از دیروز فیلم «تنگه ابوقریب» ساخته بهرام توکلی به نمایش عمومی درآمده، این فرصت مناسبی است برای پرداختن به گذشته و حال سینمای جنگ ایران که اساسا مهم ترین ژانر سینمایی این دوران به شمار می آید. از طرفی، مقایسه این فیلم با دیگر آثار در حال اکران که اغلبشان کمدی های سطحی و بی مایه هستند، می تواند ما را متوجه یک تناقض غریب در فضای عمومی و فرهنگی جامعه کند. آنچه به سینمای جنگ ما اصالت بخشیده، ارتباط بی واسطه اش با یک رخداد تاریخی/ ملی است. در این نوع سینما می شد همه نشانه ها و مصادیق یک جامعه ارزشی و مبتنی بر مفاهیم اخلاقی انسانی را دید. «قهرمان» در نمونه های شاخص و برتر و ماندگار این سینما موجودیتی باورپذیر و سمپاتیک و در عین حال اسطوره ای دارد. این ویژگی استثنائی در شرایطی رقم می خورد که بیشتر این آدم های برگزیده، اصراری بر قهرمان بودن ندارند. همین شمایل نگاری واقع گرایانه باعث شد فیلم های جنگی ما از وجهی اجتماعی نیز برخوردار باشند. در فیلم های «مهاجر»، «دیده بان» و «چ» ابراهیم حاتمی کیا، «پرواز در شب»، «سفر به چزابه»، «هیوا» و «مزرعه پدری» زنده یاد رسول ملاقلی پور، «هور در آتش» عزیزالله حمیدنژاد و «ملکه» محمدعلی باشه آهنگر با نمونه های متفاوت قهرمان در قالبی فردی روبه رو هستیم. در فیلم های «کیمیا» و «دوئل» احمدرضا درویش، «نجات یافتگان» رسول ملاقلی پور و «برج مینو» ابراهیم حاتمی کیا و «فرزند خاک» و «سرو زیر آب» محمدعلی باشه آهنگر جنس دیگری از سینمای جنگ را بدون متمرکزشدن در عنصر قهرمان شاهد بودیم؛ اما بهرام توکلی در حضور غیرمترقبه اش در سینمای جنگ، نگاهی چندوجهی و متکثر به قهرمان در «تنگه ابوقریب» دارد. حسن (امیر جدیدی)، خلیل (حمیدرضا آذرنگ)، مجید (جواد عزتی) و عزیز (علی سلیمانی) همه با رفتار و خصایص و جان فشانی هایشان در میان آتش و خون و انفجار و نفیر گلوله ها قابلیت قهرمان بودن را دارند؛ منتها بهرام توکلی ترجیح می دهد قهرمان را در یک حضور تجمع یافته به نمایش بگذارند، در کنار این مجموعه تکثیرشده از قهرمان، با نوجوانی مانند علی سروکار داریم که در این کارزار بی امان، نگاهی ناظر و کنجکاو دارد. او هرچند بیشتر با واقعیت هولناک درگیر می شود و مظلومیت و دلاوری ها را در کنار هم می بیند، آگاه تر و آبدیده تر می شود. در پایان راه این بزرگ مرد کوچک، قهرمانی را با عیار خاص خودش می بینم که مانند یک ناظر تاریخی محرم و صادق در جلوی قاب ایستاده و واقعیت عینی و ریشه دارش را با ثبت انبوهی از پایمردی ها و خاطرات تلخ درهم تنیده شده به رخ می کشد. از این جهات «تنگه ابوقریب» می تواند یک الگوی مناسب و تاریخ ساز برای سینمای جنگ دوران ما باشد. و اما آن تناقضی که در ابتدا اشاره کردم، به شور و حال غیرتمندی و کنشگری جاری در این فیلم ربط پیدا می کند که در قیاس با لودگی و بی خبری و بشکن و بالابنداز از فیلم های دیگر روی پرده حکم کیمیا را دارد. بد نیست برای تلنگرزدن به این فضای رخوت زده و هویت باخته و خنثی که بدجور رنگ وبوی اختگی دارد، دیدن «تنگه ابوقریب» را به عنوان یک وظیفه ملی به همدیگر پیشنهاد کنیم. این یک جفای بزرگ تاریخی است که اسطوره های گمنامی که در «تنگه ابوقریب» می بینم، در نوستالژی و خاطره های غبارگرفته دفن شوند.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- از پخش پیام صوتی کیمیایی تا حضور گلچهره سجادیه در نمایش «دندان مار»
