«پرسه در حوالی من» را باید روانکاوی زنانه سینمایی دانست.
سینماسینما، سیدرضا صائمی:
مهراوه شریفینیا چند سال پیش در یک سریال مناسبتی در ماه رمضان موقعیت مشابه نقشی را که در «پرسه در حوالی من» بازی کرده، در سریال «خداحافظ بچه» ایفا کرد. با این تفاوت که در آنجا زن متاهلی بود که بچهدار نمیشد و به اتفاق همسرش کودکی را از بیمارستان میدزدند و ماجراهایی که پس از این رخ میدهد. اما در اینجا او زن مطلقهای است که در آستانه ۳۰ سالگی دچار وسوسه مادر شدن میشود و مراحل سختی را طی میکند تا موافقت مسئولان بهزیستی را برای قبولی سرپرستی او بر کودک بپذیرند. اینها هیچکدام قصه اصلی فیلم نیست و فیلمساز هم چندان دربند تعلیقآفرینی برای روایت این صحنهها نبوده، و شاید به همین دلیل نوع روایت و ریتم آن ممکن است در نسبت با التهاب و چالش قصه کند و کشدار به نظر برسد، یا مخاطبی را که درگیر صورت بیرونی درام شده، خسته کند. اما در پس این قصه تکراری باید به تجربههای درونی و تحولات عاطفی این زن پل زد و فراز و نشیبهای اصلی را در آنجا جستوجو کرد؛ جستوجویی که میتواند ما را به خوانش روانشناختی قصه برساند تا رویکردهای اجتماعی قصه. اصلا بحث بر سر مهر مادری و فرزندآوری از حیث جامعهشناختی یا تربیتی مدنظر نیست، بلکه در اینجا بچه همچون ابژه انسانی و احساسی میماند که قرار است سوژهگی زن قصه و بهطبع موقعیت مادرانه او را بازنمایی و صورتبندی کند. یک صورتبندی روانکاوانه تا از طریق آن به تنهایی، دلشوره و کشمکشهای پارادوکسیکال یک زن در تجربههای فردیاش راه یابد و دنیای درونی او را از طریق یک حس غریزی و میل به مادری، تاویل و تصویر کند. به عبارت بهتر، «پرسه در حوالی من» را باید روانکاوی زنانه سینمایی دانست که حتی از عنوان اثر هم میتوان پی به نیت مولف برد. «حوالی من» در اینجا تاکیدی است بر اینکه قرار است از طریق نسبت مادر و بچه که اتفاقا نسبت خونی هم با هم ندارند، دنیای پیچده عاطفی زنانه در یک موقعیت شکننده- شکوفنده مورد واکاوی قرار گیرد. مادر شدن اگرچه همواره بهعنوان یک فضیلت مورد ستایش قرار میگیرد، اما یک موقعیت چند سویه است که ظرفیتهای تاویلپذیری متنوعی دارد و میتوان در بستر آن به بازنمایی بسیاری از واقعیتهای رفتاری انسان بهویژه زن دست زد. بااینحال به نظر میرسد که غزاله سلطانی از صورتبندی این موقعیت جلوتر نمیرود و نمیتواند ایده روانکاوانه خود را بهخوبی پردازش روانشناختی کند و همه چیز در سطح باقی میماند. ما در فیلم با زنی بهظاهر افسرده و تنها مواجه هستیم که گویی میل او به مادر شدن نه از طریق طبیعی، که از طریق اجتماعی، تحقق مییابد و او قصد دارد از طریق یک موجود بیرونی بهعنوان ابژه به تجربه مادری به مثابه تحقق سوژهگی خود دست بزند. اما مصالح داستانی و روانشناختی آن بهخوبی فراهم نشده، یا دستکم به خوبی پردازش نمیشود. از اینرو «پرسه در حوالی من» خود به پرسهزنی در حوالی سوژه ختم شده و به عمق آن راه نمییابد. از سوی دیگر میتوان مادرانگی را هم محور این قصه قرار داد، نه خود مادربودگی را. به این معنا که ما با دو مادر در این فیلم مواجه هستیم؛ یکی شخصیت اصلی فیلم (مهراوه شریفینیا) که به دلیل تجربه مادر شدن به سمت بچه میرود و به شکل خودآگاهانه آن را طلب میکند و دیگری مادر اصلی این بچه (بهناز جعفری) که به دلیل موقعیت فلاکتبار زندگیاش، به طرد کودکش دست زده است. درواقع در اینجا مادرانگی بین دو تجربه خودآگاهانه و غریزی تقسیم شده و مواجهه عاطفی هر کدام از این دو با فرزند به قیاس گذاشته میشود تا درنهایت مادربودگی یا مادرانگی به مثابه یک تجربه ناب و اخلاقی نه صرفا غریزی و طبیعی مورد ستایش قرار گیرد و به مثابه یک ارزش، برجسته شود. از سوی دیگر، تقابل خواستن و توانستن نیز مورد خوانشی دراماتیک قرار گرفته تا تاکیدی بر این باشد که مسئولیت مادری بیش از میل به مادری، ارزشمند است. اینکه وسوسه مادر شدن بهتنهایی کافی نیست و باید وسواس مادر بودن را هم در خوانش این غریزه لحاظ کرد. در «پرسه در حوالی من» البته این تجربه مادرانگی در بازنمایی «من» قهرمان فیلم به چالش گرفته میشود تا این فیلم نه صرفا ستایش مادر، که پرسش از شرایط مادرانگی باشد.
ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- نسخه ویژه نابینایان «چهارشنبه سوری» با صدای مهراوه شریفینیا منتشر میشود
- اطلاعیه موسسه کارنامه و یادداشت یک فیلمساز درباره ادعاهای مطرح شده پیرامون سوژه «قهرمان»
- آثار راه یافته به فستیوال سینمای ایران در شانتیئی فرانسه معرفی شدند
- خاطرهای که غزاله سلطانی از آخرین وداع عزتالله انتظامی با حمید سمندریان منتشر کرد + ویدئو
- نمایش موزیکال مری پاپینز / گزارش تصویری
- نخستین تصویر از گریم مهراوه شریفینیا و گوهر خیراندیش در «گورکن» منتشر شد
- «پرسه در حوالی من» نامزد دریافت سه جایزه از جشنواره لندن شد
- مهراوه شریفینیا بهترین بازیگر جشنواره یونان شد
- یادداشتی از مهراوه شریفینیا درباره فیلتر شدن تلگرام و مصائبش
- «پرسه در حوالی من» در شبکه نمایش خانگی
- جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره یونانی برای مهراوه شریفینیا
- نگاهی به فیلم «پرسه در حوالی من»/ سایه زن
- در سینماسینما ببینید/ پشت صحنه فیلم «پرسه در حوالی من» با عنوان پرسه در حوالى سایه
- نگاهی به فیلم «پرسه در حوالی من»/ نیهیلیسم زنانه
- نظر ملیکا شریفی نیا درباره بازی خواهرش/ ویدئو
نظر شما
پربازدیدترین ها
- با حضور ۵۰۰ هزار تماشاگر در پنج هفته اتفاق افتاد/ استقبال غیرمنتظره فرانسویها از «دانه انجیر معابد»
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- نگاهی به فیلم «کیک محبوب من»/ عشق را در پستوی خانه نهان باید کرد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
آخرین ها
- «دانه انجیر معابد» در میان نامزدهای جایزه بهترین فیلم اروپا
- نشست خبری اپرای عروسکی مولوی / گزارش تصویری
- جشنواره فرانسوی به «کشیم عاشق» جایزه داد
- رایان رینولدز و هیو جکمن در یک فیلم غیرمارولی همراه میشوند
- درباره نمایش و اجرای متفاوت «قلاده ای برای یک سگ مرده»
- موسیقی نمایش آوای پارسی / گزارش تصویری
- اکران مردمی فیلم شبگرد / گزارش تصویری
- «آنها مرا دوست داشتند»؛ گوشهنشینانِ فراموش شده!
- بدون حضور جانی دپ؛ دو فیلم جدید از «دزدان دریایی کاراییب» سال آینده تولید میشود
- چند کلمه دربارهی فساد و فحشا و ابتذال و «کیک محبوب من»
- معرفی داوران و آثار راهیافته بخش «هنرهای نمایشی» جشنواره چندرسانهای میراثفرهنگی/ اعلام برنامه بخش بینالملل
- نمایش «آخرین کوسه نهنگ» در جشنواره اسپانیایی
- جایزه طلای جشنواره ژاپنی به «زمین بازی» رسید
- برگزاری نخستین بوتکمپ مدیریت محصول آکادمی همراه اول
- درباره «بازنده» / لبه تاریکی
- نقدی به مدل فیلمسازی در ایران/ سینما بدون ساختار مشخص و قوانین دقیق
- «قهوه پدری» مهران مدیری از در شبکه نمایش خانگی
- «تَرَک عمیق» دو جایزه جشنواره بارسلون را گرفت
- گزارشی از گیشه سینماها؛ «زودپز» صدرنشین فروش فیلمهای هفته گذشته
- ۲ فیلم جدید در راه اکران سینماها
- پیوستن رضا بابک و شیرین اسماعیلی به «با خشم به گذشته نگاه کن»
- با یک کمپین کوچک برای فیلم ایستوود؛ کمپانی برادران وارنر «هیئت منصفه شماره۲» را وارد اسکار میکند
- پیمان معادی بازیگر فیلم جنایی هالیوودی شد
- «نادره رضایی» معاون هنری وزیر ارشاد شد
- اعضای شورای پروانه فیلمسازی سینمایی معرفی شدند
- از ۱۶ آبان؛ «خورشید آن ماه» ساخته ستاره اسکندری آنلاین اکران میشود
- حضور همراه اول در نمایشگاه کیشاینوکس با هدف گسترش فرصتهای جدید سرمایهگذاری
- ادعای سازندگان پربازدیدترین سریال تاریخ نتفلیکس؛ چالشهای فصل دوم «بازی مرکب» جذابتر است
- تهیهکننده سینما مطرح کرد: کوچ سینماگران حرفهای به پلتفرمها و فیلمهایی که تعطیل میشوند
- «فصل فرار اسبها» آماده نمایش شد