سینماسینما، آرش عنایتی
اگر کتاب تاریخ تمدن ویل دورانت را تورقی کردهاید به طور قطع با این نامگذاریها بیگانه نیستید: عصر ایمان، عصر ولتر و…ویل دورانت در بررسی تاریخ، ترتیب طولی وقایع را وانهاد و در عوض، در عرض تاریخ حرکت کرد و کارش را بر ترکیب و تحلیلِ رویدادها، بنا نهاد. لیودمیل استایکف نیز بر مبنای کتابی از آنتون دونچف و بر همین سبک و سیاق فیلمش را “عصر خشنونت” نامید. از اوراق به هم پیوستهی تاریخ مقطعی را برگزید که زُورق عشرت و شُوکت سلاطین عثمانی برساحل امن و آسایش؛ و از آن شکوه و عسرت عصر پیامبر رحمت، قرنها گذشته بود. دورانی که سلاطین به بهانهی امت واحده، عالم و آدم را به شِکوه و شکایت آوردند. زمان و زمانهای که «لا اِکْراهَ فِی الدّین» فراموش و چهرهی کریه ظلم، به قامت خلفای دین در آمده بود. خلفایی که پسران مسیحی را در کودکی میربودند، آنان را تحت نظامی سخت، مشق نظامیگری میدادند و سرشت و سرنوشتشان را به تعصب میآمیختند. تا کودکانی که این گونه بذر خشونت در ذهن و جانشان بارور شده، در جوانی روانهی دیارشان شوند و به جبر، دیگران را به اختیار خویش در آورند. فیلمِ “عصر خشونت” داستان یکی از همین ینیچریها(همان کودکانی که این گونه ربوده شده و تعلیم دیدهاند)است که اکنون به فرمان صدراعظم به زادگاهاش بازگشته. استایکف، در همان سکانس آغازین و برپایهی تدوینی زیبا، تماشاگرش را با فرم بصری فیلم آشنا میسازد و تا انتها بر پای آن وفادار میماند. در نمایی با پس زمینهی تیره، صدراعظم از مقابل صفِ «ینیچریها» میگذرد و سپس رو به دوربین سخن میگوید. این نما، به نمایی از «کارا ابراهیم» در پسزمینهای روشن برش میخورد که به عزم تاختن به سوی ماموریتاش بر زین مینشیند. همین شیوه، در سکانس ورود «ابراهیم» به دره و سکانس عروسی مانول(لگدمال کردن سفره و محتویاتاش) به کار رفته است. در این شیوه به جای آن که توالی نماها، بر اساس منطق زمانی/ مکانی مدنظر باشد، مفهومی که از پیآمدن نماها پیاپی –فارغ از توالی منطقی زمان/ مکان- شکل میگیرد، کارکرد دارد. سنتزی که ازطریق دیالکیتیک میان نماهای متفاوت خلق میشود در اذهان تماشاگران تعقل را بر جای احساس مینشاند.
استایکف، آزادمردمانی را به تصویر میکشد که در اسارت و شکنجه، پارهپاره میشوند اما تن به زیستی دوپاره نمیدهند. کلاه(نماد عثمانیان) بر سر نمینهند تا از نمدِ دین، کلاهی برای خود ندوخته باشند. فیلم نه در اندیشهی تقبیح شریعت، که در انکار پرچم طریقتی است که به نام دین مبین و به نام جهاد برافراشتهاند. استایکف به خوبی نه بر برآمدن شمس حقیقت که بر کسوف آن تاکید میکند بنابراین مسیحیان، از تیغ ابراهیم بر دامان اسماعیل و دامنهی کوه پناه میبرند. اسماعیل و سلیمان در تقابل با افراطگرایی کارا ابراهیم (این دومی به تاوان همان اندک جورش، تنها خاکسترش به جا میماند) یادگار آن اعصار طلایی و سازگار با امت تحت فرمان خویشاند.
استایکف، در سلسله نماهایی که با تمهید “افشای تدریجی” در پیوند هم قرار گرفتهاند ترور کارابراهیم را به تصویر در میآورد. یک بار از طریق دنبال کردن پاها و بار دیگر از طریق تعقیب دستها. به این ترتیب تلاش نستوه ملتی را نشان میدهد که از پای تا سر، در اندیشه انتقام از ظالم است. سر میدهند، سر بر آستانِ ظالم میبرند اما سرسپردهی باوری ناخواسته نمیشوند. هوشمندیاش آنجاست که از نقد قوم خویش غافل نمیشود. اینگونه است که مادرِ «ماچول» مُرده است و نشان میدهد که سرطانِ هتکِ حرمت نوامیس از درون رشد می کند(غلفلت نگهبان از آمدن کاراابرهیم و همراهاناش، اختگی ماچول از ایستادن در پای عشق)
عصر خشونت، عصارهی چرایی اضمحلال تمدنی است که اختیار در کف جبّاران گذاشت.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
نظر شما
پربازدیدترین ها
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
آخرین ها
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
- اردیبهشتِ تئاتر شهرزاد با سه نمایش
- مستندی از «حمید سهیلی» در موزه سینما نمایش داده میشود
- انتشار پوستر «آن دو» با تصویری از لحظه شهادت کاراکتر اصلی
- دبیر هفتمین دوره جایزه پژوهش سال سینمای ایران منصوب شد
- صدور پروانه ساخت غیرسینمایی برای ۴ فیلم کوتاه داستانی