سینماسینما، محمّد تقیزاده
مستند فرار از قصر را باید در امتداد دغدغههای تاریخی «احسان عمادی» در مقام روزنامهنگار و مستندساز دانست که پیش از این آثاری چون «محاکمه» و «رزمآرا؛ یک دوسیه مسکوت» را کارگردانی کرده بود که هر دو در ارتباط با رخدادها و شخصیتهای تاریخ معاصر هستند و در جشنوارههای داخلی و همچنین اکران عمومی، مورد توجه قرار گرفتند.
فرار از قصر جدیدترین مستند احسان عمادی است که به تازگی در سینماهای هنر و تجربه به نمایش درآمده و روایتگر فرار چند تن از سران حزب توده از زندان است. فیلمساز به این بهانه به بازخوانی و معرفی چهرههای مهم این حزب از جمله «حسین روزبه»، «نورالدین کیانوری»، «مرتضی یزدی»، «عبدالحسین نوشین» و «حسین جودت» میپردازد و چگونگی این فرار، مختصات حزب توده، چهرههای سمپات و مرام و مسلک آن را به تصویر میکشد.
امتیاز ویژه آثار تاریخی احسان عمادی، سینماییکردن و سادهسازی تاریخ برای بیینده عام است به نحوی که تاریخ معاصر و حجم زیاد اشخاص و رخدادهای مثل ترور حاج علی رزم آرا یا حزب توده را در قالبی ساده و روان و پرداختی سینمایی به مخاطب ارائه میدهد امری که بدون شک به تسلط و تبحر وی در تاریخ و همچنین توانمندی او در دراماتیزهکردن این اطلاعات و وقایع مربوط میشود.
در مستند عمادی از تمهیدات مختلفی برای بصری کردن فضای تاریخی قصه استفاده میشود و شاهد مصاحبههای کلاسیک طولانی برای روایت ماجراها و اشخاص هستیم، بخشی از روایت فیلم به مصاحبههای کوتاه ویدئویی یا صداهای افراد مربوط است و بخشی از آن موشن گرافیک است. بخشهایی نیز برای نمونه که مربوط به فرار از زندان قصر است به صورت رئالیستی با بازیگران فیلمبرداری شده است تا مخاطب با حجم متنوعی از تصاویر روبرو شود که هر یک به گونهای متفاوت قصد دارند ماجرای پیچیده حزب توده و سران آن را روایت کنند.
تصویری که عمادی از حزب توده در مستند فرار از قصر ارائه داده، تصویری است که بیش از آنکه ایدئولوژیک و سیاسی باشد دراماتیک و سینمایی است و سعی کرده از هر یک از سران حزب توده که در فیلم نشان داده میشود، ویژگیهایی را برجسته و متمایز کند و روی آن متمرکز شود از همین جهت، مخاطبانی که نسبت به این حزب موضعی ندارند یا با آن مخالف نیستند نیز میتوانند با تماشای این مستند داستانی تاحدود زیادی با ابعاد فعالیت، انگیزهها، اهداف و سرنوشت آن آشنا شوند. نقطه افتراق این مستند که به ویژگی مثبت آن نیز بدل شده این است که با پرهیز از ایدئولوژی و سیاستزدگی سعی کرده با اتکا به اسناد تاریخی موجود، روایت توده و سران آن را به مخاطب ارائه دهد. منابعی که عمدتا به کتاب خاطرات، عکسهای آرشیوی بدیع و تصاویر و صداهایی مربوط است که از نظر سندیت معتبر و از لحاظ پرداخت، بدیع و بکر است.
