محمد باریکانی در همشهری نوشت :
عـودلاجـان و امامزاده یحیی در هسته نخست شکلگیری شهر تهران قرار دارند. خیابانهای درهمتنیده و بسیار کوچک تا کوچه پس کوچههای آشتیکنان این محدوده و بازارچه زنده و قدیمی آن به همراه شلوغی محلههای واقع در این محدوده فضایی خلق کردهاند که گویی بر صفحه نقرهای سینما تصویری اجتماعی اما واقعی از جامعه ایران حک شده است.
کوچهپسکوچههای عودلاجان به محله سرچشمه هم راه دارد و درست ما را به خانهای میرساند که صاحبش دشمن شماره یک رضاخان بود؛ همو که مجسمه بزرگش در میدان بهارستان تهران با ابروهای در هم کشیده به ساختمانی تاریخی اشاره میکند که یعنی مجلس در رأس امور است؛ ساختمانی که زمانی نخستین جلسه مجلس شورای ملی ایران در آن تشکیل میشد و حالا به بنایی تاریخی تبدیل شده است. خانه موزه «مدرس» همو که با ابروهای درهمکشیده به مجلس خیره مانده است، در کوچه میرزا محمود وزیری و بنبست نصیرالدوله واقع شده است.
شهید آیتالله مدرس نماد مجلس و نماد مبارزه با استبداد است و حالا خانهاش در محله سرچشمه تهران و دیوار به دیوار بافت تاریخی عودلاجان میزبان علاقهمندان به میراث فرهنگیشده تا در آن به ارزشهای جواهرات ملی ایران و نگاه به موزه جواهرات ملی در بانک مرکزی که امانتدار کوه نور و دریای نور و تاج کیانی و سنگهای قیمتی و هدایای پادشاهان خارجی به سران تاریخی ایران است، بپردازند. بانک مرکزی این روزها حال خوش و مساعدی ندارد. وضعیتاش درست در وضعیت اقتصاد کشور متبلور است اما حال جواهرات موجود در مخزن این بانک خوب است. آنقدر خوب که خسرو سینایی هم مهمان ویژه یک جمع میراثی شده است تا از جواهرات موجود در خزانه بانک مرکزی که به موزه جواهرات ملی شهرت دارد سخن بگوید.
مستندی از باارزشترین جواهرات
چرا خسروسینایی مهمان ویژه نگاهی به جواهرات مخزن بانک مرکزی شده است؟ او فیلمی زیبا با عنوان «گواهان تاریخ» بدون بازیگر و تنها با زبان اشیا و تاریخ به سفارش بانک مرکزی ساخته است؛ مستندی از ارزشمندترین جواهرات کشور که برخیشان پشتوانه پول ملی ایران هستند. خانه موزه مدرس دستخوش رفتارهایی مغایر با ضوابط میراث فرهنگی شده است. دیوارهای اتاقها تا نیمه کاشی سفید و آبی شدهاند و فضای کامل حیاط خانه نیز با ستونهای تنومند فلزی مسقف شده است. دیوارهای خانه مملو از تصاویر مدرس است که در بنرهای بزرگ چاپ شده و به دیوارها چسبانده شدهاند. حالا این خانه که زمانی محل تردد شخصیتهای سیاسی دوران رضاخان بود و جلسات فراوان در آن با هدف مقابله با استبداد رضاخانی برگزار میشد، میزبان گروهی از علاقهمندان به میراث فرهنگی کشور است. اما جالب آنکه اهالی محله سرچشمه، عودلاجان و امامزاده یحیی بیتوجه به آنچه در این خانه جریان دارد از کنار آن عبور میکنند و تنها مهمانانی از دیگر نقاط شهر به بافت تاریخی آمدهاند. زمانی توجه به بافت تاریخی تهران به جایی رسیده بود که شهردار سابق تهران در سخنان نمایشی گفته بود در یکی از خانههای تاریخی این بافت مستقر میشود تا ارزشهای بافت تاریخی را پاس بدارد. این اتفاق هرگز نیفتاد و حالا بافت تاریخی شهر تهران همچنان خالی از ارزش و از ارزانترین نقاط شهر است.
خسرو سینایی اما میگوید: زمانی که به من پیشنهاد شد راجع به خزانه جواهرات ملی فیلم بسازم برایم جذاب بود چون بارها گفتهام در زمان خود یک شانسی داریم و آن اینکه میتوانیم زمانهمان را برای آیندگان حفظ کنیم و خودمان هم بدانیم چه کسانی بودیم و آیندگان بدانند پدرانشان چه کسانی بودند.
