی فرانسه معرفی شدند
- خاطرهای که غزاله سلطانی از آخرین وداع عزتالله انتظامی با حمید سمندریان منتشر کرد + ویدئو
- نمایش موزیکال مری پاپینز / گزارش تصویری
- نخستین تصویر از گریم مهراوه شریفینیا و گوهر خیراندیش در «گورکن» منتشر شد
- «پرسه در حوالی من» نامزد دریافت سه جایزه از جشنواره لندن شد
- مهراوه شریفینیا بهترین بازیگر جشنواره یونان شد
- یادداشتی از مهراوه شریفینیا درباره فیلتر شدن تلگرام و مصائبش
- «پرسه در حوالی من» در شبکه نمایش خانگی
- جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره یونانی برای مهراوه شریفینیا
- نگاهی به فیلم «پرسه در حوالی من»/ سایه زن
- در سینماسینما ببینید/ پشت صحنه فیلم «پرسه در حوالی من» با عنوان پرسه در حوالى سایه
- نگاهی به فیلم «پرسه در حوالی من»/ نیهیلیسم زنانه
- نظر ملیکا شریفی نیا درباره بازی خواهرش/ ویدئو
نظر شما
پربازدیدترین ها
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- گفتوگو با محمد مقدم درباره سینمای مستند/ فیلم مستند، جهانی است ساختگی؟
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- انتخاب هیات رییسه جدید انجمن تهیهکنندگان مستقل سینما
- رقابت ۲۸۵ فیلم در ۳ بخش انیمیشن، مستند و بینالمللی اسکار نود و هفتم
- حضورهای بین المللی فیلم کوتاه تامینا
- گلدن گلوب اعلام کرد؛ وایولا دیویس جایزه سیسیل بی دمیل ۲۰۲۵ را میگیرد
- درباره «قهوه پدری»؛ قهوه بیمزه پدری
- «کارون – اهواز» در راه مصر
- اختتامیه جشنواره «دیدار» ۱۷ دی برگزار خواهد شد
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «مجمع کاردینالها»؛ موفقیت غیرمنتظره در گیشه و جذب مخاطبان مسنتر
- مدیر شبکه نسیم توضیح داد؛ مهران مدیری، جنابخان، فرزاد حسنی و چند برنامه دیگر
- تاکید بر سمزدایی از سینما و جشنواره فجر/ علیرضا شجاع نوری: ادغام جشنوارهی ملی و جهانی فجر سیاسیکاری بود
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ جادوی «شرور»؛ داستانی از دوستی، تفاوتها و مبارزه با تبعیض
- برای پخش در سال ۲۰۲۵؛ پسر شاهرخ خان برای نتفلیکس سریال میسازد
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «گلادیاتور ۲»؛ بازگشتی باشکوه به کُلُسیوم و سنت حماسههای سینمایی
- اعلام نامزدهای چهلمین دوره جوایز انجمن بینالمللی مستند/ محصول مشترک ایران و انگلیس در شاخه بهترین مستند کوتاه
- اصغر افضلی و انیمیشن «رابینهود» در تازهترین قسمت «صداهای ابریشمی»
- جایزه جشنواره آمریکایی به پگاه آهنگرانی رسید
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ از فرصت ثبت نام فیلمها تا داوری عوامل بخش نگاه نو
- نمایش بچه / گزارش تصویری
- اهمیت «باغ کیانوش» در سینمای کمدی زدهی این روزها
- برای بازی در فیلم «ماریا»؛ نخل صحرای پالم اسپرینگز به آنجلینا جولی اهدا میشود
- اکران فیلم علی زرنگار از اواخر آذر؛ «علت مرگ: نامعلوم» رفع توقیف شد
- مانور آمادگی همراه اول برای رویارویی با بحران؛ تمرینی برای پایداری ارتباطات
- بررسی هزینه و درآمد تولیدات ۳ سال اخیر؛ حساب کتاب فارابی جور است؟
- در اولین روزهای اکران بینالمللی؛ «گلادیاتور۲»، ۸۷ میلیون دلار فروخت
- اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- نامزدی ۲ جایزه آمریکایی برای «دوربین فرانسوی»
- «شهر خاموش» بهترین فیلم جشنواره نوستالژیا شد
- فروغ قجابگلی بهترین بازیگر جشنواره ریچموند شد
- «تگزاس ۳»؛ کمدی از نفس افتاده یا موفقیت تکراری؟