با وجود امتیازات مذکور، برخی ضعفها و ایرادات نیز میتوان به فرار از قصر وارد دانست برای مثال به نظر میرسد محتوای متنی و بصری که در هر یک از اپیزودها ارائه میدهد ساختار و انسجام خاصی ندارد و سازندگان اثر با توجه به دسترسی که به اسناد و مدارک داشتند، داستانی برای آنها ساخته و شخصیتهایی را ترسیم کردند، از همین روست که اطلاعاتی که درباره ۵ شخصیت حاضر در مستند ارائه میشود از نظر فرمی و محتوایی یکسان نیستند برای نمونه درباره فرزندان و خانواده مرتضی یزدی اطلاعاتی داده میشود در حالیکه در دیگر اپیزودها در این مورد اطلاعاتی داده نمیشود و یا به نظر میآید اپیزود حسین روزبه به دلیل مراوداتی که با هنرمندان و تئاتریها داشته طولانیتر و پرمحتواتر است و شخصیتی چون حسین جودت کمتر پرداخت محتوایی روی آن صورت گرفته تا از این لحاظ بتوان مستند فرار از قصر را در عدم انسجام ساختاری و نظم میان اپیزودها، ناقص و دچار ایراداتی دانست.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- از شرطبندی تا قهرمانی و تبانی/ نگاهی به مستند «ستار الکلاسیکو»
- ساخت مستند «فرار از قصر» مانند یک سفر طولانی بود
- آغاز اکران یک مستند سیاسی در هنر و تجربه
- سمبلیک و مضمونگرا/ نگاهی به فیلم «برادران لیلا»
- گنگستری یا فیلمفارسی؟!/ نگاهی به سریال «یاغی»
- شش دلیل برای اینکه «موقعیت مهدی» پروژه موفقی نبوده است
- جسارت و خلاقیت/ نگاهی به فیلم «رزمآرا؛ یک دوسیه مسکوت»
- سرنخ و کارآگاه عمادی/ نگاهی به فیلم «رزمآرا؛ یک دوسیه مسکوت»
- قضاوتی قضاوتی قضاوتی… در کار در کار در کار است/ نگاهی به فیلم «رزمآرا؛ یک دوسیه ناتمام»
- جذابیت پنهان بورژوازی/ نگاهی به فیلم «رزمآرا؛ یک دوسیه مسکوت»
- رزمآرا در نقطه کور/ نگاهی به فیلم «رزمآرا؛ یک دوسیه مسکوت»
- تاریخ، جنگ روایت هاست/ گفت و گو با سیداحسان عمادی، کارگردان «رزم آرا؛ یک دوسیه مسکوت»
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- همکاری همراه اول و شرکت انتقال گاز ایران باهدف بهبود خدمات مخابراتی و هوشمندسازی زنجیره ارزش
- آغاز دور جدید حراج شمارههای رند همراه اول
- آناتومی یک طلاق عاطفی/ نگاهی به فیلم «آناتومی یک سقوط»
- «مسافری از گانورا» بهترین انیمیشن جشنواره روسیه شد
- بزرگداشت بهرام شاهمحمدلو برگزار شد
- نگاهی به گیشه ۳۱۲ میلیاردی سینماها
- «گُواه» در بزرگترین جشنواره دانشجویی در اروپا
- «پروانهها»ی ایران در اسپانیا
- نسخه مرمت شده «آبادانیها» در موزه سینما
- آلبرتو باربرا در سمت مدیر جشنواره ونیز ابقا شد
- در شب «مهرداد اسکویی» چه گذشت؟
- نمایشی با محوریت جنبشی«میتو» با بازی ستاره پسیانی، کاظم سیاحی
- ایزابل هوپر رئیس هیات داوران جشنواره ونیز شد
- نگاهی به ظاهر جدید؛شنل پیروز می شود یا دیور؟
- آغاز تولید فصل چهارم «زخم کاری»؛ پخش فصل سوم پس از پایان «قطب شمال»
- بازگشت مهران مدیری با یک سریال و شروعِ پیشتولید «پایتخت»
- تایید حکم ۸ سال حبس برای رسولاف
- فیلم کوتاه «یک روایت دقیق» در جشنواره ایتالیایی
- در برنامه خط فرضی مطرح شد؛ سیاست و جنسیت، دوایر ممنوعه اصلی در فیلمهای کمدی
- فراخوان چهاردهمین دورهی جوایز ایسفا منتشر شد
- جایزه نتپک به «گیج گاه» رسید
- حضور «باگ» در جایزه آکادمی دانشجویی اسکار
- صدداستان؛ برنامه تازه سوینا/ انتشار سه داستان کوتاه با صدای باران کوثری
- اعضای سومین دوره هیات مدیره صنف تماشاخانههای ایران مشخص شدند
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- آکتور ایرانی در شبکه آرته فرانسه
- جنون شکسپیری در زمانه ما/ نگاهی به فیلم «شاهلیر»
- «کتاب مستطاب سینما» در نمایشگاه کتاب
- کیانوش عیاری: «۸۷متر» از شبکه یک روی آنتن میرود
- باغ کتاب میزبان جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی شد