پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

نقد و بررسی روانشناسانه ی فیلم سینمایی « ربوده شده» با حضور اساتید حوزه ی روانشناسی و عوامل فیلم برگزار شد.

به گزارش سینماسینما، همزمان با آغاز اکران فیلم سینمایی ربوده شده به کارگردانی بیژن میرباقری بررسی روانشناسانه ی این فیلم با حضور کارگردان، روزبه بمانی،دکتر حسین خطیبی،دکتر رها خرازی آذر و دکترمحمد سلطانی فر در سه حوزه ی روانشناسی، علوم شناختی و علوم ارتباطات برگزار شد.

در ابتدای این جلسه دکتر محمد سلطانی فر گفت: در این جلسه به نقد و بررسی فیلم ربوده شده از ابعاد سینمایی نمی پردازیم ،‌بلکه می خواهیم به  ابعاد ارتباطی آن اشاره کنیم و اینکه این فیلم چه تاثیری در حوزه ارتباطی می گذارد . باید اینگونه اشاره کرد که این فیلم پیامد جریان هایی است که آموزش ندیده وارد فضای آن شده ایم . فضای مجازی همچون تیغ دو لبه ای است که اگر خوب با آن کار کنیم می توانیم کارهای مفیدی انجام دهیم و اگر استفاده از آن را آموزش ندیده باشیم می تواند به ما آسیب بزند.

وی ادامه داد: به نظر من این فیلم در  قسمت های مختلف خود فضای فعلی را به نوعی برای مخاطب بازگو می کند که نشان می دهد ،‌ابزاری که امروز در اختیار مردم قرار گرفته است ، ابزار بسیار خطرناکی است که قسمت کوچکی از آن توسط این فیلم به تصویر کشیده شد.

این استاد ارتباطات با اشاره به اینکه اتفاقاتی از جمله نابود شدن حریم خصوصی که در سال های گذشته برای افراد مختلف ،اتفاق افتاده است و در آینده نیز می تواند به وقوع بپیوندد،اضافه کرد:فضای مجازی خصوصیت هایی دارد که در شبکه های اجتماعی خلاصه نمی شود . این خصوصیات مخصوص فضای مجازی است. به عنوان نمونه ادبیاتی که در فضای مجازی یافت می شود ، نابود کننده صد ها سال و حتی هزاران سال ادبیاتی است که در کشور وجود داشت.

وی تصریح کرد: جدا از ویژگی های شبکه های اجتماعی و فضای مجازی می توان به خصوصیت هایی از جمله پایان حریم خصوصی در دنیای فضای مجازی است .پایان عمر محرمانگی از دیگر خصوصیت های این دنیا ست . هیچ نگاه ، هیچ نوشته و هیچ سخنرانی ما از فضای مجازی پنهان نیست . بار ها دیده شده که افراد مشهور و مهم با یک اشتباه کوچک حتی در یک متن بعد از اشتراک گذاری ، در کسری از ثانیه این خطا توسط فرد مشهور اتفاق افتاده است دست به دست می شود.

دکتر محمد سلطانی فر با بیان اینکه در قسمتی از این فیلم حس امیدواری به نقش اصلی این فیلم بازگشت که اطلاعات ربوده شده به او بازگشته ،‌اما در جای جای این فیلم به زیبایی اشاره شد که هیچ چیزی در این فضا پایان پذیر نیست،افزود : هر مطلبی که در فضای مجازی منتشر شود ،حداقل  در ۵ نقطه قابل رصد هستند .ایمیل ها پیامک ها و پیام ها در تلگرام و … قابلیت رصد کردن تمامی این پیام ها وجود دارد. اینترنت جهانی ، شرکت های ارایه دهنده نت ، دستگاه های امنیتی و … قابلیت کامل در رصد کردن این پیام ها را دارند.بین نبوغ و جنون به اندازه یک مو فاصله است و بسیاری از افرادی که رباینده اطلاعات و سو استفاده کننده از این اطلاعات هستند نابغه هایی هستند که به جنون نزدیک شده اند.

وی در خصوص راهکار های این فضا نیز افزود: ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که حضور در این فضا اجتناب ناپذیر است و باید پذیرفت که وارد دریایی فضای مجازی شویم. پذیرفتم اصل اول است . دومین نکته اینکه سواد و تبعات آن و مسیر های آن را یاد بگیریم.

سلطانی فر با  اشاره به اینکه اگر افراد مشهور صداقت داشته باشند هیچ اتفاقی برای آنها صورت نمیگیرد،این موضوع در فیلم نیز به خوبی اشاره شد ، اظهار داشت: باید با علم به اینکه چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است به سراغ این شبکه ها برویم. نباید این شبکه ها را برای خودمان منع کنیم.

