پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

سینماسینما، نوید جعفری
دیدن فیلم ترسناک اگر چه برای من و عده بیشماری از نان شب هم واجب‌تر است اما هنوز عده بسیاری هستند که این لذت را تجربه نکرده و درنیافته‌اند.
اینکه به یک باره جیغ خفه بکشید، چشم‌هایتان را ببندید، سعی کنید همه چیز را در لحظه فراموش کنید، یک آن فکر کنید قلبتان از دهانتان بیرون می‌پرد و هزاران اتفاقات ناب و تکرار ناشدنی که تنها با دیدن فیلم ترسناک رخ می‌دهد.
مهم نیست کدام طرفی باشید، میان عاشقان وحشت چه کلاسیک چون جن‌گیر و کلبه وحشت و دراکولا چه مدرن، جیمز وانی و احضار و تسخیر و حلقه و چه اسلشر سرشار از خون و قطع عضو، یک چیز مشترک است و آن‌هم لذت بی‌بدیل تجربه ترس در یک محیط امن است.
حالا ممکن است عده‌ای ما را بیمار و خودآزار بدانند یا به طرفداران سینمای وحشت بگویند وحشتناک نبین، کمدی ببین، اما اصولا خبر ندارند سینمای وحشت در بطن خود سرشار از کمدی بوده و هست.
یکی دیگر از شاخصه‌های علاقه‌مندان به فیلم ترسناک این است که فراوان فریب خورده‌اند؛ مثلا فیلمی را بر اساس عکس روی جلد یا توصیه کلوپ محله‌شان خریده و با هزار شوق و ذوق منتظر ترس و وحشت بوده‌اند و تا پایان مجبور به تحمل فیلمی کسالت بار شده‌اند.
به همین دلیل است که یک علاقه‌مند فیلم ترسناک پیش از تماشای هر فیلم به پیشینه فیلم و کارگردان و .. توجه دو چندان می‌کند.
اشتباه نکنید این نوشتار قصد ندارد شما را با سینمای ترسناک آشتی دهد یا کاری کند مشتاق دیدن فیلم ترسناک شوید بلکه سعی دارد با ارائه یک راهنمای تجربی پرده از رازهای سینمای وحشت بردارد که اگر روزی تصمیم گرفتید به جرگه علاقه‌مندان وحشت در بیایید کمتر بترسید یا راحت‌تر با ترس خود روبرو شوید.
در اولین قدم باید بدانیم هدف اصلی سینمای وحشت همانا ترساندن مخاطب از هر جنس و سن و سالی است. هرچند که این ترساندن به مرور برای یک علاقه‌مند به سینما تبدیل به یک فرمول آشنا می‌شود و به اصطلاح ترسش می‌ریزد پس خالقان اینگونه آثار هم بیکار نمی‌نشیند و دست به تجربیات تازه در حوزه زهره ترک کردن مخاطب می‌زنند، شاهکار اینگونه ترفند را می‌توان در آثار جیمز وان تهیه‌کننده و کارگردان آثار کم هزینه اما پرفروش به سادگی مشاهده کرد.

راهنمای دیدن فیلم ترسناک:
اول: برای دیدن فیلم ترسناک ساعت مناسب را انتخاب کنید
اگر فیلم ترسناک‌بین حرفه‌ای باشید می‌دانید که بهترین زمان اواخر شب، سکوت کامل و خلوتی در حد یکی دو نفر از دوستان همراه برای فیلم دیدن است.
حتی الامکان تاریکی و خاموشی چراغ‌ها و روشن کردن یک آباژور یا چند شمع توصیه می‌شود.
تبصره:
اگر تازه کار هستید این بخش را نادیده بگیرید چون ممکن است فیلم اولتان فیلم آخرتان شود پس اولین فیلم ترسناک خود را در یک بعد از ظهر یا صبح آفتابی ببینید که حداقل تا شب حواستان پرت شود و راحت بخوابید.

فیلم را در نور کامل ببینید با جمعی از دوستان تازه کار توصیه می‌شود یک فیلم بین حرفه ای کاربلد گروه را در حین دیدن فیلم جهت جلوگیری از حوادث احتمالی همراهی کند.
دوم: فریب خنده و شادی را نخورید
اگر وقتی دکمه پلی را می‌زنید صحنه‌های بسیار زیبایی از شادی و خنده و طبیعت سرسبز و زیبا به چشمتان خورد فریب نخورید، یکی از شگردهای اصلی نشان دادن ده آرامش و شادی است تا با خیال راحت پا روی پا بیندازید و اصلا ته ذهنتان یادتان برود در حال دیدن فیلم ترسناک هستید
شبیه ده دقیقه ابتدایی درخشش، احضار و شب اهریمن.

