سینماسینما، میثم محمدی
سخت است بهرام بیضایی شدن. دشوار است در هر عصر و زمانه و در هر جغرافیایی اینچنین نام خود را درخشان نگاه داشتن. چرا در هر عصری فقط معدود افرادی چون بهرام بیضایی رشد میکنند؟ او به روشنفکری، هنر، اندیشه، معرفت در زیستن و عمق در نگاه به زندگی اعتبار میبخشد. بیضایی خود را به اقیانوس بیپایان درک و شهودِ خودآگاه و خودساختهاش که برآمده از ریاضتی خلاف روزمرهگیهای شبه هنرمندان عصرِ خود است، پیوند داده و از هرگونه لایه سطحی و خودنمایانه عبور کرده است. هویت بیضایی متاثر از درک او نسبت به زمانه و حتی فراتر از آن است، چرا که نوابغی چون او در ظرف زمان حال نمیگنجند و پا را از حال فراتر گذاشته و اندیشه خود را در آینده جاری میکنند. تفاوت نگاه او به جریانات اجتماعی، سیاسی، علمی و هنری در آثارش کاملا مشهود و قابل لمس است. او نه در نمایشنامهها، نه در فیلمها و نه در تالیفات خود در باب ادبیات و نمایش و مقالههای متعددی که در باب هنر داشته، هیچگاه از زاویهای دستکاری شده و دست چندم به موضوع نپرداخته است. همیشه نگاهی منحصربهفرد و دغدغهمند داشته و نکته دیگر اینکه طبق نگاهی به تاریخ زندگی و فعالیت او، هیچگاه منفعتهای مادی و شخصی او منجر نشده تا پوست عوض کند و خود را همرنگ با جریانات ضداندیشه و ضدمردم و متضاد با آگاهی عمومی پیش ببرد. بیضایی برای ساختن چنین هویت و جایگاهی خون دلها خورده و دلبسته بسیاری از زرق و برقهای موجود در دهههای گوناگون زندگی خود نشده است. در واقع بیضایی مسیر طاقتفرسایی را برگزیده که پستی و بلندیهای آن میتواند هر هنرمندی را از پای درآورد. بزرگی بیضایی نمایشی، تقلبی و برساخته از پروپاگاندای پوچ و هیاهوی رسانههای نوین و برآمده از جدالهای سیاسی و جناحی نبوده و از یک شعور ذاتی و پشتوانه علمی و دغدغهمندی متبلور شده که هزینه آن، صرف زمان و ثانیه به ثانیه از عمر خود کاستن، برای رسیدن به نتیجهای در خور است. بیضایی تاریخ ایران و کهن الگوها را سرلوحه بسیاری از پژوهشها و تالیفات خود قرار داده و رنج بسیار متحمل شده است تا حاصلی ماندگار در ادبیات نمایشی ایران داشته باشد. بیتردید قدم گذاشتن در این راه و تداوم داشتن و ثابت قدم بودن در آن، عشق و ارادهای آهنین میخواهد که او در طول بیش از ۶ دهه از فعالیت خود بدون وقفه و بدون در نظر گرفتن ناملایمات زمانه و عدم درک متولیان به آن پرداخته است.
حالا بیضایی تولد خود را سرپوشی بر واقعیت جامعه و وقایع در پیش چشمانش میداند و در آستانه ۸۱ سالگی پیامی به کانون کارگردانان میدهد و اعلام میدارد که این روزها در هیچ مراسمی شرکت نمیکند. این است که بیضایی را نسبت به دیگرانی که فقط نام هنرمند را با خود یدک میکشند و در این روزهای سخت، پر از رنج و سیاهی و لحظههای غمآلود، شمع و کیک شادی به دست میگیرند و رقص چاقو به راه میاندازند، متمایز میکند.