در ادامه این جلسه دکتر رها خرازی آذر ، دکترای ارتباطات و استاد دانشگاه در خصوص این فیلم گفت که سال ها بود که فیلمی با مضمون موسیقی در سینما  ساخته نشده بود که این فیلم روحیه تازه ای به فضای سینمایی کشور داد .

وی ادامه داد: در این جلسه به نکاتی اشاره می شود که می توان آنها را مهم و با ارزش دانست . یکی از این مباحث ، موضوع هویت است. افراد مشهور چه دوست داشته باشند و چه دوست نداشته باشند ، خودشان و شخصیتشان ، هویت ساز است . این هویت سازی خواسته هنرمندان و افراد مشهور نیست ، بلکه تمنای جامعه است که انسان به دنبال الگو های ذهنی می گردد. بازیگران سینما یکی از آماده ترین الگو های ذهنی برای مخاطبان هستند.

خرازی آذر با اشاره به اینکه موضوع دیگری که باید به آن اشاره کرد خلع زندگی اجتماعی برای مردم است ، افزود : امروزه مردم حداقل رفتار های اجتماعیشان تبدیل شده است به پاساژ رفتن ، سینما رفتن و نهایتا کنسرت رفتن . امروزه ۲۰ درصد زندگی ها ،‌شخصی ، ۱۵ تا ۲۰ درصد دیگر زندگی تحصیلی یا کاری و مابقی زندگی اجتماعی است که در کلان شهر ها به خوبی این موضوع عیان تر دیده می شود.

وی اضافه کرد: وقتی مردم با فضای آزاد مجازی در مقابل فضای به حداقل رسیده اجتماعی ،‌رو به رو می شوند دیگر نمی دانند چه کار هایی باید انجام دهند .موضوع دیگر اینکه تک تک افراد جامعه در حال تبدیل به افراد هوشمند هستیم . در این میان گپی در فضا به وجود می آید. یعنی آنکه افراد جامعه در حال هوشمند شدن هستند و فضا نیز هوشمند هستند اما نمی دانیم از ظرفیت های موجود و این هوشمندی چگونه باید استفاده کرد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد : اما راه حل چیست؟ کسانی که هویت اصلی یا رهبر فکری اجتماعی هستند، مثل بازیگران و مثل افراد مشهور و معروف باید این اقدام را انجام دهند که بیایید تفکر دسته جمعی کنیم . باید مراقب خانواده خودمان باشیم .چون این فضای مجازی فعلی نه فقط فضای اجتماعی مورد نیاز انسان را پر نمی کند بلکه برای فضای اجتماعی حداقلی که وجود دارد نیز تهدید می کند.

رها خرازی آذر گفت: دیگر به حاکمیت موضوع فیلترینگ پیشنهاد نمی شود ،‌زیرا همگی به اندازه ای وظیفه داریم به این فضا ورود کنیم تا این ورود کردنمان بتواند بسیاری از مشکلات را در زمینه اجتماعی و فرهنگی برطرف کند. به هر حال خوشحال هستیم که قدم اول این موضوع ابتدا ساخت این فیلم بوده و امیدواریم که قدم های بعدی نیز برداشته شود تا مشکلاتی همچون داستان فیلم ربوده شده را نبینیم .

بیژن میر باقری نیز در ادامه این جلسه نیز گفت : به عنوان یک فیلم ساز و نویسنده که شبکه های اجتماعی جزو دغدغه شخصی خودم هست و می خواهم که مضمون فیلم بعدی ام در همین حوزه باشد ، باید به این موضوع اشاره کنم که اگر فیلم ربوده شده بتواند گفت و گویی را به سطح جامعه بازگرداند و این گفت و گو مشکل شبکه های اجتماعی باشد ،‌ می تواند صادر کننده راه حل این موضوع خواهیم بود.

کارگردان فیلم ربوده شده افزود : همانطور که فرهنگ دیوار مهربانی از ایران صادر شد و به سایر کشور ها نیز رفت ، تعهد اجتماعی در شبکه های اجتماعی نیز می تواند از کشور ایران صادر شود . این موضوع یک راه حل کلی است .امیدوارم شبکه های اجتماعی با تعهد اجتماعی را با هم همراه کنیم .

