پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

بخش دوم پاسخ تیم رسانه‌ای فیلم «قهرمان» درباره ادعا‌ها و ابهامات، منتشر شد.

به گزارش سینماسینما، متن بخش دوم این پاسخ به ادعاها و ابهامات بدین شرح است:

در بخش نخست این متن پیرامون جزئیات حقوقى ماجرا، سه موضوع حائز اهمیت ایده، سوژه و بیان خلاقانه در قواعد حقوق مولف، بررسی شد و ابهامات موجود بر سر دو نسخه ۲۹ و ۴۴ دقیقه ایِ مستند «دو سر برد-دو سر باخت» (که موضوع غیر از افزایش زمان، تغییر در روایت و ساختار اثر است) مورد بحث قرار گرفت و اشاره شد نسخه بلندتر این مستند بعد از اکران فیلم قهرمان تدوین و منتشر شده ولی هیچگاه به آن اشاره نشده است. همچنین گفته شد که از نظر پخش کنندگان بین المللی فیلم «قهرمان» که در این باره حساسیت سختگیرانه ای دارند، هیچ گونه نقض کپی رایتی رخ نداده است و اکران فیلم در کشورهای مختلف، در تایید این موضوع است. در این بخش به بررسی ابعاد اخلاقی این موضوع خواهیم پرداخت.

تیم «قهرمان» تاکنون سعی در خویشتن‌ داری و شفاف شدن این موضوع، از مسیر قانونی و کارشناسی داشته و به همین دلیل از طرح بسیاری از مستندات و موضوعات خودداری کرده است. اما متاسفانه به دلیل طرح ادعاهای کذب و غیراخلاقی در روزهای اخیر، لازم می ‌داند علی‌ رغم میل قلبی، به بیان بخشی از موضوعاتی که تاکنون درباره‌ آن جز در مراجع قانونی سخن نگفته، بپردازد. بسیار متاسفیم که برای رد ادعاهای کذب منتشر شده ناچاریم به موارد و مدارکی اشاره کنیم که هیچ ‌گاه، مایل به رسانه‌‌ ای شدن آن نبودیم و پرداختن به آن‌ها در سطح عمومی برایمان ناخوشایند است.

در مصاحبه ‌ای خانم مسیح‌ زاده ادعا کرده‌‌ اند که در سال ۹۸ فردی از موسسه بامداد با او تماس گرفته و درباره مجموعه مستندهای ورکشاپ موسسه کارنامه به وی چنین القا کرده که در صورت تمایل برای حفظ اپیزودش در پکیج مستندهای کلاس، می ‌بایست از پخش اثرش در جشنواره‌ ها اجتناب کند. این یک ادعای کذب است. در پایان دوره ورکشاپ سال ۱۳۹۳، تصمیم ‌گیری برای نهایی شدن و پخش مجموعه به خود هنرجویان و موسسه کارنامه سپرده شده و موسسه بامداد هیچ نسبت و دخالتی در روند اموری که در موسسه ‌ای دیگر طی شده ندارد.

 این هنرجو در پی انتشار فراخوان کلاس فیلمنامه ‌‌نویسی آقای فرهادی، به موسسه بامداد می ‌روند و همچون دیگران با طی مراحل مربوطه نهایتا در کلاس ثبت نام می ‌‌کنند.

پس از پایان یکی از جلسات کلاس فیلمنامه ‌نویسی در موسسه بامداد، آقای فرهادی قصد خود را مبنی بر نگارش فیلمنامه ‌ای با ایده مطرح شده خود در ورکشاپ (قهرمان ‌سازی و افرادی که با پس دادن شیء گرانبهایی که پیدا کرده ‌اند مورد توجه جامعه قرار می ‌گیرند) و با برداشتی آزاد از سوژه‌ رسانه ‌ای شده در مطبوعات به ایشان اطلاع می ‌دهند. همان‌ طور که پیشتر اشاره شد، در دوره ورکشاپ مستندسازی سال ۱۳۹۳، مدرس از هنرجویان خواسته بود نامش در تیتراژ کارهای کلاسی به عنوان طراح و ایده‌‌ پرداز ذکر نشود تا آثارشان به دور از حواشی، دیده و قضاوت شود. در همین راستا آقای فرهادی طبق عرف حرفه‌ ای، از ایشان می‌ خواهند در نامه ‌‌ای تایید کنند که ایده و طرح فوق از طرف فرهادی در ورک‌ شاپ طرح شده و متعلق به ایشان است. بدیهی است که نوشتن این نامه به معنی گرفتن حقی از خانم مسیح ‌زاده در مورد این مستند نبوده و تنها در تایید واقعیتی‌ ست که در دوره‌ ورکشاپ رخ داده است ولی به خواسته ایشان در تیتراژ ذکر نشده بود.

