سینماسینما، میثم محمدی
سخت است بهرام بیضایی شدن. دشوار است در هر عصر و زمانه و در هر جغرافیایی اینچنین نام خود را درخشان نگاه داشتن. چرا در هر عصری فقط معدود افرادی چون بهرام بیضایی رشد میکنند؟ او به روشنفکری، هنر، اندیشه، معرفت در زیستن و عمق در نگاه به زندگی اعتبار میبخشد. بیضایی خود را به اقیانوس بیپایان درک و شهودِ خودآگاه و خودساختهاش که برآمده از ریاضتی خلاف روزمرهگیهای شبه هنرمندان عصرِ خود است، پیوند داده و از هرگونه لایه سطحی و خودنمایانه عبور کرده است. هویت بیضایی متاثر از درک او نسبت به زمانه و حتی فراتر از آن است، چرا که نوابغی چون او در ظرف زمان حال نمیگنجند و پا را از حال فراتر گذاشته و اندیشه خود را در آینده جاری میکنند. تفاوت نگاه او به جریانات اجتماعی، سیاسی، علمی و هنری در آثارش کاملا مشهود و قابل لمس است. او نه در نمایشنامهها، نه در فیلمها و نه در تالیفات خود در باب ادبیات و نمایش و مقالههای متعددی که در باب هنر داشته، هیچگاه از زاویهای دستکاری شده و دست چندم به موضوع نپرداخته است. همیشه نگاهی منحصربهفرد و دغدغهمند داشته و نکته دیگر اینکه طبق نگاهی به تاریخ زندگی و فعالیت او، هیچگاه منفعتهای مادی و شخصی او منجر نشده تا پوست عوض کند و خود را همرنگ با جریانات ضداندیشه و ضدمردم و متضاد با آگاهی عمومی پیش ببرد. بیضایی برای ساختن چنین هویت و جایگاهی خون دلها خورده و دلبسته بسیاری از زرق و برقهای موجود در دهههای گوناگون زندگی خود نشده است. در واقع بیضایی مسیر طاقتفرسایی را برگزیده که پستی و بلندیهای آن میتواند هر هنرمندی را از پای درآورد. بزرگی بیضایی نمایشی، تقلبی و برساخته از پروپاگاندای پوچ و هیاهوی رسانههای نوین و برآمده از جدالهای سیاسی و جناحی نبوده و از یک شعور ذاتی و پشتوانه علمی و دغدغهمندی متبلور شده که هزینه آن، صرف زمان و ثانیه به ثانیه از عمر خود کاستن، برای رسیدن به نتیجهای در خور است. بیضایی تاریخ ایران و کهن الگوها را سرلوحه بسیاری از پژوهشها و تالیفات خود قرار داده و رنج بسیار متحمل شده است تا حاصلی ماندگار در ادبیات نمایشی ایران داشته باشد. بیتردید قدم گذاشتن در این راه و تداوم داشتن و ثابت قدم بودن در آن، عشق و ارادهای آهنین میخواهد که او در طول بیش از ۶ دهه از فعالیت خود بدون وقفه و بدون در نظر گرفتن ناملایمات زمانه و عدم درک متولیان به آن پرداخته است.
حالا بیضایی تولد خود را سرپوشی بر واقعیت جامعه و وقایع در پیش چشمانش میداند و در آستانه ۸۱ سالگی پیامی به کانون کارگردانان میدهد و اعلام میدارد که این روزها در هیچ مراسمی شرکت نمیکند. این است که بیضایی را نسبت به دیگرانی که فقط نام هنرمند را با خود یدک میکشند و در این روزهای سخت، پر از رنج و سیاهی و لحظههای غمآلود، شمع و کیک شادی به دست میگیرند و رقص چاقو به راه میاندازند، متمایز میکند.
بله. بیضایی بودن سخت است. خودنمایی و تظاهر نکردن سخت است. برای ماندگار شدن و نفوذ به عمق دل و جان مردم، راههای پرتلاطم را پیمودن سخت است که هر کسی از پس آن بر نمیآید. دشوار است که از خویشتن بگذری و بار اندیشیدن به جای انبوهی از نابخردانی که ذرهای از ساحت هنر را درک نکردهاند را به دوش بکشی. سخت است هنرمند بودن و دشوار است بیضایی شدن.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- کالبد شکافی کارنامهی سینمایی بهرام بیضایی/ نگاهی به کتاب «موزاییک استعارهها»
- همزمان با زادروز بهرام بیضایی و سالمرگ اکبر رادی؛ «سرفصل» با یادکردی از نصرتالله نویدی منتشر شد
- بهرام بیضایی: من هزار سال بعد از مرگم هم فکر نمیکنم از ما گذشته
- اکران «دونده» در جشنواره فیلم ویسکانسین آمریکا
- سینما در ذات خود معترض است/ بررسی تاریخچه «سینمای اعتراضی» در ایران در گفتوگو با احمد طالبینژاد
- عکسی زیرخاکی از حاشیه اجرای نمایش «سلطان مار» بیضایی
- تهرانی که اشغال بود/ ادای احترام «خاتون» به بهرام بیضایی
- وقتی عدنان «باشو» شد
- باغ را فراموش نکن
- بر سر چهار راه خویشتن
- یادداشت اینستاگرامی مازیار فکری ارشاد درباره نمایش «چهارراه» بهرام بیضایی
- عشق مرکب حرکت است و نه مقصد / «روز واقعه»؛ باشکوهترین فیلم ساخته شده درباره عاشورا
- مژگان خالقی، کارگردان «خنده در تاریکی» در گفتگو با سینماسینما/ میل زیادی به ابتذال در تئاتر ما وجود دارد
- انتشار نسخه ویژه نابینایان «مسافران» با صدای صابر ابر + تیزر
- پاسخ تند علی عباسی به «بهمن فرمانآرا»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
آخرین ها
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
- اردیبهشتِ تئاتر شهرزاد با سه نمایش
- مستندی از «حمید سهیلی» در موزه سینما نمایش داده میشود
- انتشار پوستر «آن دو» با تصویری از لحظه شهادت کاراکتر اصلی
- دبیر هفتمین دوره جایزه پژوهش سال سینمای ایران منصوب شد