«نمی خواهم زنده بمانم» بیشتر حاکی حالوهوای شخصیتها است.
سینماسینما، شادی حاجی مشهدی:
درکی که از رنج نهفته در لایههای درونی شخصیتهای فیلم حاصل میشود، پیامدی فلسفهگرایانه دارد که فرم را فدای محتوا میکند.
اولین فیلم بلند علی یحیایی، در ذات خود حاوی نکات فلسفی مهمی است که میتواند درباره سلامت روان و شناخت جایگاه فردی و اجتماعی آدمی برای تطابق با جهان پیرامونش رهگشا باشد.
تفاسیر یکسویهای که برآمده از تنهایی آدمهای فیلم در تقابل با گریز از روزمرگی مطرح میشوند، برای درهمتنیدگی داستانکهای فیلم بهانه خوبی هستند، که شوربختانه در همراهی با روایتی فاقد شخصیتپردازی دقیق، برای رسیدن به درکی مشترک از شخصیتهای محوری فیلم و لمس جهان آنها عملا ناکام میماند.
بهواقع این روزمرگی و بیسببیِ اجباری، بر اتفاقات روزمره شخصیتهای فیلم سایه میافکند و موجب میشود برای گذران زندگی، کمتر به تغییر و عصیان فکر کنند و هر روز به جای درمان آلام روحی، آنها را با فریبی تازه مرهم نهند.
این مالیخولیای عادت کردن به هر چیز و اعتیاد به زنده ماندن به هر قیمت… عاقبت، نهتنها چاره درد نیست، بلکه از درون، به یک خودآزاری مزمن بدل میشود و پیامدهای فیزیولوژیکی و جسمی مضری به دنبال دارد. بهواقع، داستان سرراستی وجود ندارد و فیلم بیشتر حاکی حالوهوای شخصیتهایی است که ناخواسته در شرایط آزار روحی و جسمی خویش قرار دارند.
نمایش مستندگونه برشهایی از زندگی سه شخصیت محوری فیلم که اغلب با دوربین Go pro فیلمبرداری شدهاند، در رویارویی با رفتارهای فردی و کنشهای اجتماعی آنها از زوایای مختلف لنز دوربینها، شاهدی برثبت وقایع هستند. مثل تصاویر دوربینی که گویی در حال ضبط تنهاییهای هر روزه مرد جوان است، یا پنجرهای که برای ثبت آخرین وصایای یک محکوم به مرگ، رو به بیننده گشوده شده است. در این میان کارکرد آینه نیز مانند دوربین، در نمایش عزلت درونی آدمها و لمس روح زخمی و خلوت گزندهشان، پراهمیت به نظر میرسد.
موسیقی فردین خلعتبری بجا و اثرگذار است و بازیها به غیر از بازی هومن (همسر حوا) که توام با مکثها و فریادهای غلوآمیز است، همجنس و همگناند.
عدم انسجام در فرم روایی فیلمنامه و وجود نماهای کشدار و ساکن که میتوانست با تمهیداتی خلاقانهتر بر روانی ریتم و کشش قصه بیفزاید، سبب شده است مخاطب پرسشهای بیپاسخ خود را مدام در ذهنش تکرار کند و در همدلی با زبان مشترک فیلمساز، با خویش دچار تردید شود.
سوالهایی از این دست که چطور دبیرِ سرویسِ حوادثِ روزنامه، که مواجههای همه روزه با اخبار و حوادث ناگوار و آدمهای ناسور دارد، بهناگاه درگیر ماجرای یکی از همین سوژهها میشود؟ یا چرا او، که از ابتدا، بهشدت سعی در انگیزه بخشیدن به همکارانش در عرصه حرفهایشان دارد، اینچنین مجذوب قصه زندگی مردی افسرده و پریشانحال میشود، که بهخاطر اندک پولی فرد دیگری را به قتل رسانده است؟
یا چطور بهطور تصادفی جوان سلفیبگیر با این قاتل پوچگرا، که قصد خودکشی دارد، آشنایی قدیمی پیدا میکند، و چندین مورد پرابهام دیگر در شخصیتپردازی کاراکترها، که تا انتها برای بیننده در محاق باقی میمانند.