در بین حاضران فردی پرسیده بود جواهراتی را که از خزانه جواهرات بانک ملی بردهاند برگشت؟ ثناییراد، رئیس سابق موزه جواهرات ملی صادقانه به او پاسخ گفته بود که جواهرات را کسی بیرون نبرده بود که برگردد و خسرو سینایی گفت: این از آن حرفهایی بود که امروز کمتر با صداقت گفته میشود.
حتی سینایی هم در زمان ساخت فیلم گواهان تاریخ نمیدانسته است که در تحولات ایران هیچ جواهری از مخزن بانک ملی ایران که حالا موزه جواهرات هم بخشی از آن است، خارج نشده است. به همینخاطر بود که در جریان ساخت فیلم گواهان تاریخ وقتی در داخل موزه جواهرات بود اعضای گروهش هرکجا دیدند قطعهای جواهر نیست گفتند که حتما قبلا فردی گودالی را برای جواهرات موزه جواهرات ایجاد کرده است. یعنی قطعهای را دزدیده است. تا آنکه رئیس سابق موزه جواهرات ملی اطمینان داد که هیچ اثری از این موزه ارزشمند کشور در دورههای گذشته خارج نشده است.
از جعبه موسیقی تا تاج کیانی
گواهان تاریخ از جعبه موسیقی اهدایی به ناصرالدین شاه در یکی از سفرهایش به فرنگ آغاز میشود و روایت فیلم به زبان این جعبه موسیقی ادامه مییابد. گنجینه جواهرات ملی ایران در بانک مرکزی بهترتیب روایت میشوند. از شمعدان میناکاری تزیین شده با سنگهای گرانبها تا تاج کیانی که به دستور فتحعلیشاه قاجار ساخته شد و بر سر شاهان قاجار پس از او نشست و پهلوی اول که به سلطنت رسید، تاج شاهی را به تقلید از آثار ساسانی ساخت و حالا در ویترین گنجینه جواهرات بانک مرکزی است. تاجهای ساختهشده از زمرد و یاقوت و الماس تا آن دریای نور که فر پادشاهی دورههای تاریخی بود و پس از آن قبای امیرکبیر که مزین به سنگهای پرتعداد است تا آن قلیان فتحعلیشاه که کریمخان زند بر آن زانو زد و اکنون در شمار جواهرات ملی است. جواهرات ملی تنها مختص به بانک مرکزی نیست که گنجینه ملی ایرانیان است و در هر دورهای بخشی به آن افزوده شده است.
گنجینهای ملی که تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی و اقتصادی ایران باستان را تجلی میبخشد. خسرو سینایی میگوید: وقتی به دریای نور رسیدم از خودم پرسیدم که واقعا این قطعه سنگ ارزشمند و گرانبها چه بوده است که پادشاهان ایران در دورههای تاریخی افتخار آویختن آن بر بالای کلاهشان را داشتهاند؟
چگونگی مرمت تاج کیانی
میترا اعتضادی، مرمتگر آثار تاریخی در موزه جواهرات ملی، همان مرمتگری که تاج کیانی را مرمت کرده است، در خانه موزه مدرس اعلام کرد که این تاج که نماد تمامی شاهان قاجار بود به میزان ۶درجه تراز خود را از دست داده بود و باید مرمت میشد. تاج کیانی با تمامی تاجهای فلزی جهان که برای پادشاهان استفاده میشد تفاوت داشت. برخلاف تاج پادشاهان انگلستان که فلزی و تنها برای یک سر ساخته میشد تاج کیانی ایران شیوهای از ساخت داشت که برای تمامی سرها امکان استفاده داشت. مرمتگران تاج کیانی ۶ماه برای تراز این تاج تلاش کردند. در تصاویر نمایش داده شده توسط میترا اعتضادی مرمتگر، تاج کیانی به تمامی باز شده و بخش داخلی آنکه ترازش را از دست داده بود با ماده دیگری تعویض شد. تاج کیانی تا پیش از مرمت بیش از ۴کیلوگرم وزن داشت که الماس مشهور دریای نور نیز بالای آن نصب شده بود. این تاج پس از مرمت و جایگزینی پوشش داخلی با پوششهای جدید، وزن بسیار سبکتری یافته و تراز تاج نیز به حالت اولیه خود بازگشته است. جالب آنکه بدانید یکی از کارکنان متخصص شهرداری تهران پیشنهاد استفاده از ماده جایگزین سبک به جای پوشش اولیه داخل تاج را مطرح کرده است. مرمتگران مهمترین تاج تاریخی ایران تمامی قطعات این تاج را برای مرمت برداشته بودند و پس از تعویض پوشش درون، دوباره قطعات را به جای خود بازگرداندهاند.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
