پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

اکبر نبوی کارشناس مجری سینمایی «چشم شب روشن» ۲۸ تیر با همایون اسعدیان و شهرام مکری به واکاوی ماهیت، رویکرد و عملکرد گروه هنر و تجربه پرداخت.
به گزارش سینماسینما،  اکبر نبوی در ابتدا ضمن گرامیداشت سالروز درگذشت خسرو شکیبایی، درگذشت حبیب‌الله کاسه ساز را تسلیت گفت و از وی به‌عنوان یکی از بدنه‌های اصلی سینمای دفاع مقدس یاد کرد.
وی همچنین عنوان کرد: گروه سینمایی هنر و تجربه در سینمای ما طی سال‌های اخیر با حمایت حجت‌الله ایوبی رئیس سابق سازمان سینمایی شکل گرفت.
این منتقد از شهرام مکری به‌عنوان یکی از اعضای شورای سیاست‌گذاری هنر و تجربه نام برد و از وی پرسید: چه بحث‌ها و ضرورت‌هایی بین افرادی چون شما و جمال امید، هوشنگ گلمکانی، ایرج تقی پور، سیف‌الله صمدیان، جعفر صانعی مقدم و امیرحسین علم الهدی با حجت‌الله ایوبی به وجود آمد که گروه هنر و تجربه شکل گرفت؟
مکری کارگردان سینما در پاسخ نبوی گفت: من با دعوت در شورای سیاست‌گذاری هنر و تجربه حضور پیدا کردم و تا پیش از دعوت من به این شورا، سیاست‌هایی وجود داشت و من در جریان بازتاب این سیاست‌ها قرار گرفتم.
وی افزود: سابقه این گروه به ‌پیش از انقلاب هم می‌رسد چراکه در آن زمان چند بار تلاش‌هایی شده بود که گروه سینمایی برای نمایش فیلم‌هایی با عناوین مخاطب خاص و آسمان باز شکل بگیرد. راه‌اندازی گروه هنر و تجربه یک ایده قدیمی است و گروه فعلی تداوم بیشتری در جریان برقراری این سیاست دارد.
حجم فیلم‌های تولیدشده با سالن‌های سینمایی ما متناسب نیست
مکری اظهار کرد: تعداد تولیدات سینمای ایران با روند نمایش فیلم در ایران تطبیق ندارد که از دلایل عمده آن می‌توان به کمبود سالن‌های سینما اشاره کرد و حجم فیلم‌های تولیدشده با سالن‌های سینمایی ما متناسب نیست.
قرار گرفتن فیلمهای باکیفیت در خارج از روند اکران، به راه اندازی گروه هنر و تجربه انجامید
وی در تکمیل صحبت‌هایش گفت: با افزایش حجم فیلم‌ها که شامل فیلم‌های مختلفی چون مستند، آماتور و فیلم‌های مخاطب خاص هستند، تعداد فیلم‌های اکران نشده بالا می‌رود و این شَک به وجود می‌آید که فیلم‌های باکیفیتی در خارج از روند اکران وجود دارند که بنا بر دلایلی امکان اکران و نمایش آن‌ها وجود ندارد؛ مجموعه این اتفاقات باعث شد تا سازمان سینمایی در دوره آقای ایوبی به این فکر بیافتد تا تلاش خود را برای اکران فیلم‌های خاص به کار گیرد و درنتیجه گروه هنر و تجربه شکل گرفت.
اهالی خانه سینما و اعضای شورای صنفی نمایش مخالف گروه هنر و تجربه نیستند
این فیلم‌نامه‌نویس تأکید کرد : اهالی خانه سینما و اعضای شورای صنفی نمایش از مخالفان گروه هنر و تجربه نیستند و نقد آنها به برخی از عملکردها بازمی‌گردد.

وی ادامه داد: در امر سیاست‌گذاری احتیاج به الگوهایی داریم و بیشترین الگوبرداری برای سینمای ایران ، تا به امروز از سینمای امریکا و فرانسه بوده است.
الگوبرداری ایوبی از CNC فرانسه برای راه اندازی هنر و تجربه
این کارگردان ادامه داد: حجت‌الله ایوبی با الگوبرداری از CNC (سازمان حمایت از سینما در فرانسه) ساختار گروه فیلم و تجربه در ایران را شکل داد که فراتر از سینما تِک است و سابقه شکل‌گیری آن از دهه ۵۰ است. در این سازمان فیلم‌های مناسبی برای نمایش هنر و تجربه مانند فیلم‌های باکیفیت که امکان رویارویی با مخاطب را پیدا نکرده‌اند، فیلم‌هایی که دستور زبان سینما را گسترش دهند، فیلم های کلاسیک، فیلم های مستند و فیلم‌های کوتاه وجود دارند.
