سینماسینما، شادی حاجی مشهدی
فیلم Nomadland ترجمه شده به «سرزمین آوارهها» (سرزمین کوچنشینها) یک درام آمریکایی آرام است که از درون، روحی ناآرام دارد و در ساختار کلی به فیلمهای جادهای نزدیک است. اثری که با بیانی تازه تجربههای زیستی نسلی به جا مانده از زمان پسابحران، در کشوری با ساختار اقتصاد سرمایهداری را نمایش میدهد.
این فیلم در پوسته بیرونی، ظاهری مستندگونه و طبیعتگرا دارد اما در لایههای عمیقتر بهخوبی به برخی از مهمترین چالشهایی اشاره میکند که شهروندان یک کشور توسعه یافته و صنعتی با آن دست و پنجه نرم میکنند.
کلوئی ژائو (Chloé Zhao) در مقام کارگردان، تهیهکننده و نویسنده این درامِ شخصیتمحور با تمرکز بر زندگی طبقه کارگر آمریکا، به لحن متفاوتی از قصهگویی روی آورده است.
داستان زندگی فِرَن (فرانسیس مکدورمند) به عنوان یک کوچنشین امروزی از میان افرادی انتخاب شده که روزهای زندگی خود را در کاروانها، تریلرها و ونهای کوچک سپری میکنند و دائما از یک مکان به مکان دیگر کوچ میکنند. فرن و همپالکیهایش، در جستجوی آرامش و اندک درآمدی برای گذران زندگی، خارج از چارچوبهای متعارف جامعه و به دور از هیاهوی شهرهای پرجمعیت، زندگی ماشینی و مدرن را رها کرده و به این شیوه سادهزیستی ادامه میدهند. مرز میان جبر و انتخاب برای این شیوه زیست پرسش اساسی فیلم است.
ژائو چینیتبار، در این اثر، با زیرکی زندگی طبقات متوسط و ضعیف جامعه امروز آمریکا را به چالش میکشد و با نگاهی بی طرفانه مخاطرات و زوایای پنهان این روش زیستی را ثبت میکند. دوربینِ تحت هدایت او با رویکردی مستندنگارانه و غیر مداخلهگر، همچون ناظری همراه اما پنهان، به مرور روزمرگیهای شخصیت اصلی و روند تحمیلی و فرسایشی این شیوه زیستی میپردازد.
این استراتژی اگرچه در شکلگیری رشته اصلی درام لکنت ایجاد کرده اما در مستندنگاری یک گونه از شهروندی بی قید و مکان موفق است. این زاویه پرداخت در پروژههای قبلی ژائو، به ویژه اثر تحسین شده سوارکار (The Rider) نیز وجود دارد.
برای فیلمی که شیر طلایی ونیز و دو جایزه بهترین فیلم درام و بهترین کارگردانی را نیز در گلدن گلوب و اسکار ۲۰۲۱ کسب کرده، کسب مقام سوم متاکریتیک ۲۰۲۰ عجیب نیست. همچنین بازی به یادماندنی فرانسیس مکدورمند، جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول زن را نیز برای این فیلم به ارمغان آورده است.
اگرچه متن غیر داستانی رمان «جسیکا برودر» به نام «سرزمین آوارهها» (زنده ماندن در آمریکای قرن ۲۱)، ساخته شده، منبع الهامی است تا نویسنده بر اساس آن درباره «فِرَن» بیوهای شصت ساله و اهل نوادا بنویسد، اما شکلگیری این شخصیت رنجور و رها در پی آشنایی بیننده با زیر و بم زیستی او شکل میگیرد.
«فِرَن» که همسرش را در پی سقوط بازار تجاری آمریکا در سال ۲۰۰۸ و ورشکستگی شرکتی که در آن کار میکرده از دست داده، چندی بعد خانهاش را نیز بعد از بسته شدن معدنهای گچ «کنگلومرا» از دست میدهد و تصمیم میگیرد تا در خودروی ون سفید رنگش زندگی کند.
فرانسیس مکدورمند، بازی سنجیدهای در این فیلم دارد و شمایلی از شخصیتی رنج کشیده اما مستقل را به واقعیت در میآورد. اگرچه میتوان ردپایی از سرسختی و لجاجت او در فیلم «سه بیلبورد خارج از ابینگ میزوری» را نیز در این فیلم دید.
