سینماسینما، پریسا الیاسی*
آمار فیلمهای اقتباسی در سینمای ایران با توجه به ظرفیت بالای ادبیات داستانی در کشور، آنچنان که باید چشمگیر نیست. اگرچه با یک نگاه اجمالی به لیست فیلمهای اقتباس شده از داستانهای ایرانی به نمونههای درخشانی برمیخوریم؛ فیلمهایی مانند تنگسیر، درخت گلابی و داش آکل. فیلمهای اقتباسشده از داستانها و نمایشنامههای خارجی از لحاظ تعداد، بیشتر هستند؛ فیلمهای درخشانی مثل ناخدا خورشید، شبهای روشن، سارا، اینجا بدون من و… اما با همهی اینها باز هم تعداد کل آثار اقتباسی در سینمای ایران، به ویژه در سالهای اخیر به اندازهای نیست که بتوان به عنوان یک جریان مستقل به آنها نگاه کرد.
جدیدترین اثر اقتباسی در سینمای ایران فیلم «بیهمه چیز» ساختهی محسن قرایی است. قرایی در سومین فیلم خود به سراغ نمایشنامهی «ملاقات بانوی سالخورده» اثر فریدریش دورنمات رفته و توانسته با یک اقتباس درست، فیلم موفقی بسازد. پیرنگ اصلی داستان در فیلم حفظ شده و با تغییراتی اندک، ایرانیزه و برای مخاطب ایرانی باورپذیرتر شدهاست.
«بیهمه چیز» داستان زنی به نام لیلی (لیلا) نظریان را روایت میکند که بعد از سالها به روستای محل زادگاهش برمیگردد و حضورش در آنجا، به دلایلی باعث بلبشو میشود و نظم و آسایش روستا را به هم میزند.
لیلی نظریان، همان کلارا زاخانسیان، شخصیت اصلی نمایشنامهی «ملاقات بانوی سالخورده» است که تغییراتی در شخصیتپردازیاش اعمال شده است. لیلی از کلارا جوانتر است و برخی از ویژگیهای شخصیتی او را ندارد. او مانند کلارا هوسران، پوچ و افادهای نیست. درخشانترین تغییری که در فیلمنامه نسبت به نمایشنامه ایجاد شده است، پررنگ کردن احساس و عواطف مادری در فیلم است که باعث همدلی و درک بیشتر مخاطب ایرانی میشود؛ چرا که مفهوم مادری در هیچ فرهنگی به اندازهی فرهنگ ایرانی قوی و احساساتبرانگیز نیست.
هدیه تهرانی با آن چهرهی سرد و مغرور، درستترین انتخاب برای نقش لیلی بود و بازی خوبش این نکته را اثبات میکند. نمیشود از «بیهمه چیز» گفت و از بازی درخشان و متفاوت باران کوثری نگفت. باران کوثری یکی از بهترین بازیهایش را در این فیلم به نمایش گذاشتهاست. هادی حجازیفر مثل همیشه درخشان ظاهر شده. پرویز پرستویی در نقش امیرخان همان پرویز پرستویی همیشگی است؛ خوب است اما نه لزوما متفاوت!
موضوع اصلی فیلم اگرچه در رابطه با انتقام است اما موضوع مهمتری در زیر متنش جریان دارد. افتادن وسوسه به جان آدمها! آخر آدمها اهل معاملهاند. یکی زودتر به وسوسه میافتد و یکی دیرتر! وسوسه، نقطهی قوت داستان و موضوعی است که لحظه به لحظه باعث بالا رفتن تنش و هیجان در فیلم شده و مخاطب را تا پایان با شخصیتها همراه میکند.
یکی از اشکالات فیلمنامه، ضعف در پرداخت شخصیت امیرخان است. شخصیت امیرخان طوری طراحی شده که مخاطب طرف او میایستد. شخصیت امیرخان بیش از اندازه سفید پیریزی شده و صاحب اثر جای درستی نایستاده و این باعث احساسی شدن مخاطب و عدم قضاوت بیطرفانهی او میشود.
فیلم مکان جغرافیایی مشخصی ندارد و به برههی تاریخی آن، تا حدودی اشاره شده است که البته داستان طوری طراحی شده که نیازی هم به تاریخ و جغرافیای مشخصی ندارد؛ چرا که موضوع فیلم و مباحث مطرح شده در آن، موضوعاتی هستند که برای هر تاریخ و هر جغرافیایی قابلیت طرح شدن دارند. همانطور که فریدریش دورنمات، نویسندهی سوییسی این نمایشنامه را در دههی پنجاه میلادی در اروپا نوشت!
پایانبندی فیلم، تغییر بزرگ دیگری است که نسبت به نمایشنامه ایجاد شدهاست که از قضا تغییر بسیار خوبی است و یکی از سکانسهای درخشان فیلم را در پایان آن رقم زده. تجمع مردم در میدان روستا و گریه و زاریشان، پارادوکس عجیبی را شکل دادهاست. سکانس، سکانس آشنایی برای همهی ببیندگان فیلم است و بعید است کسی این سکانس را ببینید و درکی از آن نداشته باشد!
*فیلمنامهنویس
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- انتقاد تند پرویز پرستویی از تهیهکننده فیلم «بی همه چیز»/ حیف که خستگی کار در تنمان ماند
- ستارههای هوای ابری/ نگاهی به فیلم «بی همه چیز»
- هدیه تهرانی، نامی در بین مشاهیر بازیگری دنیا/ کوتاه درباره «بی همه چیز»
- فیلمفارسیسازی/ نگاهی به فیلم «بی همه چیز»
- روایت سید رضا صائمی و افشین علیار از فیلم «بی همه چیز»/ این فیلم ما را به تامل در رفتارهای خودمان وا میدارد
- «بی همه چیز»؛ دوگانه عشق و نفرت
- هویت فروپاشیده/ نگاهی به فیلم «بیهمه چیز»
- بی همه چیز همه چیز تمام/نگاه روزنامه رسالت به فیلم بی همه چیز
- حق انتخاب یا حق زندگی/ نگاهی به فیلمهای «دومینو»، «خونریزی» و «بیهمه چیز»
- گفتوگوی تصویری اختصاصی سینماسینما با جواد نوروزبیگی، تهیهکننده فیلم «بیهمه چیز» (بخش دوم)/ برداشتهای متفاوت از فیلم، نشانه موفقیت آن است
- گفتوگوی تصویری اختصاصی سینماسینما با جواد نوروزبیگی تهیهکننده «بیهمه چیز» (بخش اول)/ حوزه هنری خواستهای داشت که به پایان فیلم آسیب میرساند
- ابتذال سرنوشت محتوم رقابت بین هدیه تهرانی و پارسا پیروز فر
- گزارش از گیشه فیلمهای روی پرده/ فروش نیممیلیاردی «بیهمه چیز» در آخر هفته
- در جلسه شورای صنفی نمایش، زمان اکران پنج فیلم مشخص شد
- براساس اطلاعیه شورای صنفی نمایش، چهار فیلم جدید به سینماها میآیند
نظر شما
پربازدیدترین ها
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
آخرین ها
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
- اردیبهشتِ تئاتر شهرزاد با سه نمایش
- مستندی از «حمید سهیلی» در موزه سینما نمایش داده میشود