مکری ادامه داد: وقتی ما تولید چنین فیلم‌هایی را داریم باید شرایطی را برای نمایش آن‌ها فراهم کنیم. از طرفی دیگر وقتی سیاست‌های سینمایی ایران به این سمت گرایش پیدا می‌کند که ما به‌جای حمایت دولت در تولید به حمایت پس از تولید بپردازیم، می‌توانیم به روش‌هایی چون افزایش سالن‌های سینما و حمایت از پس از تولید اشاره‌کنیم.
وی درباره تعداد سینماهای گروه هنر و تجربه گفت: این گروه ۴ سالن اصلی تهران در سینما فرهنگ، موزه سینما، خانه هنرمندان و پردیس کوروش دارد و در سالن چارسو نیز به‌تازگی سانسی برای این گروه اضافه شده است.
در ادامه همایون اسعدیان پیرامون سیاست گذاری انجام شده برای راه‌اندازی گروه هنر و تجربه گفت: دغدغه اصلی همه اهالی سینما این است که مبادا گونه‌ای از سینما غالب شود و عرصه را بر گونه‌های دیگر تنگ کند، این ربطی به هنر و تجربه ندارد. زمانی که یک فیلم کمدی در سینما با استقبال مواجه می‌شود باعث خوشحالی و درعین‌حال نگرانی برای اهالی سینما است زیرا این سوال برایشان مطرح می‌شود که آیا این امر ما را به سمتی می‌برد که امکان اکران فیلم‌هایی که این‌گونه نیستند، سخت شود؟
شکل گیری گروهی مثل هنر و تجربه در همه جای دنیا به حمایت دولت نیاز دارد
وی ادامه داد: ما باید شرایط تنفس را چه برای آثار سینمایی با هرگونه نگاه و چه برای مخاطبان که خوراک‌های مختلف دارند فراهم کنیم. در این عرصه ما نباید وارد بحث کمّی شویم بلکه باید کیفیت آن را مورد ارزیابی قرار دهیم و شکل‌گیری گروه‌هایی مانند هنر و تجربه در همه جای دنیا به حمایت معنوی دولت نیاز دارد.
کارگردان «طلا و مس» بیان کرد: حدود ۱۰ سال پیش که در شورای صنفی اکران بودم، با تعداد زیادی از فیلم‌ها آشنا شدیم که امکان اکران آن‌ها در سینما نبود و هرسال به تعداد آن‌ها افزوده می‌شد. از همان زمان، ما به این فکر افتادیم تا کاری کنیم که این فیلم‌ها نیز به اکران برسند ضمن اینکه گروه هنر و تجربه تا حد زیادی به علت نوع سازماندهی در این راستا موفق بود.
نمی توانیم در برابر انبوه تولیدات بی تفاوت باشیم
وی خاطرنشان کرد: جهش فناوری فیلم‌سازی را سخت کرده و ما با انبوهی از تولیدات روبرو هستیم که نمی‌توانیم در برابر آن‌ها بی‌تفاوت باشیم. زمانی که این گروه راه‌اندازی شد، در بخش اکران عام، طی ۲ سال گذشته حدود صد فیلم بار خود را از روی اکران برداشت.
اکران ۷۶ فیلم دارای پروانه نمایش در گروه هنر و تجربه تا پایان اسفند ۹۵
در ادامه کارگردان فیلم «ماهی و گربه» آماری در رابطه با فعالیت‌های هنر و تجربه ارائه داد و عنوان کرد: تا پایان اسفند سال ۹۵گروه هنر و تجربه ۷۶ فیلمی که دارای پروانه نمایش سینمایی بودند اکران کرد و این‌گونه آثار مسیر قانونی تولید فیلم را طی کرده‌اند.
وی ادامه داد: یکی از دلایل تداوم گروه هنر و تجربه خوش‌شانسی است که در مواجهه با بعضی از آدم‌ها داشته است؛ که می توان برای مثال به همسویی جریان قالب خانه سینما و همسویی جریان قالب شورای صنفی نمایش اشاره داشت.
مفتخریم که حق اقلیت را در یک جامعه اکثریت رعایت می کنیم
این عضو شورای سیاست‌گذاری سینمای هنر و تجربه گفت: ما باید مفتخر باشیم حق اقلیت را در یک جامعه اکثریت رعایت می‌کنیم چراکه فیلم‌های مخاطب خاص تعریف اقلیت را در شکل سینمای اکثریت پیدا می‌کند.
