خسرو دهقان
۱) «روسری آبی» را پس از اکران اول در ۲۲سال پیش دوباره به تازگی دیدم. نمایشی در خانه هنرمندان، تالار استاد ناصری، ساعت ۵:۳۰ عصر، دوشنبه ۱۸/۵/۱۳۹۵ به همت سینما تک خانه هنرمندان و دوستم آقای کیوان کثیریان.
۲) در فیلم صحنهای خیلی کوتاه هست که بیش از یک دقیقه طول نمیکشد. این سکانس عصاره فیلم، عصاره فیلمسازی خانم بنیاعتماد، عصاره یک کار تیمی معقول خوب پشت صحنه از عوامل فیلم و دستاندرکاران فیلم است.
۳) اجازه میخواهم آن سکانس را روی کاغذ به عنوان یک یادداشت بازخوانی کنم و به شرح و چند و چون آن بپردازم.
۴) نوبر(خانم معتمدآریا) به تازگی سر کار نمیرود. صاحب کارخانه (آقای انتظامی) به همراه مباشرش (آقای اسماعیلخانی) تصمیم میگیرند که با ماشین پژوی سفید رنگشان) به او سری بزنند و جویای علت و کندوکاو ماجرایش شوند.
ماشینی در ناکجا آبادی (در حومهی یک مثلاً حلبیآباد بسیار فقیر) میایستد. مباشر پیاده میشود و سراغ نوبر میرود.
آقای انتظامی (پنهان، خاطرخواه و شیفته نوبر) در ماشین میماند به انتظار.
۵) زمان در عالم قصه فیلم میگذرد. شاید ساعتها. آقای انتظامی روی صندلی کنار راننده که به خواب رفته، از خواب بیدار میشود. هاج و واج، گیج وکمی سراسیمه و گنگ و منگ از ماشین پیاده میشود.
۶) تعدادی کودک و نوجوان دختر و پسر (کمی بیش از ده و حتماً کمتر از بیست تن) ماشین را دوره کردهاند. و در یک سمت به فاصله اندکی کمتر از یک متر از ماشین ایستادهاند. ساکت و آرام که فقط نظارهگرند، خاموش و ساکن و بیحرکت. سر و وضع ژولیده و ژندهپوشی دارند، که فقط و فقط آقای انتظامی را مینگرند و بس. یک جور انتظار با نگاه. نگاه تعقیبکننده، بیحرف و چسبیده بهم در چند لایه و صف.
۷) کسی حرفی نمیزند، جنب و جوشی نیست. بازیگری غلوآمیزی در کار نیست، حرکت دوربین نامحسوس است، مونتاژ صحنه به چشم نمیآید. چیزی ملموس و متمایز نیست. صدایی نیست، مثل اینکه صدا و صداگذار هم ساکتاند. هیچ اتفاقی در دو سوی جلو و پشت دوربین نیست. انگار نه انگار.
۸) آقای انتظامی از ماشین پیاده میشود و دوری میزند و چند قدم برمیدارد و تمام.
۹) سکانس پایان مییابد و در ادامه سکانس بعد و آقای انتظامی….
۱۰) این سکانس همهچیز را میگوید:
ــ فضا را میسازد.
ــ فقر و فلاکت را برملا میکند.
ــ اختلاف طبقاتی را به رخ میکشد.
ــ نیاز را مینمایاند.
ــ تفاوت سن و سال را گوشزد میکند.
ــ غریبی و دورافتادگی و حاشیهنشینی را هم میبینیم.
ــ معصومیت هویداست.
ــ تجربه را، تجربه میکنیم.
ــ موضوع فیلم را میگوید.
ــ خوابگردی را عیان میکند.
ــ چیزی در حال زایش است.
ــ اتفاقی قرار است بیفتد.
ــ تغییر و تعویض رخ داده است.
ــ و…….
۱۱) سکانس درباره بیداری و جهش و نقطه عطف است. از یک بیخبری به یک آگاهی شهودی. از بیخبری به خبردار شدن. از خامی به پختگی. از نادانی به دانایی. از بیدردی به دردمندشدن، از تکروی به شریک شدن. از بیهمراهی تا همراه و همقدم شدن. از بیحسی تا نیشتر خوردن و زخم خوردن. از بیغمی و بیمسئلهگی تا غصه خوردن و مسئول شدن و….
۱۲) این سکانس کمک میکند تا آقای انتظامی آغازین فیلم به آدمی با خبر و مطلع تبدیل شود.
این سکانس کمک میکند تا یک هوس و یک شیفتگی لحظهای به یک عشق بادوام تبدیل شود.
این سکانس کمک میکند تا آدمی بیمسئولیت به آدمی مسئول تبدیل شود.
این سکانس کمک میکند تا آقای انتظامی پای چیزی که دوست دارد و به آن معتقد است تا انتها بایستد.
۱۳) نقطه عطف، اصطلاحی در حوزه فیلمنامهنویسی است. از این واژه وام گرفتم تا حرفم را بزنم. نقطه عطف یعنی از مسیری به مسیری تغییر ریل قطار دادن. یعنی از پستی به بالا صعود کردن. از هبوط و ذلت به عزت و بالا اوج گرفتن.