دکتر حسین خطیبی روان شناس و استاد ارتباطات نیز در ادامه این جلسه گفت که موضوع روان شناسی و شبکه های اجتماعی ،‌موضوعی است که در هر لحظه ای می تواند در ذهنتان حاکم باشد.ابتدایی ترین سوال این است که باید از خودمان بپرسیم حریم خصوصی چیست؟ و حریم خصوصی شما کجاست؟نقش ما به عنوان کاربر شبکه اجتماعی ابتدا برای حفظ حریم خصوصیمان و نقش خودمان به عنوان کاربر شبکه های اجتماعی درباره حفظ حریم خصوصی دیگران چیست؟

وی ادامه داد: ممکن است شبکه های اجتماعی که در آن فعالیت می کنیم ، بخشی از زندگی خصوصی خودمان را در آن آگاهانه به اشتراک بگذاریم . به عنوان نمونه شاید بخواهیم از فرزند خودمان عکسی یا مطلبی و حتی از جشن هایمان عکسی یا مطلبی را به اشتراک بگذاریم . اما ممکن است این مرز حریم برای فرد دیگری تنگ تر باشد .

خطیبی با بیان اینکه در بعضی مواقع افراد برای حفظ حریم شخصی خودشان ، حتی از گفتن اسم واقعی خودشان امتناع می کنند،‌ اظهار داشت: موضوع دوم جریان جدید ارتباطی ار کدام بخش روان شناسی نشات می گیرد ؟ هرمی در روان شناسی وجود دارد به نام هرم مازلو که نشان دهنده سلسه نیاز های طبقه بندی شده انسان است.

وی گفت که اولین طبقه نیاز های ما نیاز های فیزیولوژیکی ، طبقه دوم نیاز های مازلو به امنیت شغلی ، جانی و عاطفی و اجتماعی اختصاص داده شده است. اگر طبقه ای از نیاز برای انسان بر طرف نشود قطعا به طبقه بعدی نیاز ها در هرم مازلو راه پیدا نمی کنیم.

این استاد دانشگاه تصریح کرد : در شبکه های اجتماعی شماری از نیاز ها در حال تعریف هستند که سبب جذابیت این شبکه ها شده است. نیاز به دریافت اطلاعات که بر می گردد به نیاز های امنیتی و خود شکوفایی و اجتماعی افراد . دیگر نیازی که از سوی شبکه های مجازی تامین می شود نیاز به خود ابرازی افراد است . نیازی که دیده شدن از طرف مردم ، دوستان و جامعه برای افراد یک نوع نیاز محسوب می شود. نه فقط در میان مردم بلکه این نیاز بین افراد مشهور جامعه نیز مطرح است. به عنوان نمونه می توان به خرید فالوور از طرف افراد مشهور برای بالا بردن میزان محبوبیت خود در جامعه مطرح شد .

حسین خطیبی افزود : در شبکه های اجتماعی نیاز به تشویق شدن را نیز بر طرف می کنند ، این نیاز توسط لایک ها برای افراد نیازشان را بر طرف می کند. افراد هر مسیری که لایک بیشتری یا تشویق بیشتری از سوی مخاطبانشان صورت گیرد به همان مسیر کشیده می شوند.

وی با بیان اینکه نیاز های دیگری در شبکه های مجازی وجود دارد مثل نیاز به نظاره گری همچون افرادی که چراغ خاموش به شبکه های مجازی سر می زنند ، اظهار داشت :میل به قانون شکنی در افرادی که شخصیت های ضد اجتماعی دارند.افرادی که در رانندگی در خیابان قانون شکنی می کنند حال در شبکه مجازی قوانین و حرمت های شما را می شکنند.

این استاد دانشگاه گفت: هنرمندان در برخی از موارد اذعان می کنند که برخی از افراد در شبکه های اجتماعی به آنان آسیب روحی می زنند .با توجه به اینکه این فضا و این دنیای رواج داده شده را نمی توان نا دیده گرفت . اما باید به این نکته توجه کرد که هر آن چیزی فکر می کنیم به ما امنیت می دهد به اشتراک بگذاریم و بخشی را که احساس نا امنی در آن داریم در خصوص به اشتراک گذاری این اطلاعات احتیاط کنیم.

خطیبی با بیان اینکه از طرف دیگر به عنوان مخاطب برای حفظ حریم خصوصی طراف مقابل خودمان نیز تلاش کنیم ، حتی اگر برخی از افراد حریم خصوصیشان را رعایت نکرده باشد ، افزود : حتی انسان ها در فاصله فیزیکی نیز حرمت داریم . زیرا شما در کنار دوستتان که صمیمی هستید نزدیک تر می نشینید اما در کنار افرادی که نمی شناسید کمی با فاصله می نشینید.

روزبه بمانی ،‌شاعر ، خواننده و بازیگر فیلم ربوده شده در جلسه نقد و بررسی این فیلم نیز گفت: موضوع اصلی این روز ها بخش هویت افراد است و بزرگترین بحرانی که با آن رو به رو هستیم بحران اخلاقی است . ما جامعه ای به شدت با شعار های اخلاق مدارانه و به خصوص دین مدارانه و با حجم بزرگی از بی اخلاقی چه در فضای مجازی و چه در فضای حقیقی است .