مکری بیان کرد: حتی افرادی که به جریان اقتصادی سینمای هنر و تجربه معترض هستند باید دقت کنند که اگر مسیر هدایت چنین فیلم‌هایی وارد جریان اصلی سینمای ایران شود، جریان اقتصادی مدنظر چقدر می‌تواند ضربه ببیند؟

در ادامه نبوی فیلم «گاو» داریوش مهرجویی را در حوزه سینمای داستانی حرفه‌ای، اولین فیلم تجربی جدی سینمای ایران دانست و فیلم «باد ما را خواهد برد» مرحوم عباس کیارستمی را در رده فیلم‌های تجربی برشمرد و عنوان کرد که آیا آثار تجربی قابلیت حمل این بار معنایی سنگین را دارند و آیا یک هنرمند به تجربه جدیدی در این نوع آثار دست خواهد زد؟
کارگردان فیلم «یک روز بخصوص» در پاسخ به این سوال نبوی گفت: متاسفانه در نام‌گذاری‌ها نامی را انتخاب می‌کنیم که به تبعات آن در سینما فکری نمی‌کنیم لذا نام هنر و تجربه باری را دارد که این فیلم‌ها ندارند.
وی افزود: فیلم «ماهی و گربه» شهرام مکری تجربه زبانی ارزشمندی است. وقتی فیلم‌هایی که در اکران عمومی نمی‌توانند مخاطب داشته باشند، از نگاه من فیلم های آماتور و با ساختارضعیفی هستند ولی باید نشان داده شود، همچنین باور من این است که وقتی به‌طور مثال علیرضا داود نژاد با موبایل به بازار می‌رود و فیلمی تهیه می‌کند یعنی در حال تجربه زبانی است و این اتفاق در همه جای دنیا مرسوم است.
فیلم «گاو» داریوش مهرجویی مدل جدیدی از سینما را در ایران کلید می زند
مکری نیز در پاسخ این سوال نبوی که وقتی یک گروه سینمایی با این مفهوم بلند به وجود می‌آورد آیا به فکر عوارض آن‌هم بوده است، گفت: بعد از انقلاب روایتی وجود دارد که فیلم «گاو» داریوش مهرجویی کلیدی می‌شود برای اینکه در سینمای بعد از انقلاب مدلی از سینما امکان حیات پیدا کند و آنچه قبل از سینما جریان اصلی سینمای ایران بوده از حیات بازمی‌ایستد و از طرف دیگر بعد از انقلاب نمایش فیلم خارجی ادامه پیدا نمی‌کند.
چگونه می توان فیلم با ساختار آمریکایی اما با مدل ایرانی تولید کرد؟
مکری در تکمیل حرف هایش افزود: در سال‌هایی عده ای دیگر در سینمای ایران گفتند اگر جای جریان اصلی را خالی کنیم چگونه می توانیم فیلم هایی با معیارهای ملی و اسلامی و انقلابی تولید کنیم؟ این موضوع بین موافقان و مخالفان آن‌ مورد بحث قرار گرفت که امروز آنچه ما به‌ عنوان سینمای تجربی می‌شناسیم ریشه‌ای در آن دوران دارد و این سوال مطرح است که چگونه می‌توانیم فیلم با ساختار آمریکایی اما با مدل ایرانی تولید کنیم؟!
اسعدیان در ادامه این بحث گفت: جریان سینمای بعد از انقلاب کاملا مشخص است. تعدادی از فیلم‌سازان جوانی مانند علیرضا داوودنژاد و سیروس الوند که قبل از انقلاب هم کارکرده بودند، بعد از انقلاب همان سینمای بدنه کلی را با همان ساختار ادامه دادند و اگر شعار انقلابی در آثار داده شده، به این معنا نیست که سینمای ما زبان جدید دارد برای مثال می توان به فیلم «شیلات» اثر مرحوم میر لوحی اشاره کرد.
وی ادامه داد: جریان دیگری در بنیاد فارابی به رهبری آقای سید محمد بهشتی ایجاد شد که در آنجا بسیاری از فیلم‌سازان همین زبان را برگزیدند که به عنوان نمونه می‌توان به «آن‌سوی مه» به کارگردانی منوچهر عسگری نسب اشاره داشت که فیلمنامه آن بر عهده سید محمد بهشتی بود و تجربه ناموفقی بود.
کارگردان سریال «بچه‌های خیابان» تصریح کرد: این نوع نگاه که ما زبان جدید سینمایی را تجربه کنیم در دهه اول نداشتیم.
سینمای تجربی، سینمایی است که کاری نوآورانه در زبان انجام می دهد
شهرام مکری نیز اظهار کرد: وقتی در رابطه با واژه سینمای تجربی صحبت به میان می‌آید به معنای سینمایی است که سعی در انجام کار نوآورانه در زبان سینما دارد.
اسعدیان گفت: بدنه اصلی سینما را سینمای سرگرمی تشکیل می‌دهد اما من به‌شخصه برای سرگرمی به سینما نمی‌روم و خوراک فرهنگی نیز می‌خواهم و فیلم‌سازانی با این طرز فکر باید وجود داشته باشد تا اینگونه فیلم ها را بسازند اما با این تعابیر با حرکت‌هایی که به‌اشتباه می‌رویم، شرایطی فراهم می‌کنیم که دچار توهم شویم و وزن خود را گُم کنیم و این امر سبب اختلافاتی می‌شود . اگر هرکس سر جای خود قرار بگیرند اختلاف به وجود نمی‌آید.
