سینماسینما، فرانک آرتا
محمدرضا شجریان نیازی به تعریف و تمجید ندارد؛ جایگاه والا و تثبیتشده او در موسیقی ایرانزمین، باعث شده هنر او به «متر» و «معیاری» برای داوری تبدیل شود. به عبارتی، هرکسی در وادی پررمزوراز «آواز ایرانی» به سبک او نزدیکتر شود، گویی خوشعاقبتتر است. هرچند او در گستره تاریخ فرهنگ هفتهزارساله ایران تکرارناپذیر است، اما ذکر خیر و یادآوری هنر او همواره بر هر ایرانی عاشق هنر واجب است.
اول مهر ۱۳۹۹ استاد محمدرضا شجریان ۸۰ساله میشود، اما رسیدن به جایگاه «استادی» در طول عمر پربهای او بهراحتی حاصل نشده است. درست است که به گواه همراهان و همکارانش، محمد رضا شجریان از همان دوران کودکی از استعداد ذاتی خدادادی بهره خاصی برده است، اما ممارست، تمرین، تلاش و کوششهای بیبدیل او در دنیای موسیقی، رمزی است که استاد عاشقانه و عالمانه آن را با طی طریق حاصل کرده است. به عبارتی تدقیق در زندگی شجریان گواه این نکته است که گرچه سرشار از استعداد خدادی است، اما با تمرین، ممارست و تلاش به این جایگاه رسیده است. «طی طریق» او در عرصه ادبیات فارسی و غوطهورشدنش در دنیای بیکران اشعار عرفانی، غزلیات و مثنوی و کلا اشعار کلاسیک و نو، همنفسشدن با روح بزرگانی همچون حافظ، سعدی، فردوسی، خیام و… همچون اکسیری ناب در جان او جای گرفت و شد توشه راهش و به آن اضافه کنید شناخت انواع ساز و دستگاه و ردیف، مطالعه و پژوهش تاریخ، شخصیت کاریزماتیک، خلقوخوی مردمی، بهره هوشی بالا و ادراک استثنائیاش در فهم و تحلیل جامعه پیرامونش و… را.
زندگی هنری استاد با موأنست با قرآن آغاز شد. در سال ۱۳۳۱ برای نخستینبار صدای تلاوت قرآن او از رادیوی خراسان پخش شد؛ البته با نام مستعار «سیاوش بیدگانی»؛ چون پدر که خود قاری قرآن بود، علاقه داشت نامخانوادگی «شجریان» با «قرآن» گره بخورد. بهقولی این بیت حافظ: «صبح خیزی و سلامت طلبی چون حافظ/ هرچه کردم همه از دولت قرآن کردم/ گر به دیوان غزل صدرنشینم چه عجب/ سالها بندگی صاحب دیوان کردم» احوالات شجریان را نیز حکایت میکند. بااینحال انس و الفت او با آواز ایرانی و درگیرشدن با تاریخ ایران و آشنایی با بزرگان وقت و ردیفهای موسیقی و… به مرور گوهر هنر او را بیشتر هویدا کرد. کار به جایی رسید که به «مرکز» و «مرجعی» تبدیل شد تا دیگر بزرگان موسیقی در کنار او حلقهای ایجاد کنند و هنری بیافرینند ماندگار. اصلا گروههای موسیقی مثل عارف و شیدا و نامآوران دیگری در کنار او توانستند موقعیت موسیقی ایرانی را ارتقا بخشند؛ هرچند هریک جایگاه ویژه خود را داشتهاند.
به قول سایه (هوشنگ ابتهاج) که درگفتوگویی بیان کرده بود، خوش به حال ما که در روزگار شجریان نفس میکشیم. همین موضوع باعث شده مردم در سراسر ایران با شنیدن خبر کسالت استاد، با دعا و انرژی مثبت خواستار سلامتی او باشند و اویی که مردم را هیچگاه تنها نگذاشت، مردم هم همواره قدردانش شدهاند.
نقل است بزرگی در برابر این سؤال که «موسیقی شرقی در برابر موسیقی غربی همچون قطرهای است مقابل اقیانوس» پاسخ داد: «درست است موسیقی شرقی قطرهای است، اما قطره اشک»؛ همین قطره اشک عمقی دارد که وصفی برای آن نیست.
جالب است یکی از عنوانهای شایان توجهی که به استاد شجریان در سطح جهانی داده شد، «افسانه موسیقی شرق» است که روزنامه ملی کانادا –گلوباندمیل- بعد از برگزاری کنسرت استاد در مطلبی این نکته را منتشر کرد. استاد شجریان به «آواز ایرانی» معنایی بخشید که هیچکس نمیتواند آن را از ما بگیرد؛ مثال زیبای این نکته در فیلم «جدایی نادر از سیمین» اصغر فرهادی بهخوبی انعکاس پیدا کرده است؛ آنجا که سیمین هنگام مهاجرت به نادر میگوید: «من سیدیهای شجریان را با خود میبرم». شجریان متعلق به این خاک است و تنها در همین خاک رشد پیدا میکند؛ شجریان را نمیتوان از ایران جدا کرد.
