جواد طوسی در نشریه سینمایی همشهری ۲۴ نوشت :
واقع بینانه باید بپذیریم که در سینمای حرفه ای و تولیدات «موج نو»ی قبل از انقلاب به جز یک استثنا (بهروز وثوقی) و چند بازی چشمگیر در نقش ھای فرعی، تعریف قاعده مندی از «ستاره» و «تیپ» و «تقش مکملی» وجود نداشت، حتی در نمونه های شاخص و محبوب عامه پسند در مقاطعی از آن دوران همچون محمدعلی فردین و ناصر ملک مطیعی و دو-سه بازیگر زن می بینیم که استفاده ی بد و کلیشه ای، تصویر مخدوش شونده ای از آنها در تاریخ سینما ایجاد کرده است. اما از نظر «نقش مکملی» با اوضاع بهتر و متنوع تری روبه رو بودیم، جمشید هاشم پور با وجود قد و قواره ی متناسبش، در سینمای آن دوران حضور مؤثر و قابل اعتنایی نداشت. اولین فیلم او فراری (عباسی کسایی، ۱۳۴۶) بود که در آن نقش کوتاه یک افسر پلیس را داشت. دیگر فیلمهای قبل از انقلاب هاشم پور که در آنها نقش های کوتاه و مکمل دارد (جنجال پول، ساخته پرویز خطیبی، ۱۳۴۷؛ جهنم سفید، ساخته ساموئل خاچیکیان، ۱۳۴۷۷؛ قسمت، ساخته امیر شروان، ۱۳۴۹؛ عشقی ها، ساخته جمشید شیبانی، ۱۳۵۰۰؛ ای والله،ساخته منوچهر نوذری، ۱۳۵۰ و …) فاقد ارزشهای کیفی و تاریخی هستند. تنها بازی او در نقش «رضارینگو» در جهنم سفید (در قالب تیپ)، جلوه ی بیشتری دارد. همین عدم وجود فضا و پیشنهاد مناسب برای دیده شدن ،منجر به بی انگیزگی و به حاشیه رفتن جمشید هاشم پور در فاصله سالهای ۵۱تا ۵۷ می شود .
در واقعیت امر، حضور پررونق و مؤثر حرفه ای اورادر عرصه ی بازیگری در سینمای بعد از انقلاب شاهدیم. در دل کلیشه های معمول سالهای اول انقلاب و شروع جنگ تحمیلی (مبارز انقلابی و نیروهای ساواک ، فئودالیسم و ظلم ارباب و خان و شورش و اعتراضی کشاورزان و رعایا، مقابله ی رزمندگان ایرانی با نیروهای عراقی، درگیری قاچاقچیان مواد مخدر و مأموران)، بازیگری با چهره و فیزیک جمشید هاشم پور به شکلهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. در کنار نقش های معمولی و پیش پاافتاده ی او در آن دوره در فیلم هایی چون بالاش و پایگاه جهنمی (هردو ساخته ی اکبر صادقی)، فرمان ساخته کوپال مشرکات و دادشاہ ساخته حبیب کاووش بازی در فیلم نقطه ضعف (محمد رضا اعلامی، ۱۳۶۲) اولین نمونه ی غیرمتعارف از نقشهای این دوره ی کاری اش به شما می آید .در اینجا به پشتوانه رمان خوب آنتونیوس ساماراکیس و کارگردانی سنجیده ی اعلامی، با دو مأمور امنیتی طرفیم. (هاشم پور و حسین پرورش) که از جنسی دیگری هستند.
