پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

به گزارش سینماسینما، محمدرضا شهیدی فرد در ابتدای برنامه شامگاه ۲۲ مهر ماه با اشاره به این که در مجموعه سینمای ایران تنها یک اثر به نام «رستاخیز» وجود دارد که به اصل واقعه عاشورا می‌پردازد، میهمان برنامه را به مخاطبان معرفی کرد و «احمدرضا درویش» درباره رابطه سینما با واقعه عظیم عاشورا با توجه به تجربه‌اش سخن گفت: «دلیل اصلی تولید کم آثار عاشورایی، ترس فیلمسازان برای ورود به موضوعی بسیار حساس است. در مورد خودم بگویم که بیش از ۲۵ سال آرزو داشتم تا در کارنامه‌ام اثری مربوط به حادثه عاشورا و قیام اباعبدالله الحسین(ع) وجود داشته باشد اما همیشه برای این کار ترس و نگرانی داشتم. چون بالاخره این گونه معارف در عین این که بستر مناسبی برای پرداخت است و دستاورد عظیمی را برای رویاپردازی، خیال، بروز احساس و درس آموزیها برای فیلمساز به همراه دارد، با مسئولیت سنگینی همراه است.»

احمدرضا درویش در پاسخ به پرسشی مبنی بر دلیل فاصله سینما از وقایع دینی عنوان کرد: «اول که سینما از مظاهر دنیای مدرن است و زمان زیادی از تولد سینما نمی‌گذرد. هنوز سینما در مقایسه با هنرهای دیگر عمر چندانی ندارد که انتظار داشته باشیم که تولیدات عمیق تاریخی در آن شکل بگیرد. حافظ، فردوسی و سعدی درباره عاشورا شعر دارند اما سینما تازه ظهور است. دومین دلیل دربرگیرندگی سینما در شاخه‌های فنی، حرفهای و آمیختگی‌اش با سرمایه است. بالاخره برای تولید یک فیلم خیلی از تخصصص‌ها باید در کنار هم قرار بگیرند تا یک اثر سینمایی شکل بگیرد.»

کارگردان فیلم «دوئل»، مهم‌ترین عنصر ورود برای تولید آثار دینی را باورپذیری هنرمند دانست و در این باره توضیح داد: «باور و یقین باید در درون هنرمند و سازندگان اثر شکل بگیرد. چیزهایی است که خاستگاهش به سلوکی برمی‌گردد که باید به رفتار، کردار و گفتار تبدیل شود. بالاخره کسی که قرار است راجع به عمق یک اقیانوس حرف بزند، باید حداقل شنا کرده باشد و دریا را بشناسد. برای به اجرا درآوردن این مسیر یک لوازمی نیاز است. این که با چه زبان و با مدیوم و رسانهای می خواهید حرف بزنید، خیلی متفاوت است. وقتی می‌خواهید از طریق سینما سخن بگویید، قطعا به لوازم و خصوصیات خاصی نیاز است. این مدیوم دیگر زبان فرهنگ شفاهی نیست.»

احمدرضا درویش با بیان اینکه “دو عنصر مهم در مدیوم سینما وجود دارد،” در این‌باره توضیح داد:«ترجمان تصویری و عنصر صدا دو مقوله مهمی است که باید به آن‌ها توجه شود. برای زیبایی شناسی تصویر و صدا در هنر عاشورایی نیاز به مطالعه بسیار زیادی است. باید قطعا زیبایی شناختی معارف دین را مطالعه کنید. نشست و برخاست و آئین ها و روابط و زیست اجتماعی و شرایط محیط در دوره ظهور اسلام و قبل و بعدش نمادها و شاخص‌هایی داشته که باید به درستی بازشناسی شود. وقتی فیلمسازِ علاقمند به هنر عاشورایی قرار است یک اثر سینمایی را تولید کند قطعا باید این شاخصها را بشناسد و بتواند در اثر خود اجرایی کند.»

