سینماسینما، علی اشرفی
اوپنهایمر (Oppenheimer) آخرین ساخته کریستوفر نولان (Christopher Nolan)، کارگردان بریتانیایی – آمریکایی، با بازی بینقص کلین مورفی (Cillian Murphy) در نقش جولیوس رابرت اوپنهایمر است. این فیلم با فروش موفق در گیشه، بهعنوان پرفروشترین فیلم در مورد جنگ جهانی دوم است.
فیلم یک برداشت آزاد و دلخواه کارگردان درباره اتفاقات جنگ نیست؛ بلکه روایتی بینظیر و بدون قضاوت، درباره روند زندگی دکتر اوپنهایمر (پدر بمب اتم) بین سالهای دانشجویی و پیری آن است.
نولان در فیلمهای قبلی، خود را بهعنوان یک کارگردان دقیق به اثبات رسانده است. او استاد تعلیقهای بهوقت و نشانههای معنادار است. لایهای بودن آثار او نزد مخاطبان موردی کاملاً مشهود است؛ بهطوری که گاهی یکبار دیدن برای فیلمهای او کافی نیست.
در اوپنهایمر نیز او به این سنت خود پایبند بوده است. استفاده از نشانههای معنادار و تعلیقها، پل ورود مخاطب به لایههای زیرین اثر است. نگاه سطحی به این فیلم بیشک بزرگترین خیانت به اثر هنری او است.
قضاوتها و نقد در باب ضدجنگ بودن این فیلم حرفی بیهوده بوده چرا که او تمرکز خود را بر روی شخصیت گمارده و جنگ فقط فضایی است که داستان در آن روایت میشود. این نکته بسیار مثبت فیلم است. اصل موضوع فیلم برچسبهایی از جنس موافقبودن یا مخالفبودن فیلم در مورد جنگ را مدنظر ندارد؛ روایت داستان متمرکز بر روی شخصیت تأثیرگذار قرن بیستم است.
اخلاق حرفهای نزد مترجمان، وفاداری به اصالت اثر را یک امر بدیهی و لازم به شمار میآورد. مترجم هیچگاه نباید قضاوتها و برداشتهای مربوط به امر زیسته خود را در اثر وارد کند. نولان بهخوبی از پس ترجمه متن زندگی اوپنهایمر برآمده است. او هیچگاه به تأیید ساختهشدن بمب اتم نپرداخته بلکه، روایتی یکدست به دور از قضاوتها به مخاطب ارائه میدهد.
بر آمدن از پس این کار خطیر نیاز به نیروی خلاقی دارد که فقط نولان توانایی آن را دارد؛ او با استفاده از تعلیق که در آن بسیار کارکشته است این قضاوتها را از اثر خود دور میکند. از نمونه آن میتوان به سرنوشت جین در همین فیلم اشاره کرد. جین، در یک سکانس با دو پلان متفاوت، دو نوع مرگ متفاوت را تجربه میکند. در پلان اول مرگ خودخواسته و در پلان دوم قتل توسط شخص دیگری؛ این یک تعلیق و روایت صرف است که مخاطب را برای انتخاب، دعوت به همکاری میکند. مخاطب نزد خود در قامت تصمیمگیرنده انتخاب میکند کدام مرگ را قبول کند. نمونههایی ازایندست تعلیقها که در آثار نولان کم نیستند ما را به این سو هدایت میکند که با اثری در راستای جنگ یا ضدجنگ رو به رو نیستیم و فقط به نظاره شخصیت اصلی داستان و شکاف شخصیتی آن مینشینیم.