از منظرِ فیلمساز، توجه به روح و روان آدمی و حفظ سلامت آن، همانقدر مهم و حیاتی است که برطرف کردن نیازهای غریزی و اساسی او… و اگر منظور از سلامت، حالت رفاه کامل جسمانی، روانی و اجتماعی باشد و نه صرفا فقدان بیماری یا علیلی، باید گفت که سلامت روان بستگی به این دارد که جامعه نیز تا چه اندازه نیازهای اساسی افراد را برآورده میکند، نه اینکه فرد تا چه حد خود را با جامعه سازگار میسازد.
به همین روی فِروم، شکلگیری شخصیت انسان را بیشتر محصول فرهنگ میداند. از نظر او سلامت روان بیش از آنکه امری فردی باشد، یک مسئله اجتماعی است.
در «نمیخواهم زنده بمانم»، جامعه ناسالم در بین اعضای خود دشمنی، بدگمانی و بیاعتمادی میآفریند و مانع از رشد کامل آنها میشود. از سوی دیگر تکتک شخصیتها نیز در پی رهایی از تنهایی و روزمرگیها هستند و از فقدان عشق و اعتماد و زایش در رنجاند.
جنس تصاویری که بر قابهای یحیایی نقش میبندند، بیتناسب با لحن و جهان فیلم نیستند، اما رنگها بیش از حد، بیرمقاند و با اینکه کمنوری فضاهای داخلی بر بال و پر بسته بودنِ شخصیتها تاکید دارد، اما بر کسالت فضای فیلم افزوده است.
عادتهای شخصی و شغلی رفتهرفته به جای اینکه نقش و عملکرد مناسبی برای زندگی و بالندگی زن روزنامهنگار، جوان سلفیبگیر یا زندانی محکوم به اعدام باشند، آنها را بیشتر و بیشتر به ورطه ناامیدی و زوال سوق میدهند.
در این میانه برای حوا الهی، تعریف مرگ به حد و رسم ممکن نیست، چراکه مرگ هیچگاه برای او بهعنوان یک سوژه تجربه نمیشود و هر آنچه در باب آن در حرفه و زندگیاش گفته شده، تنها یک جنبه آن، یعنی ابژه را در نظر میآورد. اگر مرگ را بهعنوان یک تجربه فکری مرتبط با اگزیستانس در نظر بگیریم، چنانکه نیچه میگوید، باید «برحذر باشیم از گفتن این موضوع که مرگ در مقابل زندگی است». به این ترتیب، باید مرگ و زندگی را در دو سوی ترازوی هستی قرار دهیم و آنگاه، مرگ را فرایندی منفک از حیات نپنداریم. اینجاست که باید درک کنیم مرگی چنین خودخواسته، برای قاتلی محکوم به اعدام، که علیل، افسرده و بیانرژی است و دچار رکود و جمود هر روزه میشود و به لحاظ جسمی و روحی توان رویارویی با فرایند زندگی را ندارد، تنها راه رهایی از رنجهاست.
آنچنانکه آلبر کامو میگوید: «خودکشی تنها مسئله فلسفی واقعا جدی است و تشخیص اینکه بهراستی زندگی ارزش دارد یا به زحمت زیستنش نمیارزد، درواقع پاسخ صحیح است به این مسئله اساسی فلسفی و باقی پرسشها مسائل بعدی و در درجه دوم اهمیت هستند.»