تنها راز موفقیت گروه هنر و تجربه نمایش فیلمهای خوب در آن است
مکری نیز ارزیابی خود را نسبت به آثاری که در سینمای هنر و تجربه ساخته‌شده بیان کرد و افزود: در دوره‌ای که سومین شماره نشریه هنر و تجربه منتشر شد قرار بود مقاله‌ای با این موضوع بنویسم که این گروه چه قله‌هایی را فتح خواهد کرد؟ من تنها راز موفقیت این گروه را این دانستم که فیلم خوب در آن به نمایش درآید و الا شرایط کمی از نظر من اتفاق مثبتی نیست.
وی به آمار بالای نمایش فیلم‌های گروه هنرتجربه که عددی بالغ بر۴۶۲ فیلم دارای پروانه ساخت که بازبینی شده بودند اشاره کرد و اظهار کرد: از این میان حدود ۲۰۰فیلم به معنای واقعی قابلیت اکران در این گروه را داشت.
فشار فیلمهای پشت اکران در هنر و تجربه را کم کرده ایم و تعداد نمایش فیلم ها پایین می آید
کارگردان مستند «اردک آبی» ادامه داد: فشار فیلم‌های پشت اکران را کم کرده ایم و برنامه بلندمدت ما این است که تعداد نمایش فیلم‌ها را پایین آوریم.

کارگردان «گربه ماهی» سینمای ایران را به صنعت خودروسازی تشبیه کرد که نیازی را بدون رقیب خارجی تامین می کند و برای این منظور سالن سینما کم و ترافیک آن زیاد است .
محافظه کارم و هنر و تجربه به من جسارت می دهد
در ادامه گفتگو اسعدیان خود را بسیار محافظه‌کار و سینمای هنر و تجربه را مکانی دانست که قرار است جسارتی را که وی ندارد به او بدهد.
وی افزود: وقتی می‌بینم علیرضا داوود نژاد با این سن جسارت‌هایی دارد می‌گویم که او سینما را پیش می‌برد و افراد محافظه‌کار مثل من برخلاف این هستند.
نگاه به هنر و تجربه فقط این نباشد که ۱۰۰ فیلم را اکران کردیم
کارگردان «مرد آفتابی» ادامه داد: نیاز است در جاهایی دانشکده‌های سینمایی آموزش هایی دهند و در جایی دیگر دولت حمایت کند که شاید از میان افرادی که فیلم آماتور و یا تجربی می سازند، اتفاق خوبی برای من نوعی بیافتد. اگر هنر و تجربه خارج از این کارکرد باشد که فقط دلمان خوش است که صد فیلمی که در سال نمی توانستیم اکران کنیم، به اکران درآمد تمام شد.
اسعدیان ابراز داشت: این بدترین نوع نگاه به گروه هنر و تجربه است؛ که فکر کنیم سالی حدود ۱۰۰ فیلم را از حوزه اکران خارج کردیم.
هنر و تجربه باید جسور باشد و مشکل فعلی سینمای ایران تلاش برای تولید فیلمسازهای شبیه به هم است
مکری تکمیل کرد: من نیز فکر می‌کنم سینمای هنر و تجربه باید جسور باشد و پیشنهادهایی به جریان اصلی سینما بدهد مثل سینماهای مستقل فرانسه و آمریکا. این جسور بودن نیازمند تشویق ما و فراهم کردن فضای لازم است. یکی از مشکلاتی که در حال حاضر سینمای ایران دچار آن است سعی سینما برای تولید فیلم‌سازهای شبیه به هم است.
وی تصریح کرد:ما در انتخاب بازیگران، فیلم‌سازان و داستان‌ها جسور نیستیم. هنر و تجربه این جسارت را به وجود می‌آورد و آن را پرورش می‌دهد.
این فیلمساز در پایان خاطرنشان کرد:کسانی که به گروه هنر و تجربه عنوان دولتی را می‌دهند، چه منظوری دارند؟ آیا منظور آنها این است که این گروه تحت حمایت دولت است؟یا گروهی است که برای دولت تبلیغات می‌کند؟ در حدود صد فیلمی که در گروه هنر و تجربه پخش‌شده ،آمار شگفت انگیزی به دست آمده که کمترین تعداد تهیه‌کنندگان دولتی وجود داشتند.
«چشم شب روشن» به تهیه کنندگی امیر قمیشی و با اجرای محمد صالح علا، شنبه تا چهارشنبه هر شب ساعت ۲۳ از شبکه چهار سیما روی آنتن می رود.