ابتدا و انتهای فیلم ما را در این باور که اثر افکار ضد جنگی دارد مشکوک میکند. در ابتدای فیلم متنی ظاهر میشود با این مضمون که “پرومته آتش را از خدایان دزدید و به انسان داد، به همین دلیل او را به صخرهای زنجیر کردند و تا ابد شکنجه کردند” و در پایان فیلم هم تصویر کره زمینی نشان داده میشود که توسط آتش محاصره شده که این اشاره به مجازات اوپنهایمر دارد. او با برپاساختن این آتش و با استفاده از نیروی ویرانگر علم، لایق مجازات بوده همانطور که در افسانه پرومته آمده است. این دو سکانس شاید ما را به سمت اثری ضدجنگ رهنمود کند؛ اما این بسیار تعبیر سطحی و سادهلوحانهای است. باید توجه داشت که این برداشتها، برداشتهایی از یک شخص بیرونی نیست؛ بلکه برداشتهای شخصیت از خود، و روان خود است. مصداق این حرف را میتوان به دیالوگ دو بار تکرار شده در فیلم که مونولوگی درونی است ارجاع داد؛ “اکنون به مرگ تبدیل شدهام، نابودگر دنیا”. از طرف دیگر در سکانسهای پایانی و ملاقات با انیشتین، اوپنهایمر خود را سزاوار مجازات میداند. در این مثالها مصداقی برای ضدجنگ بودن فیلم نیست و موردنظر بعد روانشناختی شخصیت است.
یکی از نقدهای منفی به این فیلم که خلاف ایده اصلی فیلم نیز بوده؛ نشانندادن آسیبدیدگان راستین بمب اتم در ژاپن است. این نقد اشتباه است زیرا کارگردان قصد تولید اثری ضدجنگ ندارد، بلکه شخصیت اوپنهایمر، موردتوجه و محور اصلی فیلم است. او قضاوتها را به شکل استادانهای با روش روایتگری تاریخ و استفادهکردن از خرده شخصیتها با بازیهای درخشان، بر عهده مخاطب گذاشته است. کلوزآپهای متعدد طولانی و توهماتی سازمانیافته در راستای ایده علمی شخصیت اصلی، همگی گواه این ادعاست.
قطرات باران که در فیلم چندین بار تکرار میشود، نشان از شکاف هستهای، بمباران هسته اتم توسط نوترون، ورود به دنیای درونی و ایده کلی اوپنهایمر را دارد. نولان در این فیلم تمرکز خود را بر شکاف شخصیتی خالق بمب اتم معطوف کرده تا شکاف اورانیوم. او به شکل فوقالعادهای برچسبهای ضد جنگی اثر را از خود برمیدارد و قضاوتکردن را برعهده مخاطب میگذارد. شاید بتوانیم این ادعا را کنیم که هر کارگردانی غیر از نولان این اثر را خلق میکرد بیشک در کمترین حالت بارقههایی از ضدجنگ بودن را به اثر خود نسبت میداد؛ اما ویژگی کارگردانی خوب نولان برداشتن این برچسبهاست.
در مجموع خواندن این فیلم بهعنوان اثری ضدجنگ کاملاً بیهوده است. این فیلم اصلاً درباره جنگ سخن نمیگوید که بگوییم حکم تأییدی به آن میدهد یا نه؛ بلکه فیلم یک اثر بدون قضاوت و کاملاً بیرونی از زندگی پدر بمب اتم (اوپنهایمر) است. در معنای واقعی کلمه ما با یک فیلم از بیوگرافی شخص مهم قرن بیستم طرف هستیم. خرده برداشتها جایی در اثر ندارند و کارگردان هیچ رهنمود یا سمتوسویی به فیلم نمیدهد.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- پس از هفت ماه؛ فیلمبرداری «اودیسه»ی نولان به پایان رسید
- یک سال پیش از اکران؛ بلیتهای آیمکس «اودیسه» از فردا فروخته میشود
- لوگان مارشال-گرین به «اودیسه» پیوست/ کاسمو جارویس از فیلم نولان جدا شد
- آیا «اودیسه»ی نولان موفقیت «اوپنهایمر» را تکرار خواهد کرد؟
- فیلمی با بودجه حدودی ۲۵۰ میلیون دلار؛ «اودیسه» نولان به نیمه راه رسید
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ فیلمِ بعدی نولان، اقتباسی از اودیسه است
- به خاطر نقش برجسته در صنعت سینما؛ کریستوفر نولان و همسرش، شوالیه و بانوی فرمانده شدند
- فیلمی که اطلاعاتش مخفی نگه داشته شده؛ لوپیتا نیونگو به فیلم کریستوفر نولان پیوست
- بر اساس یک نظرسنجی؛ «اوپنهایمر» بهترین فیلم دهه ۲۰۲۰ شد
- به مناسبت دهمین سالگرد ساخت؛ «میان ستارهای» دوباره به سینماها بازمیگردد
- روایتی از یک جنایت/ نگاهی به فیلم «بیبدن»
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- ژاپنیها سرانجام «اوپنهایمر» را تماشا کردند/ واکنشهای متفاوت
- برای خدمات ارزنده به صنعت سینما؛ کریستوفر نولان و اما توماس شوالیه میشوند
- معرفی برگزیدگان اسکار ۲۰۲۴/ «اوپنهایمر» بهترین فیلم شد
پربازدیدترین ها
- فوت خواننده پیشکسوت موسیقی نواحی گیلان/ ناصر مسعودی درگذشت
- نگاهی به فیلم «بیسر و صدا»؛ ایده خلاقانه، مسیر اشتباه
- حقایقی درباره بازمانده ساخته سیف الله داد/ماجرای توقیف فیلم بازمانده به دلیل حجاب!