نکته جالب درباره بازیگران فیلم، این است که اغلب از میان نابازیگران و کوچنشینان واقعی انتخاب شدهاند و تعامل مکدورمند با آنان در طول فیلم کاملاً به صورت بداهه صورت گرفته است.
مواجهه با چالشهای روزمره زندگی فرن و تلاش او برای بقا، کشف و شهود تازهای از زندگی در غربِ بیرحم را به تصویر میکشد. برای فرن به عنوان زنی که برای امرار معاش همچون کارگران فصلی در هر جایی مشغول میشود و دورهگردی را با سفر از اردوگاهی به اردوگاه دیگر تجربه میکند، این متفاوت بودن بهای سنگینی دارد. ژائو از تقابل فرن با جامعهای که او خودخواسته آن را طرد کرده تصویری زیبا خلق کرده تا این روایت جادهای را جذابتر کند.
قابهای «جاشوآ جیمز ریچارد»، که اغلب چشماندازهای زیبایی از جادهها و دشتها و مردمان کوچنشین است خاطره فیلمهای وسترن دهه ۵۰ آمریکا را زنده میکند. این نوستالژی تاریخی در کنار لحظات واقعگرایانهای که به محدوده و حریم شخصیتری از کاراکتر اصلی نفوذ کرده (بهداشت شخصی، حمامکردن و دیگر فعالیتهای معمول مانند شستن لباسها و گرم ماندن در سرما و …) سبب میشود تا لحن فیلم دچار یک پریشانی مضمونی شود.
حتی بخشی از چالشهای پیش پا افتادهای که فرن با آنها مواجه است، از عدم قطعیت و کمبود ثباتی اجتنابناپذیر که در این روش زیستی آشکار است، ناشی میشود و بخشی دیگر که نوعی رهایی خودخواسته است ناشی از سلب مسئولیت اجتماعی در برابر بندهای مدرنیته در نظام مالیاتی و سرمایهداری است؛ که ژائو زیرکانه آنها را به چالشهای بین بقا و فنا بدل میکند.
نکته قابل توجه دیگر در این فیلم این است که، فیلمساز سعی کرده تا از قضاوت پرهیز کند و در کنار معرفی زندگی از هم پاشیده فرن، آشنایی او را با گروهی از افراد بیخانمان نشان میدهد که خودخواسته و بعد از رسیدن به سن بازنشستگی، قید داشتن خانواده، ملک شخصی و یکجانشینی را زده و زندگی در جادهها و امرار معاش از راه مشاغل عجیب و رده پایین را انتخاب کردهاند.
تنهایی، استقلال و رهایی سه شرطی ست که کوچنشینی را از یک معضل اجتماعی به یک شیوه زیستی تغییر میدهد. قرار گرفتن در این جمعیت سیال، به هر شکل و رویه، به جبر یا خودخواسته شرایط خاصی را ایجاد میکند که در آن عبور از ترسها و نیازهای اولیه شرط اصلی ادامه دادن است.
هم سفر شدن با شخصیت اصلی، در کنار درک شهامت درونی وی برای کندن و دل بریدن در کنار به تصویر کشیدن مزایا و معایب رهایی از قید و بندهای زندگی شهری و انتخاب کوچنشینی سبب میشود تا این فیلم از یک اثر صرفا تجربی به یک مانیفست تصویری با مضمونی لایهبندی شده تبدیل شود.