سوم: تکرار، یعنی خطری در کمین است
هیچ چیز به اندازه تکرار یک شی، یک آدم یا سایه، یک عمل نمی‌تواند خطرناک باشد، اینهم یکی از راه‌های فریب دادن شما است.
دقیقا در نوبت اول و دوم هیچ خبری نیست خیالتان راحت اما بار سوم و چهارم حتما خطری در راه است.
رجوع کنید به بازی قایم با شک بچه‌ها در ابتدای احضار یک که فرد چشم بسته باید با سه صدای تق تق دست زدن فرد قایم شده را پیدا کند، کارگردان مدام این را به شما نشان می‌دهد تا وقتی که خیالتان راحت شد خبری نیست شما را همراه با مادر به زیرزمین ببرد و در تاریکی جوری شما را بترساند که زهره ترک شوید.
( این قسمت در کانجورینگ بدون استفاده از جلوه‌های بصری پرهزینه و به واسطه همان عنصر تکرار، سکوت و تاریکی به نظرم یکی از ترسناک‌ترین لحظات در سینمای جهان است)

چهارم: تاریکی را دست کم نگیرید
بالاخره تاریکی، تاریکی است و همه ما از عنفوان کودکی خاطرات ترسناکی از تاریکی داریم. کارگردانان سینمای وحشت هم این ضعف شما را به خوبی می‌دانند پس در بیشتر موارد روح شیطانی یا آن موجود ترسناک طی روز می‌خوابد و دقیقا در تاریکی شب خدمتتان می‌رسد ، گاهی وقت‌ها شب هست و تاریکی هم هست و برق هم می‌رود، آن وقت است که باید شش دانگ حواستان را جمع کنید چون در هر گوشه تاریک کادر یا در پس هر دری می‌تواند یک عنصر غافلگیری شدید وجود داشته باشد.
هرچند استنلی کوبریک، استاد مسلم سینما، برای اینکه دقیقا بیشتر ما را بترساند فیلمی ساخته سراسر نور و وحشت به اسم درخشش که همچنان هم بی‌نظیر است.

پنجم: دلخوش به سکوت نباشید
هر وقت در هنگام دیدن یک فیلم ترسناک بعد از یک اوج پر از ترس و وحشت و سروصدا و ظهور انواع پدیده‌های ماورایی و پرواز اجسام یک باره همه جا ساکت شد و خیالتان راحت شد خطر از بیخ گوشتان گذشته دقیقا این زمان، وقتی است که باید بیشتر مراقب باشید.
بعد از کشیدن نفس راحت از سوی حاضران در صحنه که احتمالا با آرام راه رفتن و سرگوش آب دادن همان فرد هم همراه است و احتمالا با صدای غیژ غیژ کفپوش هم همراه است به یکباره از پشت پنجره یا از زمین و آسمان همان موجودی که توقع دیدنش را ندارید، ظاهر می‌شود.

ششم: چیزهایی هست که فقط حیوانات می‌دانند
در اکثر این فیلم‌ها حواستان به سگ و گربه و پرنده باشد. هر جا جنازه کلاغ یا کبوتری مرده را دیدید منتظر حضور روح خبیث باشید. اگر هم گربه کارهای عجیبی انجام داد یا سگ مهربان به سمت هوا پارس کرد یعنی هنوز تا آمدن موجود ترسناک وقت دارید.