 برخلاف داستان کاملا ساختگی و هولناک مطرح شده از جانب ایشان، نوشتن این نامه در یک جلسه کوتاه ده دقیقه ‌ای در فضایی کاملا عادی و محترمانه اتفاق افتاده و ایشان با تایید صحبت ها، بدون مخالفت و نظری نامه را نوشته و امضا کرده ‌اند. حتی پیش از امضا، فرهادی برای صحبت با هنرجویی دیگر از اتاق خارج شده و خانم مسیح ‌زاده پس از گپ و گفتی عادی با خانم پریسا بخت‌ آور و خانم فریده شفیعی خداحافظی کرده و می ‌روند. در این جلسه به هیچ‌ وجه پیشنهاد همکاری، بازی در فیلم و یا دیگر ادعاهای ایشان مطرح نشده است.

همچنین طبق مدارک حسابداری موسسه بامداد و پیغام‌ های ارسالی از طرف خود خانم مسیح زاده، دو هفته پیش از تاریخ امضای این نامه، به طور کامل تسویه حساب کرده بودند و روایت اخذ شهریه از ایشان تحت فشار کاملاً کذب است.

ایشان ادعا دارند در این جلسه به وی قول داده شده هفته بعد از آن همراه با تیم قهرمان به شیراز بروند در حالی که آن زمان، در مرداد ۹۸ هنوز هیچ تیمی برای این فیلم تشکیل نشده بود و اساسا برنامه‌ ای برای سفر وجود نداشته. ضمن این که جلسه مذکور تنها جلسه درباره این موضوع بوده و روایت زننده دیگری که از جلسه دوم تعریف شده نیز از اساس غیر واقعی و کذب است و چنین جلسه ای وجود نداشته.

این هنرجو اتفاقات این روز را برای افراد مختلف، در روایت‌ هایی کذب و اغراق‌ آمیز تعریف کرده است که با اندکی دقت، تناقض ‌‌های آن دیده می ‌شود و پیداست که در آن تلاش شده با تحریک حساسیت ‌های جامعه، کسانی را که از حقیقت ماجرا بی ‌اطلاعند، تحت ‌تاثیر قرار دهد. نکته جالب توجه این است که ایشان در یکی از این روایت‌ ها (که مدرک صوتی آن موجود است) ماجرا را به این شکل برای شخص دیگری تعریف می ‌کند که در روز امضای نامه، پس از اتمام کلاس، کلیه شاگردان و کارکنان را از موسسه بیرون می‌ کنند و ایشان را با شخصی به حالت یک «بادیگارد» در فضایی با چراغ ‌های خاموش به اتاقی در طبقه دوم موسسه می ‌برند! به نظر می ‌آید این بخش از این روایت ساختگی، به دلیل حضور هنرجویان و کارکنان (شاهدان) زیادی که در آن زمان در موسسه حضور داشته‌ اند، در مصاحبه مورد اشاره واقع نشده.

جای تعجب است که یک رسانه رسمی در برابر چنین اظهارات کذب و حرمت شکنانه ای، بدون انجام راستی آزمایی، اقدام به انتشار مصاحبه می کند. بدیهی است عدم پذیرش مصاحبه از سوی یک طرف، به معنی سلب مسئولیت راستی آزمایی از رسانه نیست.