نظر شما
پربازدیدترین ها
- ردپای یک کارگردان مؤلف / نگاهی به فیلمهای کوتاه سعید روستایی
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- موقعیت فیلمهای ایران و سینماگران فراملی در فرانسه
- با نظرسنجی از ۱۷۷ منتقد فیلم؛ نشریه ایندی وایر برترینهای سال ۲۰۲۴ سینما را معرفی کرد
آخرین ها
- برگزاری پانزدهمین کنفرانس بینالمللی فناوری اطلاعات و دانش با حمایت همراه اول
- برگزاری جشنواره فیلم ۱۰۰ در اردیبهشت سال آینده/ «فراصد» بخش جدید جشنواره با رویکرد فلسطین
- حذف فرهنگ از سبد طبقه متوسط؟/ هزینههای سبد فرهنگی خانواده ۴نفره در تهران چقدر است؟
- نکوداشت زنده یاد اکبر عالمی و بزرگداشت مهدی رحیمیان در آیین معرفی برندگان هفتمین جایزه پژوهش سال سینما
- با پیشتازی «۴۷» و «مخفیانه»؛ نامزدهای جوایز اسکار سینمای اسپانیا معرفی شد
- همزمان با سالگرد اولین نمایش عمومی «قیصر»؛ بزرگداشت مسعود کیمیایی برگزار میشود
- دو خبر از جشنواره بینالمللی تئاتر فجر؛ زمان بازبینی حضوری و انتخاب نهایی آثار بخش دیگرگونههای نمایشی/ آغاز ثبتنام اصحاب رسانه و منتقدان
- برگزاری نمایشگاه پشت دریای وهم
- حضور همراه اول با مجموعهای از سرویسهای فناورانه در نمایشگاه تلکام ۲۰۲۴
- بازگشت جنابخان به تلویزیون همراه با محسن کیایی
- «در آغوش درخت» بهترین فیلم بلند سینمای جهان جشنواره هندی شد
- نکوداشت خسرو خسروشاهی در جشنواره فیلم رشد
- «شهر خاموش» و «شناور» در شبکه نمایش خانگی
- به پاس یک عمر دستاورد سینمایی؛ خرس طلایی افتخاری برلین به تیلدا سوئینتون اهدا میشود
- کنسرت نمایش ایرج، زهره، منوچهر / گزارش تصویری
- حقایقی درباره محمد نوری به بهانه سالروز تولد او/ مردی که از شکست هراس نداشت
- ذلت ماندن یا لذت رفتن و رستن!
- جدول فروش سینمای ایران در آخرین روز پاییز/ پنج فیلمی که از ابتدای امسال بیش از ۱۰۰ میلیارد فروختند
- نمایش «دِویل» تمدید شد/ آغاز اجرای نمایش «تشنگان» از ۴ دی
- شایعه فروش آثار تجسمی مربوط به فروغ فرخزاد و سهراب سپهری/ سریال و فیلم مستند سهراب و فروغ به زودی کلید میخورد
- نامزدی یک فیلم کوتاه ایرانی-آمریکایی در جوایز آکادنی فیلم سوئد
- نشست خبری بزرگداشت فروغ فرخزاد / گزارش تصویری
- درباره سه مستند سینماحقیقت/ از جسارت نمایش عریان اعتیاد تا عشق به سینما در اتاق آپارات
- به خاطر نقش برجسته در صنعت سینما؛ کریستوفر نولان و همسرش، شوالیه و بانوی فرمانده شدند
- چرا «لیلی» سریال «داییجان ناپلئون» زشت بود؟/ پاسخ ناصر تقوایی را بخوانید
- «تیآرتی» ترکیه آغاز به کار کرد؛ صداوسیما هنوز در فکر سانسور است
- سیمرغ مردمی به جشنواره فیلم فجر بازگشت
- بستههای ویژه شب یلدای همراه اول با هدیه دیجیتال معرفی شد
- آنونس رسمی عاشقانه «عزیز» رونمایی شد
- با نظرسنجی از ۱۷۷ منتقد فیلم؛ نشریه ایندی وایر برترینهای سال ۲۰۲۴ سینما را معرفی کرد