- بیانیه انجمن بازیگران سینما در واکنش به وقایع اخیر و هتک حرمت هنرمندان/ پژمان بازغی استعفا داد
- «رابین هود»؛ افسانهی شیرین مرد شریف قانون شکن!
آخرین ها
- نگاهی به فیلم سینمایی «سامی»؛ دوربین به مثابه سمفونی برای سفری طولانی
- معرفی برندگان هیئت ملی نقد آمریکا ۲۰۲۵/ «یک تصادف ساده»؛ بهترین فیلم بینالمللی/ «نبردی پس از دیگری» ۵ جایزه گرفت
- ۱۵ اثری که برای فهرست اولیه اسکار فیلم بینالمللی شانس بالاتری دارند
- تأملی بر حضور نوری بیلگه جیلان در جشنواره جهانی فیلم فجر؛ داور غایب
- بیانیه کانون کارگردانان سینما درباره بازداشت سینماگران در مهمانی خصوصی
- واکنش رضا کیانیان به گزارش تاریخ سه هزار ساله زیر چرخ لودرها
- اعلام مستندهای دو بخش از نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت»
- واکنش کانون کارگردانان سینمای ایران به حکم جعفر پناهی
- شروودِ تالار وحدت؛ جایی که ماهان حیدری قهرمانان آینده را پیدا میکند
- تورج اصلانی داور جشنواره ترکیهای شد
- سروش صحت و علی مصفا «بیآتشی» را روایت کردند
- سام درخشانی هم استعفا داد
- نمایش موزیکال «رابین هود» / گزارش تصویری
- حلقه منتقدان فیلم نیویورک منتخبان ۲۰۲۵ خود را اعلام کرد/ «نبردی پس از دیگری»، بهترین فیلم شد؛ پناهی، بهترین کارگردان
- جشنواره جهانی فیلم فجر۴۳؛ در ایستگاه پایانی «درس آموختهها» بهترین فیلم شد/ جایزه ویژه داوران به کارگردان ژاپنی رسید
- «خرگوش سیاه، خرگوش سفید» به چین میرود
- گاتهام ۳ جایزه به «یک تصادف ساده» داد/ «نبردی پس از دیگری» بهترین فیلم جوایز مستقل نیویورک شد
- بیانیه انجمن بازیگران سینما در واکنش به وقایع اخیر و هتک حرمت هنرمندان/ پژمان بازغی استعفا داد
- مصائب افزایش سن ، از جولیا رابرتز تا نیکول کیدمن
- تام استاپارد؛ نویسندهای که جهان را از نو صحنهپردازی کرد
- نگاهی به فیلم «پارتنوپه»؛ زیبایی از دست رفته
- توقیف سکوی پخش «بازمانده» پس از انتشار ویدیوی بدون مجوز
- «سمفونی باران» کلید خورد
- «ناتوردشت» به باکو میرود
- از جدال اندیشه تا لبخند روی ردکارپت
- گفت وگو با کارگردان مستند «مُک» به بهانه حضور آن در جشنواره سینما حقیقت
- «زوتوپیا ۲» رکورددار فروش جهانی سینما شد
- صدای بخش خصوصی را بشنوید؛ هوای آلوده با تعطیلی تئاتر تمیز میشود؟
- «رها» بهترین فیلم اول جشنواره گوا شد
- سنگرم اندازه همان کافه ام بود