۱۴) این سکانس شاهبیت «روسری آبی» است. سکانسی است در عزت فقر. سکانسی که نتیجهی یک کار تیمی است و همه عوامل فنی و غیرفنی پشت صحنه در شکلگیریاش صادقانه و عاشقانه و کاملاً حرفهای سهیمند.
که البته و طبعاً همه اینها به رهبری خانم رخشان بنیاعتماد.
مردادماه ۱۳۹۵
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- کامران شیردل؛ فیلمسازی به دنبال حقیقت
- نمایش دو مستند از «کامران شیردل» در موزه سینما
- ناگریز از زندگی زیر تنها سقف امن/ نگاهی به فیلم «اجارهنشینها»
- بالاخره فیلمها تمام میشوند یا سینما؟!
- آثار کیارستمی، شیردل، گلستان، نادری، بنیاعتماد و… در ایتالیا اکران میشوند
- تو پیش نرفتی، تو فرو رفتی؟/ معتمدآریا و حسرت دهه ۶۰
- چراغ تالارهای نمایشی تهران روشن شد؛ آغاز بهار تئاتر با فاطمه معتمدآریا
- یکی از یادگاریهای علی حاتمی در موزه سینما/ دفترچه دیالوگهای «حاجی واشنگتن» + عکس
- دو دنیا، یک کارگردان/ درباره مسعود کیمیایی
- بخشی از یک راه بزرگ/ درباره نشریات سینمایی
- رخشان بنی اعتماد: در بیان موضوعات و مسائل اجتماعی به تکرار رسیدهایم
- شبهای روشن/ پیشنهاد تماشای مستند در جشنواره سینماحقیقت؛ «به ماه»
- عکسی قدیمی از سه فیلمساز زن ایرانی
- حقایقی درباره فیلمهای شب و هرشب تنهایی : فیلمهایی درباره ۱۷میلیون زائر
- همزمان با سالروز درگذشت عزتالله انتظامی موزه سینما منتشر کرد؛ مرور خاطرات انتظامی در تاریخ شفاهی/ نقشم را در «بانو» دوست داشتم + ویدئو
نظر شما
پربازدیدترین ها
- یادداشت محمد حقیقت؛ چه کسی به نخل طلا نزدیک میشود؟/ درباره فیلم اول کارگردان زن فرانسوی
- فیلمهای ۱۵ روز سینماگران کن معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در این بخش
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- مارکو مولر مدیر هنری یک جشنواره ایتالیایی شد
آخرین ها
- در برنامه «خط فرضی» مطرح شد؛ هنرمند اگر جهانبینی داشته باشد خفه نخواهد شد
- معرفی داوران دو بخش مستند و نماهنگ جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- اکران آنلاین غیرمنصفانه و ناعادلانه است/ چرا «کاپیتان» قربانی شد؟
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- محصول ۵۲ میلیون دلاری سینمای کره؛ ورنر هرتسوگ صداپیشه انیمیشن بونگ جونهو میشود
- قهرمانی مقتدرانه تیم ملی کشتی فرنگی در رقابتهای آسیایی با حمایت همراه اول
- «مجنون آن لیلی» هفته آینده روی صحنه میرود
- اولین حضور بینالمللی «چوپان» در یک جشنواره آلمانی
- بزرگداشت اصغر فرهادی در جشنواره کلمبیایی
- فیلمهای ۱۵ روز سینماگران کن معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در این بخش
- داوران بخش فیلمهای داستانی کوتاه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی معرفی شدند
- «آنیتا، گمشده در اخبار» بهترین انیمیشن کوتاه کلیولند شد/ واجد شرایط رقابت در اسکار
- در چهل و دومین دوره؛ «انگشت طلا» ۶ جایزه از جوایز فیلم هنگکنگ را برد
- مرور آثار داریوش مهرجویی در مسکو
- «تمساح خونی» ۴۰ روزه ۱۰۰ میلیاردی شد
- نگاهی به مینی سریال رژیم
- چرا فیلمهای نوستالژی دهه شصتی همچنان محبوب هستند؟
- نیکی مظفری و بهنام شرفی همبازی شدند/ رونمایی از پوستر نمایش «مرگ با طعم نسکافه»
- راهیابی«پیچ تاریخی» به جشنواره بینالمللی فیلم مسکو
- ساخت مستند فرمانده لوطی ها آغاز شد
- اکران «قویدل» در هنر و تجربه
- «نگین سیاه» محمدعلی سجادی بهترین انیمیشن جشنواره سنتمونیکا شد
- والتر هیل با یک فیلم نوآر برمیگردد/ ادامه بزن بزن در ۸۴ سالگی
- سینمای ایران مسافر کره جنوبی شد
- استخدام ۳ قهرمان کشتی کشور در همراه اول
- «بعد از رفتن» و «روایت ناتمام سیما» مسافر مسکو شدند
- تمرینات فشرده «مجنون آن لیلی» ادامه دارد
- مراسم بزرگداشت کیومرث پوراحمد در خانه سینما
- فوت مستندساز و همسر فرانسیس فورد کاپولا/ النور کاپولا درگذشت