هفتم: حضور رسانه‌های سمعی و بصری
یکی دیگر از روش‌های بازی کردن با روح و روان مخاطب حضور تلویزیون، رادیو، بیسیم و موبایل در فیلم‌هاست.
برفکی شدن تلویزیون، قطع صدا در هنگان دیدن یک فیلم کمدی یا شوی استعدادیابی که آدم قصه ما هم تنها در حال تماشای آن است اصولا نشانه بدی است. چون در ادامه شخصیت مورد نظر یا چند ضربه روی سر تلویزیون بخت برگشته می‌زند یا با آنتن آن ور می‌رود و در نهایت برق از سه فازش می‌گرد چون همان روح مورد نظر بر صفحه ظاهر می‌شود یا همانند سری فیلم حلقه خودش از صفحه به اتاق می‌آید. کشیدن پریز هم فایده‌ای ندارد چون دقیقا در همان لحظه انعکاس شیطان مورد نظر بر صفحه را می‌بینیم که پشت سر آدم قصه ایستاده است.
اینجا باید به همان قسمت تکرار رجوع کنید چون آدم قصه سرش را بر می‌گرداند کسی پشت سرش نیست بار دوم برمی‌گردد باز در تلویزیون او را می‌بیند بار سوم که بر می‌گردد صورت ترسناک دقیقا در صورت آدم بدبخت قصه نعره می‌زند. (همانند کانجورینگ ۲)
در مورد رادیو و بیسیم همین اتفاق بواسطه شنیدن صدای خر خر، صدای باد و صدای اکودار شخصیت خبیث اتفاق می‌افتد. (همانند فیلم اینسایدیوس)
هشتم: یک سوم پایانی
روح، موجود خبیث، شیطان یا هر چه قرار است شما را بترساند اصولا از نیمه آخر و یک سوم پایانی فیلم ظاهر می‌شود تا پیش از آن شما با نشانه‌های ریز و نهایتا سایه و انعکاس موجود روبرو هستید، پس جیغ و ترس اصلی خود را برای نیمه پایانی ذخیره کنید.

نهم : وسایل جن‌گیری و روح‌یابی
اسفاده از دوربین عکاسی، فیلمبرداری و فلشر برای ثبت عکس و رفتار و نشانه‌های موجود ناشناخته از مرسوم‌ترین شیوه‌های فیلم ترسناک است که انصافا به خوبی ترس را در جان مخاطب می‌اندازد.
رجوع کنید به سری فیلم‌های احضار، تسخیر، شوم، انابل و …
در اینجا کارگردان بصورت ترکیبی استفاده از تاریکی و تکرار ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
به عنوان نمونه فلشر و دوربین بصورت ۳۶۰ درجهددر حال فلش زدن و عکسبرداری است دور اول خبری نیست، دور دوم هم به خیر گذشت در دور سوم به یکباره همان زن مو روی صورت ریخته با ملحفه در سکوت به ما نزدیک و نزدیک‌تر می شود، یکدفعه غیب می‌شود در تکرار بعدی مستقیم جلوی صورت ما جیغ می‌کشد. یا فیلم گرفته شده در نوبت اول دیدن هیچ چیز عجیب و غریبی در خود پنهان ندارد یا عکس گرفته شده اما یکباره در نیمه فیلم سایه‌ای، آدمی عجیب و یا چیز قابل توجهی در آن دیده می‌شود.
پس مجددا تکرار را فراموش نکنید.

دهم: شمع و گل بدون پروانه
مورد قدیمی اما همچنان کارساز همان بخش رفتن برق، توسل به روشنایی شمع است که دقیقا سایه روشن ایجاد شده توسط نور شمع بهترین محل عرض اندام شیاطین فیلم ماست.
نکته دوم ایجاد همان فضای جمعی دور میز و زیر سایه شمع برای احضار روح است. تاکنون ترس بسیار زیادی در این موارد دیده نشده است و نهایتا به پس لرزه‌های همراه با صدای خر خر روح، صدای لوستر و باد و جیغ حاضران دور میز و خاموش شدن شمع‌ها منجر می‌شود.