بعد از تحریر: به مناسبت تولد استاد علاقهمند بودیم کاری کنیم تا مرکز توجه مخاطبان قرار گیرد؛ به همین دلیل به همت آقای محمدرضا عاطفی، روزنامهنگار پیشکسوت و پژوهشگر موسیقی و همکاری عطا نویدی، پژوهشگر موسیقی، گفتوگویی را که چند سال پیش با استاد -قبل از بیماری- انجام شده بود، منتشر کردیم. امید است مقبول افتد.
منبع: شرق
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- جاودانگی صدا تا ابد/ به مناسبت سالگرد درگذشت محمدرضا شجریان
- برشهای کوتاه/ سخنرانی شجریان و سایه در مراسم شب عبدالوهاب شهیدی/ قطعهای شنیدنی از شهیدی
- محمدرضا شجریان بودن
- خدایا مرغ سحر را شاد کن تا ناله نکند/دلنوشته ای از علی رویین تن
- تصاویر اختصاصی سینماسینما از حضور مردم و دوستداران محمدرضا شجریان در توس و در جوار آرامگاه فردوسی
- مراسم تشییع پیکر محمدرضا شجریان برگزار شد/ بدرقه با زمزمه «مرغ سحر»
- شمایل شجریان
- آوازخوان و آواز/ مهر محمدرضا شجریان در قلب ما میماند
- صدا وسیما از جان استاد شجریان چه می خواهد؟!
- ویدئویی از محمدرضا شجریان به مناسبت زادروزش
- گفتوگو منتشر نشده با محمدرضا شجریان؛ در آستانه زادروزش/ «ربنا» را یک دعای سیاسی کردند
- حذف نام شجریان از بیلبوردهای مستند چاووش از در آمد تا فرود
- در سالروز تولد محمدرضا شجریان صورت گرفت/ تکمیل باغ هنر بم پس از ۱۵سال
- شکایت شجریان از رسانه ملی به کجا رسید؟
- انتقاد علی مطهری از حذف نام شجریان در صداوسیما
نظر شما
پربازدیدترین ها
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- گفتوگو با محمد مقدم درباره سینمای مستند/ فیلم مستند، جهانی است ساختگی؟
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- حضورهای بین المللی فیلم کوتاه تامینا
- گلدن گلوب اعلام کرد؛ وایولا دیویس جایزه سیسیل بی دمیل ۲۰۲۵ را میگیرد
- درباره «قهوه پدری»؛ قهوه بیمزه پدری
- «کارون – اهواز» در راه مصر
- اختتامیه جشنواره «دیدار» ۱۷ دی برگزار خواهد شد
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «مجمع کاردینالها»؛ موفقیت غیرمنتظره در گیشه و جذب مخاطبان مسنتر
- مدیر شبکه نسیم توضیح داد؛ مهران مدیری، جنابخان، فرزاد حسنی و چند برنامه دیگر
- تاکید بر سمزدایی از سینما و جشنواره فجر/ علیرضا شجاع نوری: ادغام جشنوارهی ملی و جهانی فجر سیاسیکاری بود
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ جادوی «شرور»؛ داستانی از دوستی، تفاوتها و مبارزه با تبعیض
- برای پخش در سال ۲۰۲۵؛ پسر شاهرخ خان برای نتفلیکس سریال میسازد
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «گلادیاتور ۲»؛ بازگشتی باشکوه به کُلُسیوم و سنت حماسههای سینمایی
- اعلام نامزدهای چهلمین دوره جوایز انجمن بینالمللی مستند/ محصول مشترک ایران و انگلیس در شاخه بهترین مستند کوتاه
- اصغر افضلی و انیمیشن «رابینهود» در تازهترین قسمت «صداهای ابریشمی»
- جایزه جشنواره آمریکایی به پگاه آهنگرانی رسید
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ از فرصت ثبت نام فیلمها تا داوری عوامل بخش نگاه نو
- نمایش بچه / گزارش تصویری
- اهمیت «باغ کیانوش» در سینمای کمدی زدهی این روزها
- برای بازی در فیلم «ماریا»؛ نخل صحرای پالم اسپرینگز به آنجلینا جولی اهدا میشود
- اکران فیلم علی زرنگار از اواخر آذر؛ «علت مرگ: نامعلوم» رفع توقیف شد
- مانور آمادگی همراه اول برای رویارویی با بحران؛ تمرینی برای پایداری ارتباطات
- بررسی هزینه و درآمد تولیدات ۳ سال اخیر؛ حساب کتاب فارابی جور است؟
- در اولین روزهای اکران بینالمللی؛ «گلادیاتور۲»، ۸۷ میلیون دلار فروخت
- اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- نامزدی ۲ جایزه آمریکایی برای «دوربین فرانسوی»
- «شهر خاموش» بهترین فیلم جشنواره نوستالژیا شد
- فروغ قجابگلی بهترین بازیگر جشنواره ریچموند شد
- «تگزاس ۳»؛ کمدی از نفس افتاده یا موفقیت تکراری؟
- روایتی از سه نمایشنامه از محمد مساوات روی صحنه میرود
- «کارون – اهواز» در مراکش