با همین رویکرد، میتوان دلیل شک و تردید حوا را -که پس از دیدن فیلم وصیتنامه مرد اعدامی تصمیم میگیرد در روند پیگیری پرونده او دخالتی نکند- فهمید. حوا به تصمیم مردی که نمیخواهد زنده بماند، احترام میگذارد و راهی را که او برای رسیدن به آرامش برگزیده است، سد نمیکند و میگذارد تا بیش از این رنج نکشد…
ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
- کدام چریکه؟ کدام بهرام؟/ نگاهی به مستند «چریکه بهرام»
- سالها بایست تا دَم پاک شد/ نگاهی به فیلم «پری»
- فهرست فیلمهای روی پرده در سینماهای «هنروتجربه»/ «منگی» از ۱۵ شهریور میآید
- تابناک: نخستین گامها برای تعطیلی بستر نمایش دهها فیلم سینمایی ایران؟
- قابهای نامتعارف بیمعنی/ نگاهی به فیلم «امیر»
- ابوالفضل جلیلی: مشکل فیلمهای من این است که مردم را به فکر میاندازد
- آئین دیدار با عوامل فیلم «یلدا» برگزار شد/ گپی با فروغ قجابگلو بازیگر فیلم مسعود بخشی
نظر شما
پربازدیدترین ها
- فوت دو بازیگر تئاتر؛ علی رشوند و مریم منصوری درگذشتند
- «علت مرگ: نامعلوم»؛ اثری با ارزش و کمیاب در سینمای امروز ایران
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
- ردپای یک کارگردان مؤلف / نگاهی به فیلمهای کوتاه سعید روستایی
آخرین ها
- ۲ فیلم جدید روی پرده سینماها میرود
- نگاهی به «هفتاد سی»؛ شروع امیدوارکننده بهرام افشاری
- در یک نشست فوقالعاده مطرح شد؛ دغدغههای تهیهکنندگان سینمای ایران چیست؟
- نمایش سه فیلم ایرانی در جشنواره هندی
- برگزاری هفتمین کنفرانس سنجش و ایمنی پرتوهای یونساز و غیریونساز با مشارکت همراه اول
- فیلم رسولاف میان بهترین فیلمهای غیرانگلیسی/ اعلام برندگان انجمن ملی منتقدان فیلم آمریکا
- در جشنواره فیلم گوتبورگ سوئد؛ ژولی دلپی جایزه یک عمر دستاورد هنری میگیرد
- نشست رسانهای جشنواره بینالمللی تئاتر فجر؛ دبیر جشنواره: به حواشی توجهی ندارم/ مشارکت ۲۸۱ هنرمند در جشنواره چهل و سوم
- انتقاد از سانسهای محدود فیلمهای غیرکمدی؛ کدام فیلمهای کمدی و جدی در هفته گذشته پرفروش بودند؟
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ اعلام آثار مسابقه کوتاه داستانی
- در یک اظهار نظر غیرمنتظره؛ اولیور استون «شرور» را بهترین فیلم ۲۰۲۴ دانست
- دردم از عشق است و درمان نیز هم
- تقدیر وزیر ارتباطات از همراه اول بابت حسن تدبیر در پایهگذاری سایت ارتباطی امیرآباد دشتروم
- فوت دو بازیگر تئاتر؛ علی رشوند و مریم منصوری درگذشتند
- «۲۱ گرم»؛ وزنِ روح
- بهرهبرداری از سایتهای روستایی جدید همراه اول در کهگیلویه و بویراحمد با دستور وزیر ارتباطات
- گیشه سال سینما در تسخیر انیمیشن و دنبالهها/ ۱۰ فیلم پرفروش سینمای جهان در سال ۲۰۲۴
- اکران مردمی فیلم علت مرگ: نامعلوم / گزارش تصویری
- درخواست نعمتالله از مسئولان جشنواره فجر: «قاتل و وحشی» را یک سانس در کوچکترین سالن جشنواره اکران کنید
- دستیابی ارزش بازار سلامت دیجیتال جهانی به ۸۵۸ میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۰
- آغاز پویش قرعهکشی جایزه بزرگ همراه اول ویژه تمامی استانها
- فیلمی توقیفی که بعد از ۳ سال سریال میشود
- کارگردان «نیم رخ» با «دو سی» به شبکه نمایش خانگی آمد
- فیلمسینمایی «عکس»؛ تلاشی برای بازخوانی جایگاه انسان مدرن در جوامع سنتی
- «مالی سویینی» در دوبی روی صحنه میرود
- احمد صدری سرپرست دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شد
- بررسی سریالهای پربیننده ۲۰۲۴/ سریال در عصبانیترین حالت ممکن
- غوغای فصل جدید یک سریال؛ «بازی مرکب» روی دست «چهارشنبه»
- سیاوش چراغیپور دبیر جشنواره ملی فیلم فضای باز شد
- لیلا حاتمی در ۵سالگی خیابانهای تهران را خلوت کرد!