منبع: مجله نماوا
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- جوئل کوئن جشنواره نیویورک را افتتاح میکند
- ساختار اثرگذار با فیلمنامهای ضعیف
- اسکاری برای همه رنجکشیدههای گیتی/ درباره دو بازیگر برنده اسکار
- مراسم اسکار ۲۰۲۱ برگزار شد/ «کلوئی ژائو» دومین کارگردان زن برنده اسکار
- برندگان بفتا ۲۰۲۱ معرفی شدند/ «سرزمین آوارگان» برنده بزرگ مراسم
- انجمن کارگردانهای آمریکا کلوئی ژائو را بهترین کارگردان سال انتخاب کرد
- برگزیدگان بخش فنی «بفتا» معرفی شدند
- حزب کمونیست پخش مراسم اسکار را ممنوع کرد/ عصبانیت حکومت چین از نامزدی «متحد باشید» در اسکار
- نامزدهای جوایز انجمن کارگردانهای آمریکا انتخاب شدند
- درخشش کارگردانان زن و سنتشکنی بفتا/ فهرست نامزدهای بفتا ۲۰۲۱ اعلام شد
- «سرزمین آوارگان» بهترین فیلم سال شد
- نامزدهای جایزه منتقدان فیلم ونکوور معرفی شدند/ پیشتازی «منک» دیوید فینچر
- برشهای کوتاه/ معرفی فیلم سرزمین آوارهها
- «سرزمین آوارهها» همزمان بهصورت پردهای و آنلاین اکران میشود
- جایزه مهم دیگر برای «سرزمین آوارهها»/ بهترین فیلم سیامین دوره جوایز فیلم مستقل گاتهام
نظر شما
پربازدیدترین ها
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- گفتوگو با محمد مقدم درباره سینمای مستند/ فیلم مستند، جهانی است ساختگی؟
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- حضورهای بین المللی فیلم کوتاه تامینا
- گلدن گلوب اعلام کرد؛ وایولا دیویس جایزه سیسیل بی دمیل ۲۰۲۵ را میگیرد
- درباره «قهوه پدری»؛ قهوه بیمزه پدری
- «کارون – اهواز» در راه مصر
- اختتامیه جشنواره «دیدار» ۱۷ دی برگزار خواهد شد
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «مجمع کاردینالها»؛ موفقیت غیرمنتظره در گیشه و جذب مخاطبان مسنتر
- مدیر شبکه نسیم توضیح داد؛ مهران مدیری، جنابخان، فرزاد حسنی و چند برنامه دیگر
- تاکید بر سمزدایی از سینما و جشنواره فجر/ علیرضا شجاع نوری: ادغام جشنوارهی ملی و جهانی فجر سیاسیکاری بود
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ جادوی «شرور»؛ داستانی از دوستی، تفاوتها و مبارزه با تبعیض
- برای پخش در سال ۲۰۲۵؛ پسر شاهرخ خان برای نتفلیکس سریال میسازد
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «گلادیاتور ۲»؛ بازگشتی باشکوه به کُلُسیوم و سنت حماسههای سینمایی
- اعلام نامزدهای چهلمین دوره جوایز انجمن بینالمللی مستند/ محصول مشترک ایران و انگلیس در شاخه بهترین مستند کوتاه
- اصغر افضلی و انیمیشن «رابینهود» در تازهترین قسمت «صداهای ابریشمی»
- جایزه جشنواره آمریکایی به پگاه آهنگرانی رسید
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ از فرصت ثبت نام فیلمها تا داوری عوامل بخش نگاه نو
- نمایش بچه / گزارش تصویری
- اهمیت «باغ کیانوش» در سینمای کمدی زدهی این روزها
- برای بازی در فیلم «ماریا»؛ نخل صحرای پالم اسپرینگز به آنجلینا جولی اهدا میشود
- اکران فیلم علی زرنگار از اواخر آذر؛ «علت مرگ: نامعلوم» رفع توقیف شد
- مانور آمادگی همراه اول برای رویارویی با بحران؛ تمرینی برای پایداری ارتباطات
- بررسی هزینه و درآمد تولیدات ۳ سال اخیر؛ حساب کتاب فارابی جور است؟
- در اولین روزهای اکران بینالمللی؛ «گلادیاتور۲»، ۸۷ میلیون دلار فروخت
- اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- نامزدی ۲ جایزه آمریکایی برای «دوربین فرانسوی»
- «شهر خاموش» بهترین فیلم جشنواره نوستالژیا شد
- فروغ قجابگلی بهترین بازیگر جشنواره ریچموند شد
- «تگزاس ۳»؛ کمدی از نفس افتاده یا موفقیت تکراری؟
- روایتی از سه نمایشنامه از محمد مساوات روی صحنه میرود
- «کارون – اهواز» در مراکش