بله. بیضایی بودن سخت است. خودنمایی و تظاهر نکردن سخت است. برای ماندگار شدن و نفوذ به عمق دل و جان مردم، راههای پرتلاطم را پیمودن سخت است که هر کسی از پس آن بر نمیآید. دشوار است که از خویشتن بگذری و بار اندیشیدن به جای انبوهی از نابخردانی که ذرهای از ساحت هنر را درک نکردهاند را به دوش بکشی. سخت است هنرمند بودن و دشوار است بیضایی شدن.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- کالبد شکافی کارنامهی سینمایی بهرام بیضایی/ نگاهی به کتاب «موزاییک استعارهها»
- همزمان با زادروز بهرام بیضایی و سالمرگ اکبر رادی؛ «سرفصل» با یادکردی از نصرتالله نویدی منتشر شد
- بهرام بیضایی: من هزار سال بعد از مرگم هم فکر نمیکنم از ما گذشته
- اکران «دونده» در جشنواره فیلم ویسکانسین آمریکا
- سینما در ذات خود معترض است/ بررسی تاریخچه «سینمای اعتراضی» در ایران در گفتوگو با احمد طالبینژاد
- عکسی زیرخاکی از حاشیه اجرای نمایش «سلطان مار» بیضایی
- تهرانی که اشغال بود/ ادای احترام «خاتون» به بهرام بیضایی
- وقتی عدنان «باشو» شد
- باغ را فراموش نکن
- بر سر چهار راه خویشتن
- یادداشت اینستاگرامی مازیار فکری ارشاد درباره نمایش «چهارراه» بهرام بیضایی
- عشق مرکب حرکت است و نه مقصد / «روز واقعه»؛ باشکوهترین فیلم ساخته شده درباره عاشورا
- مژگان خالقی، کارگردان «خنده در تاریکی» در گفتگو با سینماسینما/ میل زیادی به ابتذال در تئاتر ما وجود دارد
- انتشار نسخه ویژه نابینایان «مسافران» با صدای صابر ابر + تیزر
- پاسخ تند علی عباسی به «بهمن فرمانآرا»
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- رکوردداران روز اول اکران
- «اتاق فرار» پرمخاطبترین بسته فیلم کوتاه «هنر و تجربه»
- معرفی برگزیدگان جوایز دیوید دی دوناتلو ۲۰۲۴ ایتالیا/ «من کاپیتان» بهترین فیلم شد
- روسای جدید آکادمی سزار معرفی شدند
- فیلم کوتاه «چوپان» در جشنواره ژاپنی
- «طاووس خانم و ازدواجهایش» در فرهنگسرای نیاوران روی صحنه میرود
- حسن فتحی: جهانِ پر از طمع و ویرانی را با افعال خود سیاهتر نکنیم
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- جزئیات برنامههای جشنواره ترایبکا اعلام شد/ نمایش فیلمهای خاطرهانگیز هیچکاک، اسکورسیزی و اسپیلبرگ
- برگزاری دوازدهمین کارگاه بینالمللی تئوری اطلاعات و مخابرات با حمایت همراه اول
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- جشنواره «هاتداکس» در ایستگاه پایانی؟/ گرفتاریهای تهدید کننده
- رخشان بنیاعتماد و روبن اوستلوند در مجمع سرمایهگذاران بازار فیلم کن
- نظارت سازمان سینمایی به نمایش آثار سینمایی خارجی در پلتفرمها
- پل استر درگذشت
- رامین حسینپور بهترین آهنگساز فستیوال لسآنجلس شد
- رقابت ویژه چند فیلم و تعطیلی یک روزه سینما
- «پر» در جشنواره ورونژ روسیه نمایش داده میشود
- مسعود اسکویی درگذشت
- برگزیدگان جشنواره فیلم پکن معرفی شدند/ تجلیل از چن کایگه با حضور ییمو
- «سیم خاردار» در کازابلانکا
- راهیابی مستند «دوربین فرانسوی» به جشنواره ارمنستانی
- نمایشگاه نقاشی «درخت جان» در گالری کاما
- رضا شیخی فیلمبردار سینمای ایران درگذشت
- پایان فیلمبرداری «خالد» در زیگورات
- معرفی آثار راه یافته به بخش فیلمنامه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- امیر جدیدی، منصور بهرامی میشود
- زیر پوست شهر/ نگاهی به سریال «افعی تهران»
- هیات داوران جشنواره فیلم کن معرفی شدند/ گلادستون، کورئیدا و بایونا در فهرست