سینماسینما، حسین آریانی
رضا میرکریمی که در دو فیلم اخیرش «امروز» و «دختر» پایین تر از حدِ انتظار ظاهر شده بود، با «قصر شیرین» یک بار دیگر خود را احیاء کرده است. «قصر شیرین» هر چند در سطح بهترین آثار میرکریمی چون «زیر نور ماه»، «خیلی دور، خیلی نزدیک» و «به همین سادگی» نیست، ولی فیلم خوب و تاثیرگذاری است.
میرکریمی و محسن قرایی فیلمنامه نویسان «قصر شیرین»، انتقال اطلاعات در طول درام را بسیار تدریجی و با حوصله انجام داده اند. هوشمندی آن ها در به تعویق انداختنِ افشای کامل و تام و تمامِ ماهیتِ شخصیتِ اصلی فیلم («جلال مرادی»-حامد بهداد-)، تا نزدیک به پایان فیلم است.
به عبارت دیگر با اینکه از آغاز می دانیم «جلال» آدم تند خو و بی مسئولیتی است، ولی برای پرهیز از قضاوت زود هنگام و عجولانه، برخی از اطلاعات کلیدی در مورد «جلال» با تاخیر فاش می شوند؛ تا مخاطب با درنگ و تاملِ بیشتری، این شخصیت را در ذهنش تحلیل کند و به قضاوت بنشیند. به عنوان مثال می توانیم به افشای مسئله مهمی چون فروش قلبِ «شیرین» در اواخر فیلم اشاره کنیم. به همین دلیل «جلال» در طول فیلم با وجود سویه ی پُررنگِ اقداماتِ ناپسندش، شخصیتی کاملا منفور، دافعه برانگیز و یک آنتاگونیست تمام عیار نیست.(بازی درونگرا، متعادل و به اختصار «بازی در سکوتِ» حامد بهداد هم در حفظ این تعادلِ ظریف بسیار موثر بوده است).
میرکریمی هوشیارانه شخصیت منفی فیلمش را بدون افزودن جلوه های تیپیک، کلیشه ای و نمایشی، به تصویر درآورده است. «جلال» آدمی تند خو و نامهربان، و از سوی دیگر درونگرا و غمگین است؛ و این دوگانگی، قضاوت در مورد شخصیت او را دشوار می کند. از سویی دیگر اشاره به ریشه های ناهنجاری رفتاری «جلال» به لحاظ روانشناختی و پس زمینه کودکی اش موجب می شود که مخاطب قضاوت متعادل تر و منصفانه تری در مورد او داشته باشد.
«قصر شیرین» هم مانند «خیلی دور، خیلی نزدیک» فیلمی جاده ای است. اگر در «خیلی دور، خیلی نزدیک» دکتر «عالم» راهی سفری دور و دراز می شود، و به تدریج به تحول می رسد. اینجا هم، سفر برای «جلال» بستری برای تغییر است. در حقیقت در هر دو فیلم یک سفرِ عینی و بیرونی در نهایت به تغییری درونی می انجامد.
تحول پایانی «جلال» هم مانند دکتر «عالم»، تحولی گُل درشت و کلیشه ای نیست؛ بلکه بدون اغراق، ضمنی و غیر مستقیم انجام می پذیرد ؛ به همین دلیل مخاطب هیچ گاه از کیفیت و جزئیاتِ تحول صورت گرفته، اطلاعی پیدا نمی کند؛ و اصولا نیازی هم نیست که تماشاگر چیز بیشتری بداند. چون همین که در پایان احساس می کنیم که «جلال» و «دکتر عالم»، دیگر همان آدم های ابتدای فیلم نیستند، به تنهایی اکتفا می کند.
اگر «قصر شیرین» را ندیده باشیم و تنها خلاصه داستان فیلم را از نظر گذرانده باشیم، شاید نتوانیم بپذیریم شخصیتی چون «جلال» که تا این حد دچار سقوط اخلاقی شده، و گاه مرتکب اعمال نفرت انگیز و حقارت آمیزی چون فروختن پنهانی قلب همسرش، و موافقت با جدا کردن دستگاه های متصل به او، بدون صحبت کردن با خانواده اش، می شود، بتواند به همین سادگی دچار تحول شود.
تحولِ «جلال» اما روی پرده، تدریجی و گام به گام صورت می گیرد؛ و در پایان هم شاهد صحنه تاثیرگذار نهایی-زیر گرفتن روباه- هستیم که از تغییر و تحولی اولیه، و نه عمیق و همه جانبه حکایت می کند.