متاسفانه روایت ایشان درباره حضور در پشت صحنه فیلم «قهرمان» نیز تحریف شده است. ایشان بدون هماهنگی در یک روز شلوغ کاری که صحنه ‌‌های جلسات خیریه (در مدرسه مهرآیین) با تعداد زیادی از بازیگران (آن هم در روزهای کرونا) در حال فیلمبرداری بوده، به پشت صحنه آمدند و درخواست حضور در صحنه و دیدار با کارگردان را داشته ‌اند. آقای امین خنکال (دستیار فرهادی) شرح این روز را در صفحه شخصی خودشان با حیرت از روایت خانم مسیح زاده، اینگونه نوشته است:

«امروز مصاحبه اى خوندم که میزان دروغ و تحریفش برام بهت آوره و به خاطر همین  نمی‌ تونم خویشتن‌ داری کنم و در مقابل این ادعای دروغ ساکت باشم. در این مصاحبه تهمتى به من زده شده که از زبان آقاى فرهادى جمله ‌ای را  به شخصى گفته‌ ام. جمله ‌ای که به هیچ عنوان صحت ندارد. یکى از روزهاى شلوغ و پر فشار فیلمبردارى قهرمان در لوکیشن مدرسه مهرآیین شیراز مشغول به کار بودیم که در بی ‌سیم به من خبر دادن خانمى به اسم مسیح‌ زاده به حیاط لوکیشن آمده و خود را از شاگردان آقاى فرهادى معرفى کرده و می‌ خواهد که ایشان را ببیند. آقاى فرهادى کاملاً متمرکز کارشون و مشغول تمرین با گروه بازیگران  تو خیریه بودند، چند دقیقه صبر کردم و در یک موقعیت مناسب بین دو تا تمرین بهشون گفتم ایشان آمدند که شما را ببینند. گفتن چرا به من نگفتین امروز قرار دارم؟ (تمام قرارهاى آقاى فرهادى رو معمولاً از قبل‌تر فیکس می ‌کردیم و به ایشون شب قبل قرار یادآورى می ‌کردیم  و معمولا قرارها غروب بعد از پایان فیلمبرداری روزانه بود) گفتم نه، این خانم الان اومدند و می‌ خوان شمارو ببینند. گفتن هماهنگ کنید روزهاى آینده که برنامه سبک ‌تر و خلوت ‌ترى داریم بیان سر صحنه. به وحید صداقت هم گفتن شما هم با امین برو و هماهنگ کنید. وقتى رسیدم به این خانم دیدم همکاران گروه تدارکات ازشون پذیرایى کردن، حال و احوال کردم و دقیقاً گفتم آقاى فرهادی گفتن که یکی از روزهاى آینده که خلوت‌ تر هستیم هماهنگ کنید و بیاید. شماره تماس خودم رو دادم و بهشون گفتم که با من تماس بگیرین تا روز و ساعت قرار رو فیکس کنیم. با نهایت ادب و احترام ازشون خداحافظى کردم و برگشتم سر صحنه باز. تا آخرین روزى که شیراز بودم این خانم نه تماسى گرفتن و نه پیامى دادند و دیگه هیچ خبرى  هم ازشون نشد. امروز بعد از دیدن این مطلب دروغ از ایشان درباره بنده و روایت وارونه از آن روز حیرت کردم، نتونستم سکوت کنم. چرا که این خانم به شخص من نسبت دروغ دادند و این عین بی ‌اخلاقی ‌ست.»

در ادامه این بی اخلاقی ها، این هنرجو با استفاده از تصاویر پشت صحنه که به پیشنهاد مدرس از روند ورک شاپ ضبط شده، فیلم تقطیع شده یک ساعته ‌ای از مجموع تصاویر سی ساعته (به طور تقریبی) کلاس تهیه کرده است. در این فیلم تقطیع شده با کنار هم قرار دادن تکه‌ ها و جملاتی که با هدفی مشخص از ساعت ‌ها بحث و گفتگو در کلاس مونتاژ شده، سعی بر آن است واقعیت دوره، به شکلی تحریف شده ارائه شود. از جمله این که گویی در طول همه‌ جلسات، مدرس تاثیری در روند شکل‌ گیری مستند کلاسی وی نداشته است. در این فیلم به توضیحات مفصل مدرس، درباره ایده‌ به اشتراک گذاشته شده و راهنمایی ‌های پر جزئیات او در روند شکل گیری روایت آثار و ساخت مستند مذکور پرداخته نمی ‌‌شود. وکیل حقوقی فیلم قهرمان از موسسه کارنامه برای در اختیار داشتن مجموعه تصاویر پشت صحنه ورکشاپ درخواست رسمی کرده ولی متاسفانه تاکنون پاسخی دریافت نکرده است.