در ادامه برنامه تلویزیونی «چهل چراغ»، احمدرضا درویش با اشاره به سال‌های بسیار سپری شده برای تولید فیلم «رستاخیز»، گفت: «چنین فیلمی اصلا نمی‌تواند شکل زیرزمینی داشته باشد. بنابراین باید در همه ابعاد به شکل شفاف و روشن ساخته می‌شد و تمام مقاصد و چشم انداز خود را به طور عینی مشخص می‌کرد. من الان نگاه میکنم، می‌بینم که برای «رستاخیز» در بُعد تاریخی و مشورت با علمای محترم و مراجع گرامی و در بُعد حقوقی و قانونی کم نگذاشتیم. این فیلم مشاورانی در مباحث تاریخی و مبانی شرعی و فقهی داشته است. حتی در بحث سرمایه‌گذاری هم یک جورهایی متبرک به وجوه متبرکه است. در زمینه مسائل قانونی این فیلم ۹ بار در طی ۹ سال پروانه ساختش تمدید شده است. در جشنواره فیلم فجر هم شرکت کرد. معنی‌اش این است که شوراهای بازبینی این فیلم را دیدند و اجازه دادند تا هیات داوران جشنواره و منتقدان و جامعه سینمایی و مردم فیلم را در جشنواره ببینند و داوران جشنواره، «رستاخیز» را به عنوان بهترین فیلم انتخاب و ۹ سیمرغ به فیلم بدهند. پس «رستاخیز» بی معنا ساخته نشد.»

کارگردان فیلم «کیمیا» درباره اتفاقات رخداده برای فیلم عاشورایی «رستاخیز» در فضای اکران عمومی گفت: «بعد از جشنواره فیلم فجر افرادی به مشورت گرفته شدند تا اگر نقد و نظری وجود دارد، ارائه دهند. این فیلم برای کسب پروانه نمایش در حدود ۵۰،۶۰ نمایش خصوصی برای مسئولان، روحانیون محترم و اساتید دانشگاه و اقشار مختلف مردم داشت و نکاتی که می‌تواند محل اختلاف باشد مورد نظر گرفته شد و اصلاحاتی را خودمان انجام دادیم. یعنی فارغ از حوزه قانون و ممیزی قبل از اکران عمومی همه نوع پالایشی را صورت دادیم و بعد هم شورای پروانه نمایش فیلم را دیدند و مجوز صادر شد. مجلس شورای اسلامی، کمیسیون فرهنگی و رئیس کمیسیون تائید کردند که فیلم «رستاخیز» بدون اشکال است و حجت را تمام شده دانستند. مسئولان قبلی وزارت ارشاد هم با خیال راحت سخنانی در دفاع از فیلم و مفتخر بودن به ساختش ارائه دادند و فیلم اکران شد اما در همان روز اول دچار مشکل شد.»

کارگردان فیلم «رستاخیز» دلیل اصلی مبنی بر عدم نمایش فیلم عاشورایی خود را نمایش چهره شخصیت دینی دانست و درباره دلایل خود برای چنین تصویرسازی، گفت: «اساسا وقتی که روایتی داستان گونه و با نگاه درام و با زبان سینما صورت بگیرد، حذف چهره شخصیت یک تناقض مهم است. ما نمیتوانیم مجموعه آلام و احساسات و عواطف درونی یک انسان را بدون نمایش چهره‌اش بروز دهیم. اگر قرار است در جمهوری اسلامی و در کشوری شیعه با توجه به نیازهای فعلی به چهره شخصیت‌های دینی پرداخته شود، مشکلاتی برای افرادی مثل من ایجاد می شود.»

احمدرضا درویش درباره برخی از پیشنهادات صورت یافته برای رفع در محاق ماندگی «رستاخیز» پاسخ داد: «متاسفانه در یک برخورد غیر تخصصی از ناحیه وزیر وقت ارشاد بحث تاباندن نور مطرح شد. این راه حل جز وهم قضیه چیز دیگری را به دنبال نداشت. اگر چه به لحاظ فنی هم چنین چیزی برای «رستاخیز» امکان پذیر نیست. اگر قرار است در پرداخت به زندگی ائمه(ع) فقط به صحابه بپردازیم، می‌توان آن را به شکل دستورالعمل صادر کرد تا دیگر فیلمسازان و تهیه کنندگان وقت خود را برای مواردی خارج از این محدوده نگذارند. هر چند با اتفاقی که برای «رستاخیز» افتاد قطعا این شرایط در عمل اتفاق خواهد افتاد و دیگر کسی جرات نمی‌کند تا به سراغ شخصیت‌های دینی برود!»