یازدهم: ملحفه‌ها و سپیدی
عنصر ملحفه از دیر باز یکی از اجزای ناگسستنی فیلم ترسناک بوده است از جن‌گیر گرفته تا هجویه‌های فیلم وحشت تا حتی فیلم‌های صامت قدیمی که نشانه بارز روح ملحفه‌ای پرواز کنان با دو سوراخ سیاه به جای چشم بوده است پس تعجبی ندارد هنوز هم ملحفه‌ها ایجاد ترس کنند. اصولا در جهان فیلم ترسناک تمیزی چیز خیلی خوبی هم نیست هرجا ملحفه‌های سپید و دیوارهای سفید باشد جان می‌دهد برای ظهور سایه‌ها یا به پرواز در آمدن روح با ملحفه‌ها.
شاهکار استفاده از ملحفه‌ها را می توانید در احضار ببینید، جایی که زن در حال جمع کردن ملحفه‌ها از روی بند است یکباره باد می‌آید و ملحفه مورد نظر به هیات انسانی در می‌آید.
دوازدهم : از تیتراژ تا تیتراژ
می‌دانم که در مبحث ابتدایی گفتم که اصولا در ده دقیقه اول فیلم ترسناک خبری از وحشت نیست و همه چیز در امن و امان است اما یادتان نرود ممکن است کارگردان این آثار هم به این راهنمای عملی دسترسی داشته باشند و دقیقا برای اینکه همان اول حساب کار دستتان بیایید همان ثانیه‌های اول برگی رو کنند. پس کلا مراقب باشید.
نکته دوم در هنگام دیدن تیتراژ پایانی هم دلخوش نباشید و موضع دفاعی خود را تغییر ندهید چون ممکن است همانند فیلم آپارتمان ۱۴۱ که وامدار پاناروما اکتیویتی است همراه با سکوت آمدن اسامی به یک باره دختر شیطانی از روی سقف به سمت دوربین حرکت کند و شما را که تا پایان طاقت آوردید را جوری بترسانید که فکرش را نمی‌کردید.
سیزدهم:
در واقع دستورالعمل مورد نظر ۱۲ بند دارد اما به واسطه عدد سیزده و اینکه فضایی ماورایی‌تر و ترسناک‌تر به این مطلب می‌دهد بند سیزدهم به توضیحات اجمالی اختصاص دارد:
دستورالعمل‌های ذکر شده بر اساس فیلم‌های ترسناکی که در آن ترس به عنوان یک عنصر ناشناخته و بدون حضور موجود روانی انسانی یا تولید انسان (همانند جیغ، اره، تپه‌ها چشم دارند و… ) نوشته شده است و بیشتر به دسته اول و دوم فیلم‌هایی که در آن روح، شیطان، اجنه و … حضور دارند می‌پردازد.
برای کسانی که مشتاق دیدن این آثار هستند توصیه می‌کنم این فیلم‌ها را حتما ببینند (اگر بعد از دیدن باز هم تمایل به دیدن فیلم ترسناک داشتید تبریک می‌گویم شما به جمع ما شیفتگان راه پیدا کردید)
احضار، احضار ۲، تسخیر ۱ تا ۴، شب اهریمن، آنابل و…
موخره یا شاید هم مقدمه:
نمی‌دانم شاید این بخش باید در مقدمه ذکر می‌شد ولی الان گفته می‌شود، اصولا سینمای وحشت در بطن خود بسیار متکی بر اصول اخلاقی و مذهبی است. در اکثر نمونه‌های تولید شده روح اهریمنی و شیطان در وجود افراد یا مکان‌هایی رسوخ می‌کند که یا از اصول اینچنینی فاصله گرفته‌اند یا آن محل قبلا محل اتفاق تلخی همانند قتل و کشتار بوده است. همانند فیلم کینه. و یا با احساسات انسانی خیر و شر همانند دروغ، خیانت و … سر و کار دارد.
در این میان فیلم‌هایی نیز به واسطه ولع مخاطب برای کشف ناشناخته‌ها و یا تجربه دیدن آنچه در واقعیت نمی‌تواند ببیند ساخته می‌شود که ممکن است مورد توجه عده‌ای نباشد همانند آنچه در برخی از این آثار با قطع عضو، شکنجه و یا خونریزی‌های افسار گسیخته اتفاق می‌افتد و به شخصه مطلوب من نیست.
نکته دیگر آنکه در سینمای وحشت فیلم‌های بسیار ماندگاری وجود دارد که توانسته‌اند به واسطه مفاهیم مولف از سطح یک فیلم ترسناک خود را به سطح وحشت برسانند و با استفاده از قراردادهای این ژانر و انتخاب مضامین انسانی در جایگاهی بالاتر مورد توجه قرار بگیرند.
همانند درخشش اثر کوبریک، هفت اثر دیوید فینچر، داستان دو خواهر ساخته کیم جی وون، ستون فقرات شیطان اثر گیرمو دل تورو، مورورثی، کینه و پروژه جادوگر بلر که نخستین تجربه مستند نگاری وحشت است که در ادامه به پاناروما اکتیویتی می‌رسد.