- نسخه اصلاح و مرمت شده «دندان مار» در موزه سینما نمایش داده میشود
- در موزه سینمای ایران مطرح شد: سینمای دانش بنیان نیاز جدی امروز کشور است
- بررسی «زمانی برای کشتن» در خانه هنرمندان ایران؛ وقتی قانون ناکارآمد است، عدالتخواهی مطرح میشود
- «زمانی برای کشتن» در سینماتک خانه هنرمندان ایران
- در سینماتک خانه هنرمندان ایران مطرح شد؛ تعجب میکنم برخی در جامعه ما توصیه به لیبرالیسم میکنند!/ عدالت ترمیمی تمرین دموکراسی است
- «و عدالت برای همه» در سینماتک خانه هنرمندان ایران/ وکیل مدافعِ یک قاضی
- خانه فیلم طهران گشایش یافت
- در هوای آن مجنونِ عدالتخواه
- «جشنواره آنلاین فیلم کوتاه کشف استعداد» آغاز شد
- همسفر کوچههای عشق/ یادداشت جواد طوسی درباره خسرو سینایی
- انتقاد جواد طوسی از ساخت فیلم های سطحی و بزن برویی
- از پشت عینک دودی
- نقد و بررسی فیلم «غلامرضا تختی» با حضور جواد طوسی، ابراهیم اصغرزاده و محمدرضا طالقانی
- روز واقعه / نگاهی به فیلم «تنگه ابوقریب»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- یادداشت محمد حقیقت؛ چه کسی به نخل طلا نزدیک میشود؟/ درباره فیلم اول کارگردان زن فرانسوی
- فیلمهای ۱۵ روز سینماگران کن معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در این بخش
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
آخرین ها
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
- میراث نفرینشده/ نگاهی به فیلم «پنجه آهنین»
- «استودیو جیبلی ژاپن» برنده دومین نخل طلای افتخاری جشنواره کن
- در برنامه «خط فرضی» مطرح شد؛ هنرمند اگر جهانبینی داشته باشد خفه نخواهد شد
- معرفی داوران دو بخش مستند و نماهنگ جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- اکران آنلاین غیرمنصفانه و ناعادلانه است/ چرا «کاپیتان» قربانی شد؟
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- محصول ۵۲ میلیون دلاری سینمای کره؛ ورنر هرتسوگ صداپیشه انیمیشن بونگ جونهو میشود
- قهرمانی مقتدرانه تیم ملی کشتی فرنگی در رقابتهای آسیایی با حمایت همراه اول
- «مجنون آن لیلی» هفته آینده روی صحنه میرود
- اولین حضور بینالمللی «چوپان» در یک جشنواره آلمانی
- بزرگداشت اصغر فرهادی در جشنواره کلمبیایی
- فیلمهای ۱۵ روز سینماگران کن معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در این بخش
- داوران بخش فیلمهای داستانی کوتاه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی معرفی شدند
- «آنیتا، گمشده در اخبار» بهترین انیمیشن کوتاه کلیولند شد/ واجد شرایط رقابت در اسکار
- در چهل و دومین دوره؛ «انگشت طلا» ۶ جایزه از جوایز فیلم هنگکنگ را برد
- مرور آثار داریوش مهرجویی در مسکو
- «تمساح خونی» ۴۰ روزه ۱۰۰ میلیاردی شد
- نگاهی به مینی سریال رژیم
- چرا فیلمهای نوستالژی دهه شصتی همچنان محبوب هستند؟
- نیکی مظفری و بهنام شرفی همبازی شدند/ رونمایی از پوستر نمایش «مرگ با طعم نسکافه»
- راهیابی«پیچ تاریخی» به جشنواره بینالمللی فیلم مسکو
- ساخت مستند فرمانده لوطی ها آغاز شد
- اکران «قویدل» در هنر و تجربه
- «نگین سیاه» محمدعلی سجادی بهترین انیمیشن جشنواره سنتمونیکا شد
- والتر هیل با یک فیلم نوآر برمیگردد/ ادامه بزن بزن در ۸۴ سالگی
- سینمای ایران مسافر کره جنوبی شد
- استخدام ۳ قهرمان کشتی کشور در همراه اول
- «بعد از رفتن» و «روایت ناتمام سیما» مسافر مسکو شدند