سینماسینما، علیرضا نراقی
شروع مستند «زیر صفر مرزی» ساخته مهدی افشارنیک این نوید را میدهد که با یک روایت بدیع روبهرو هستیم؛ یک روایت محذوف که چالشی بازاندیشانه و روشنگر در روایت آشنا و غالبِ دفاع ایجاد میکند. فیلم سوژه خوبی برای این چالش و رسیدن به روایتی تازه دارد. شهید علی هاشمی سوژه اصلی فیلم است؛ فرماندهی که ناپدید شدن او تا پیش از پیدا شدن پیکرش منجر به سکوت، شک و شایعه درباره هویت و صداقت او شده بود. دوربین با تعقیب فرزندان هاشمی که به گفتوگو با هم رزمان پدرشان میپردازند، بناست یک روایت محذوف را زنده کند و بخشی ناگفته از جریان دفاع و حتی تاریخنگاری آن را افشا گرداند. اما مشکل اینجاست که این چالش جذاب و دراماتیک که در ابتدا مخاطب را جذب فیلم میکند، خیلی زود کنار گذاشته میشود و در حاشیه باقی میماند. فیلم با ذوب شدن در تاریخ جنگ- یعنی همان روایت غالب- هویت مستقلی را که در استعداد خود برای ایجاد یک روایت جدید دارد، کمرنگ میکند و همین سبب فرو افتادن در نوعی پیشپاافتادگی میشود.
حقیقت درباره مسائل تاریخی یکه نیست. تاریخ همواره با کلانروایتها و خردهرخدادهای مختلفی همراه است که آمیخته به حقیقت و ناحقیقت هستند. به طور کلی در روایت غالب جنگ که هر روز در رسانههایی چون صداوسیما بخشهایی انتخابشده از آن را میشنویم، تنها بخشی از حقیقت نهفته است و بخش دیگری از آن در روایت محذوفان و جاماندگانی چون علی هاشمی متبلور میشود. هم وجوه سیاسی- مدیریتی بخشی از واقعیت جنگ است و هم وضعیت امروز جنوب ایران که جنگ را در دامان خود تیمار کرد و زخمهایش را به تن خرید، واقعیتی را درباره جنگ افشا میکند. اما یک فیلم نمیتواند هم درباره روایت غالب و هم درباره محذوفان باشد، هم درباره امور سیاسی و هم درباره واقعیتهای اجتماعی امروز باشد که جنگ سببساز آن بوده است. «زیر صفر مرزی» اما متهورانه و ناکام میخواهد درباره همه اینها باشد و درنهایت به فیلمی بدل شده که فاقد روایت منسجم و وحدت موضوعی است. حضور فرزندان شهید علی هاشمی منتهی به این نشده است که فیلم درباره او باشد و روایت فیلم را هویت بخشد، همانطور که گفتوگوها به سمت یک موضوع منسجم انتقادی یا روایت تاریخی صرف نرفته است. فیلم به همه این موضوعات سر میزند و با وجود بازگو کردن واقعیتهایی تلخ، بینشی عمیق و مجزا ندارد. اما درنهایت نمیتوان جسارت فیلمساز را نادیده گرفت و تلاش او را برای پیش کشیدن موضوعات مهمی در فرماندهی جنگ و ساماندهی زندگی جنگزدگان نادیده گرفت. این تعهد با وجود مشکلات ساختاری و روایی قابل ستایش است.
منبع: ماهنامه هنروتجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
- کدام چریکه؟ کدام بهرام؟/ نگاهی به مستند «چریکه بهرام»
- سالها بایست تا دَم پاک شد/ نگاهی به فیلم «پری»
- فهرست فیلمهای روی پرده در سینماهای «هنروتجربه»/ «منگی» از ۱۵ شهریور میآید
- تابناک: نخستین گامها برای تعطیلی بستر نمایش دهها فیلم سینمایی ایران؟
- قابهای نامتعارف بیمعنی/ نگاهی به فیلم «امیر»
- ابوالفضل جلیلی: مشکل فیلمهای من این است که مردم را به فکر میاندازد
- آئین دیدار با عوامل فیلم «یلدا» برگزار شد/ گپی با فروغ قجابگلو بازیگر فیلم مسعود بخشی
- گفتوگو با امین قدمی، کارگردان «روزگار یک چهل ساله»/ این هشدار را جدی بگیرید!
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- چهار مستند ایرانی در جشنواره هات داکس
- به انتخاب تماشاگران و به یاد شانتال آکرمن؛ ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن جایزه جدید میدهد
- رقابت «آنیتا، گمشده در اخبار» در جشنواره استانبول
- پایان تور کنسرت علیرضا قربانی در تهران
- تلفیق شادی و شایستگی؛ نگاهی به برنامه «آی نسیم سحری عید شد»
- همکاری دوباره با یونیورسال؛ کیلین مورفی وارد ماجراهای جنجالی زغال سنگ آمریکا شد
- نگاهی به سریال افعی تهران
- علی اصغر رضایی نیک درگذشت
- ۱۰ روز مانده به شروع اجرا؛ نمایشِ بهرام افشاری ۲ میلیاردی شد
- برنامه تعطیلی سینماها در شبهای قدر
- به کارگردانی مهیار علیزاده؛ بازیگران نمایش «و تو هم برنگشتی» معرفی شدند/ اولین حضور شمس لنگرودی در تئاتر
- کنسرت «علیرضا قربانی» / گزارش تصویری
- بهار «مولوی» با متن محمد چرمشیر آغاز میشود
- شروع فیلمبرداری فیلم «پیکی بلایندرز» از ماه سپتامبر با حضور کیلین مورفی
- الهه نوبخت داور بخش اصلی جشنواره هلند شد
- جایزه جشنواره فریبورگ به ایران رسید
- جایزه جشنواره فریبورگ به ایران رسید
- «شیرین»، مثل عشق زنانه
- تلاش برای تحریف تاریخ/ نگاهی به فیلم «پرویزخان»
- فریاد، فضیلت است/ یادداشتی بر فیلم «داگویل» با نگاهی به پرفورمنس «ریتم صفر» مارینا آبراموویج
- جورج میلر با «فیوریوسا» به کن میرود
- نمایشگاه بینالمللی قرآن کریم با حمایت همراه اول در حال برگزاری است
- سفری به سوی ناشناخته ها
- فرامرز اصلانی درگذشت
- پوسترهای ۲ بخش جنبی جشنواره کن منتشر شدند
- جان تراولتا در یک فیلم درجه ۳ دیگر بازی کرد/ نمایش در آوریل
- عیدی همراه اول با سبدی از محصولات دیجیتال
- احمدرضا عابدزاده از عوامل «پرویز خان» شکایت کرد
- صدور پروانه نمایش غیرسینمایی برای ۴۱ اثر
- اجرای طرح «اکران شبانه» سینماها در تعطیلات نوروز