 و چند نکته پایانی:

• عدم اشاره به نسبت فیلم «قهرمان» با داستان واقعی یکی دیگر از نکات نیازمند توضیح است. از نظر پخش کنندگان بین المللی فیلم، با توجه به برداشت کاملا آزاد از یک رخداد واقعی و تفاوت محسوس بین آن‌ها و اینکه فیلم در طول داستان خود اساسا به موضوعات، شخصیت‌ ها و موقعیت‌ های دیگری می‌‌پردازد، الزامی برای این موضوع وجود نداشته است. کمااینکه براساس قواعد مربوطه، اشاره یا عدم اشاره به این برداشت آزاد و متفاوت هیچ تاثیری در اورجینال یا اقتباسی برشمردن فیلمنامه نداشته و اساسا تعریف اقتباسی بودن متفاوت است که با رجوع به قواعد و نمونه‌ هایی از این دست در سینما به راحتی می ‌توان آن را دریافت.

• اما فارغ از همه موارد فوق، باید اضافه کرد در تمام این مدت تیم فیلم«قهرمان» با حسن نیت برای حل مسئله پیش آمده از مسیر منصفانه اعلام آمادگی کرده و می ‌کند. چنانکه پیش از نمایش عمومی فیلم «قهرمان» در ایران جلساتی به پیشنهاد مدیرعامل خانه سینما، آقای منوچهر شاهسواری درباره این موضوع برگزار شد. در این جلسات و جلسه دیگری که بعد از آن در دفتر وکیل فیلم «قهرمان» بود، از آنجایی که تیتراژ فیلم در زمان اکران جشنواره کن هنوز کامل و قطعی نبوده و حتی نام بعضی از عوامل از جمله یکی از طراحان فیلم به دلیل فشار کاری و تسریع در آماده کردن نسخه نمایش از قلم افتاده بود، تیم فیلم «قهرمان» ضمن اذعان به اشتباه سهوی پیش آمده بابت عدم اشاره به زحمات خانم مسیح زاده در سال ۱۳۹۳، با این موضوع که نام وی تحت عنوان تحقیق و پژوهش در تیتراژ فیلم ذکر و حقوق مادی وی نیز طبق عرف سینما لحاظ شود، موافقت کرد؛ با آنکه در حقیقت دستیاران کارگردان، مشاور حقوقی فیلم و برخی همکاران در شیراز، عهده ‌دار بخش‌ های نیازمند تحقیق و پژوهش در فیلم قهرمان بوده ‌اند. همچنین از طرف فیلم قهرمان پیشنهاد شد نام تمام هنرجویان ورکشاپ نیز در تیتراژ ذکر شود. ولی بعد از مدتی ایشان با تغییر نظر خود، راه هرگونه گفتگویی را بستند و به همین دلیل متاسفانه ذکر نام دیگر هنرجویان نیز به چالش کشیده شد و بالاجبار برای جلوگیری از سوءتفاهم بیشتر به تیتراژ اضافه نشد. بعد از مدتی وکیل سابق ایشان از وکیل فیلم «قهرمان» همراه با درخواست مالی، عنوانی را برای ذکر نامشان در تیتراژ درخواست کردند که بسیار خارج از عرف و فاقد مبنای حقوقی بود.

و مدتی بعد از آن، درخواست سهیم شدن در تمام درآمدهای فیلم «قهرمان» را داشتند!

با احترام،

تیم «قهرمان»