کارگردان فیلم «سرزمین خورشید»، اختلاف دیدگاه‌ها میان مراجع دینی و بسیاری از اتفاقات سیاسی و اجتماعی را دلیل به سامان نرسیدن فیلم «رستاخیز دانست و گفت: «اگر اعتقاد داریم یکی از مهم ترین مسائل در واقعه عاشورا بحث عدالت است، پرسشم این است که مسئولانی که به طور مستقیم مسئول هستند و مجوزهایی را صادر کردند و براساس آن مجوزها اعتمادی صورت گرفته است و افرادی در داخل و خارج از کشور سرمایه‌گذاری هنگفتی صورت دادند، چه نقشی دارند؟ در این جا ظلم مضاعفی هم به حوزه فرهنگ و هم به نیاز مردم و نسل جوان شده است. مسئول این قضایا کیست؟»

احمدرضا درویش ضمن اشاره به این که ساخت فیلم «رستاخیز» از برکت وجودی ائمه(ع) است، مطالبه سازندگان فیلم «رستاخیز» را از دو حیث مطرح ساخت و در این باره توضیح داد: «اولا مطالبه حقوقی فیلم باید مورد نظر قرار بگیرد. رفتاری که با سرمایه‌گذاران شده است، غیرقانونی و غیراخلاقی است. بحث دیگر معنوی است که بیشتر این حق به کارگردان فیلم مربوط می‌شود. بالاخره کسانی که جمع شدند و فیلم را با هدایت فیلمساز و اعتماد به او ساختند، حقوقی دارند و باید زحمت آن‌ها توسط مردم دیده شود و مورد ارزیابی قرار بگیرد. به همین دلیل بنا به حرمتی که برای منزلت مضمون فیلم «رستاخیز» قائل هستم عنوان کردم تا وقتی که تکلیف فیلم «رستاخیز» از حیث حقوقی و نمایشی مشخص نشود، دیگر فیلم نخواهم ساخت. شاید فیلمسازی من اصلا مهم نباشد و سینمای ایران منزلت خود را دارد. اما آیا برای مسئولان کشور این مساله اهمیت دارد؟ چرا کسی از من نپرسید که تامین مالی فیلم از طریق بخش خصوصی چگونه انجام شد و چه تعهداتی صورت گرفت. سوال اصلی من این است که چرا فیلم «رستاخیز» رها شد؟»

کارگردان فیلم «رستاخیز» بحث پرداخت خسارت مالی به سازندگان این فیلم را ناشی از تلاش های وزیر پیشین و جدید ارشاد دانست و گفت: «تلاش‌هایی شد تا بخشی از تعهدات تهیه کننده ایرانی فیلم از طریق روش حقوقی جبران شود اما درباره نمایش فیلم نه تنها به تصمیمی نرسیدند بلکه رسما اعلام کردند که نمایش داخلی فیلم امکان پذیر نیست اما نمایش خارجی فیلم «رستاخیز» می‌تواند انجام شود که این مساله هم پرسش‌های زیادی را به دنبال دارد. من اقدامات و تلاش دوستان جدید ارشاد را تقدیر می‌کنم اما مساله این است که مشکل «رستاخیز» فراتر از گمانه زنیهای رسانه‌ای است. آن چیزی که راجع به ارقام خسارت گفته می‌شود چندان اساس محکمی ندارد و آن چه سازندگان فیلم انجام دادند از حیث تهیه‌کنندگی و سرمایه گذاری واقعا مجاهدت بوده است. به خصوص شرکای خارجی فیلم که در کشورهای خود در اقلیت به سر می‌برند اما شیعه و شیفته اهل بیت هستند و تلاش می‌کنند تا در این گونه حرکت‌ها اثرگذار باشند اما رسیدن به چنین نتایجی امیدهایشان را دچار خدشه کرده است.»