البته شاید به این دلیل که معمولا تحولی با این کیفیت، در زندگی روزمره، قابل مشاهده نیست. (یا به ندرت دیده می شود)، پس طبیعی است که تحول پایانی«جلال» برایمان کمی غریب و دور ذهن به نظر برسد؛ و نتوانیم به طور کامل و صد در صد آن را بپذیریم. (برخلاف نمونه ی دکتر«عالم» که به دلیل عمقِ کمترِ سویه ی منفی شخصیت او، تحول قابل تصورتری دارد). در این میان اما خوشبختانه به دلیل زمینه سازی هوشمندانه ی میر کریمی در مورد شخصیت «جلال» (که به تفصیل، به آن پرداخته شد)، و بازی قدرتمندانه و درخشان حامد بهداد، تماشاگر دوست دارد معجزه ی کوچک پایانی فیلم و تحول«جلال» را باور کند؛ بپذیرد و از آن لذت ببرد.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- فهرست اولیه نامزدهای ۱۰ بخش جوایز اسکار منتشر شد/ جایگیری انیمیشن ایرانی در لیست
- کارگردان ایرانی از اسکار جا ماند/ معرفی فیلمهای واجد شرایط رقابت برای اسکار بینالمللی
- شانس سینمای ایران در اسکار پیش رو چقدر است؟
- «نگهبان شب» رضا میرکریمی نماینده سینمای ایران در اسکار شد
- اعترافهای سینمایی رضا میرکریمی به شهرام مکری و مرتضی فرشباف
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای ۹ فیلمنامه
- «نگهبان شب»؛ شیپور بیدارباش رویاها
- نگاهی به کارنامه سینمایی رضا میرکریمی به بهانه اکران فیلم نگهبان شب
- انتقاد میرکریمی از بیعدالتی در اکران فیلمهای روی پرده
- بازدید مجیدی و میرکریمی از پشتصحنه «در آغوش درخت»
- گزارشی از واکنشها به ویدئوی اعتراضی مهرجویی/ اندوه عمومی سینماگران ایرانی
- «نگهبان شب» یک اتفاق جدی در کارنامه فیلمسازی میرکریمی
- ساختن سخت است، ویران کردن آسان/ چهلمین جشنواره فیلم فجر و چند نکته مهم
- نگهبانی که زود گول خورد/ نگاهی به فیلم «نگهبان شب»
- ساده کردن پیچیدگیها آری، ساده انگاری نه/ نگاهی به فیلم «نگهبان شب»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- گفتوگو با محمد مقدم درباره سینمای مستند/ فیلم مستند، جهانی است ساختگی؟
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- نکوداشت مقام فرهنگی و هنری علی اکبر صادقی؛ هنرمندی که هنر و اندیشه اش رنگ کهنگی نمی گیرد
- چهاردهمین حضور بینالمللی «آخرین حرکت»؛ فیلم شهاب حسینی در بخش اصلی فستیوال بزرگ سالرنو ایتالیا
- انتخاب هیات رییسه جدید انجمن تهیهکنندگان مستقل سینما
- رقابت ۲۸۵ فیلم در ۳ بخش انیمیشن، مستند و بینالمللی اسکار نود و هفتم
- حضورهای بین المللی فیلم کوتاه تامینا
- گلدن گلوب اعلام کرد؛ وایولا دیویس جایزه سیسیل بی دمیل ۲۰۲۵ را میگیرد
- درباره «قهوه پدری»؛ قهوه بیمزه پدری
- «کارون – اهواز» در راه مصر
- اختتامیه جشنواره «دیدار» ۱۷ دی برگزار خواهد شد
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «مجمع کاردینالها»؛ موفقیت غیرمنتظره در گیشه و جذب مخاطبان مسنتر
- مدیر شبکه نسیم توضیح داد؛ مهران مدیری، جنابخان، فرزاد حسنی و چند برنامه دیگر
- تاکید بر سمزدایی از سینما و جشنواره فجر/ علیرضا شجاع نوری: ادغام جشنوارهی ملی و جهانی فجر سیاسیکاری بود
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ جادوی «شرور»؛ داستانی از دوستی، تفاوتها و مبارزه با تبعیض
- برای پخش در سال ۲۰۲۵؛ پسر شاهرخ خان برای نتفلیکس سریال میسازد
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «گلادیاتور ۲»؛ بازگشتی باشکوه به کُلُسیوم و سنت حماسههای سینمایی
- اعلام نامزدهای چهلمین دوره جوایز انجمن بینالمللی مستند/ محصول مشترک ایران و انگلیس در شاخه بهترین مستند کوتاه
- اصغر افضلی و انیمیشن «رابینهود» در تازهترین قسمت «صداهای ابریشمی»
- جایزه جشنواره آمریکایی به پگاه آهنگرانی رسید
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ از فرصت ثبت نام فیلمها تا داوری عوامل بخش نگاه نو
- نمایش بچه / گزارش تصویری
- اهمیت «باغ کیانوش» در سینمای کمدی زدهی این روزها
- برای بازی در فیلم «ماریا»؛ نخل صحرای پالم اسپرینگز به آنجلینا جولی اهدا میشود
- اکران فیلم علی زرنگار از اواخر آذر؛ «علت مرگ: نامعلوم» رفع توقیف شد
- مانور آمادگی همراه اول برای رویارویی با بحران؛ تمرینی برای پایداری ارتباطات
- بررسی هزینه و درآمد تولیدات ۳ سال اخیر؛ حساب کتاب فارابی جور است؟
- در اولین روزهای اکران بینالمللی؛ «گلادیاتور۲»، ۸۷ میلیون دلار فروخت
- اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- نامزدی ۲ جایزه آمریکایی برای «دوربین فرانسوی»
- «شهر خاموش» بهترین فیلم جشنواره نوستالژیا شد