وی ادامه داد: چالشی که امروز به آن دچار شدیم حاصل بی تربیتی ها یا بد تربیتی هایی است که در فضای حقیقی ان رو به رو بوده ایم. این موضوع به یک دهه یا دو دهه بر نمی گردد . در طول چند سال گذشته که فضای مجازی رشد بسیاری داشته ،‌مشاهده می کنیم که صبح از موضوعی تعریف و شب همان روز از همان موضوع شکایت می کنند.

بمانی با بیان اینکه تنها موضوعی که در ۱۰۰ سال گذشته باعث این موضوع شده است فقط می توان جهل عنوان کرد، اضافه کرد : فضا های مجازی حقیقت جامعه را مشخص می کند. اسم این شبکه به این دلیل مجازی است که هر کس با هر عنوانی می تواند وارد آن شود ،‌اما به واقع این شبکه ها آیینه ای از فرهنگ یک مملکت است.

بازیگر فیلم ربوده شده گفت که این فرهنگ قطعا با کشور های توسعه یافته یا مترقی یا کشور های صنعتی متفاوت است.در سایر کشور ها ، افراد مشهور خصوصی ترین تصاویر خودشان را به شکل عمدی و با هدف تبلیغ منتشر می کنند و جامعه آنها یک شبه آن افراد را نا بود نمی کند. اما از سوی دیگر ما خودمان میگردیم در زندگی هم دیگر را عیان می کنیم تا انتقام مسائل درونی و شخصی خودمان را بگیریم.

وی تصریح کرد : متاسفانه در فضای هنری ما به شدت با مردم خودمان تعارف داریم . یعنی اگر ۱۰ فیلم بسازیم که بخواهیم بحرانهایمان را بررسی کنیم ، موضوعی برای مردم جذاب است که عامل بیرونی همچون حکومت و … را عیان کنیم ، گویی که مردمی هستیم که از خودمان اختیاری نداریم و همیشه برایمان تصمیم گرفته می شود . چه در زمانی خوب و چه در زمان بد .

روزبه بمانی با اشاره به اینکه با چنین رویکرد هایی هیچ وقت تربیت نخواهیم شد،باید خودمان را در این نوع تربیت دخیل کنیم، تشریح کرد : به شخصه در ترانه هایم سعی داشتم بدون هیچ خط کشی که مردم را از هم جدا کنیم یا من خودم را از مردم جدا کنم .اگر این مشکلات را بژذیریم می توانیم به دنبال راه کار باشیم . به دلیل اینکه هر کس ترانه ای یا فیلمی را با این مضمون ها نگاه می کند یا می شنود به افراد دیگری مرتبط می کند و این موضوع را نمی پذیرد قاعدتا هیچ مشکلی حل نخواهد شد .

وی افزود : جامعه ای که تا این حد شهوت آن را دارد که تصویر بدون حجاب بازیگری را در جای دیگری از دنیا در کمترین زمان منتشر کند ، و همه ما که آن تصویر را می بینیم ، حتی اگر برای افراد دیگری ارسال نکنیم حداقل این است که دانلود کرده و آن عکس را دیدیم .ما در این فیلم سعی داشتیم تا حدی که می توانیم عیان مطرح کنیم . حتی در برخی از قسمت ها بنده به آقای میر باقری گفتم که باید موضوعات با توجه به محدودیت ها عیان تر گفته شود .

نقش اول مرد فیلم ربوده شده گفت که باید دید این میزان علاقه برای انتشار فساد برای دیدن حریم خصوصی افراد به عنوان انسان هایی که خودمان را از طبقه تحصیل کرده ، هنرمند و … را می بینیم پس باید بی تعارف باشیم و درد بسیار بزرگی است. این چالش برای جامعه ای که از بعد دینی ، این موضوع مطرح شده است که آبروی یک مسلمان حکم نفس را برای آن شخص دارد.

وی در پایان گفت : در هیچ جای دنیا شما نمی تواند تا این حد بی اخلاقی کنید و هیچ جای دنیا نمی توان به راحتی فحاشی کرد . این در حالی است که در تمامی رسانه های ملی و واقعی و مجازی و … از اخلاق حرف زده می شود و همه جوامع دیگر را به بی اخلاقی متهم می کنیم . من فکر می کنم جامعه به این نوع فیلم ها بسیار نیاز دارد ، حتی به نوعی که عیان تر مشکلات را مطرح کند.