همان دوره، مسعود کیمیایی از هاشم پور و کلیشه های ظاهری و تیپیکالش در قیلمهای خط قرمز (۱۳۶۰) و به ویژه تیغ و ابریشم (۱۳۶۴) استفاده ی ضد کلیشه ای میکند آن قاچاقچی یوزی به دستی که در خلوتش کتاب “آرواره ها “میخواند و دیدگاه و ادبیات خودش را دارد، به قدر کافی در ذهن و وجود بیننده کنجکاوی و جذابیت ایجاد می کند. اما تیپ ستاره ساز و غلط انداز جمشید آریا (هاشم پور) با آن سر تیغ انداخته اش در فیلم تاراج (ایرج قادری، ۱۳۶۳) با ایفای نقش «زینال بندری» جا می افتد. در اینجا براساس علایق و سلایق تماشاگر عام، وجوه قهرمانانه نیز در این نقش نمودار می شود که نشانه های بارزش را در فصل پایانی وام گرفته شده از فیلم مردان حادثه جوی ساخته جرج روی هیل می بینیم. یکی دیگر از فیلمهای بسیار موفق هاشم پور در این دوره عقاب ها (ساموئل خاچیکیان، ۱۳۶۳) است. ساموئل مراحل مختلف یک مأموریت جنگی را به شیوه ی خود برگزار می کند و هاشم پور به نقش یک تکاور ایرانی که مأموریتش را با لباس مبدل خاک دشمن می باید انجام دهد، ظاهر میشود. اما این موفقیت در یوزپلنگ (ساموئل ۱۳۶۴) به دلیل بازگشت سازنده اش به همان قالبهای کهنه مضمونی و ساختاری فیلمهای قدیمی خود ،تکرار نمی شود .
هاشم پور در فاصله زمانی سالهای ۶۷ تا ۷۰این فرصت مناسب را پیدا می کند تا چند نقش متفاوت را در فیلم های روز باشکوه ساخته کیانوش عیاری، پرده ی آخر ساخته واروژ کریم مسیحی و مادر و دلشدگان علی حاتمی ایفا کند. در این میان، بازی او در نقش بازرس رکنی در پرده آخر یکی از بهترین و غیرمتعارف ترین تجربه هایش است. در اینجا او با هدایت هوشمندانه کریم مسیحی موفق میشود در قالب یک شخصیت بدیع که شیوه ی عملش با موقعیت نمایشی فیلمنامه و طنز تلخ جاری در یک روایت پلیسی – جنایی همخوانی دارد، فرو رود.
مسیر بازیگری هاشم پور در دهه ۸۰ بیشتر با همان نقش های آشنا که فیزیک و قدرت بدن و ترکتازی در کانون شرارت و تقابل میان مأموران قانون و قاچاقچی ها و شبکه های خرابکاری و جاسوسی در آنها حرف اول را میزنند، همراه است. نمونه های شاخص و پرمخاطب این نوع فیلمها را در افعی محمدرضا اعلامی، نیش همایون اسعدیان، دشمن عباس بابویهی، ویرانگر ابوالقاسم طالبی و عقرب بهروز افخمی می بینیم. در مقابل
این کلیشه های آشنا، نقش های متفاوت ولی خوب پرداخت نشده ای مثل دیوانه وار کامران قدکچیان با استقبال تماشاگر مواجه نمیشود. دو تجربه متفاوت دیگر هاشم پور در اواخر این دهه، فیلم/ سریال مسافر ری داود میرباقری وآواز قو از سعید اسدی است.
دهه ی ۸۰ را باید دوره ی افول نقشهای آرنولدی و بزن بکشی جمشید هاشم پور بدانیم. این توفیق اجباری موجب میشود تا قابلیتهای بازیگری او را در فیلمهای قارچ سمی، مزرعه ی پدری و میم مثل مادر رسول ملاقلی پور، واکنش پنجم تهمینه میلانی، جنایت محمد علی سجادی، یک بوس کوچولوی بهمن فرمان آرا و کیفر حسن فتحی شاهد باشیم. یکی از بهترین نقش های مکمل هاشم پور در مزرعه ی پدری رقم میخورد. او در سکوتی عامدانه، نقش لات مانتیگول پوش دیروز و رزمنده ی صاحب عقیده و مرام امروز را به خوبی ایفا می کند. بازی کوتاه هاشم پور در سکانسی از یک بوس کوچولو در نقش یک گورکن و کیفر حسن فتحی نیز به دل می نشیند. جا دارد به بازی قابل قبول او در واکنش پنجم هم اشاره کنیم که با نگاه ضدمردسازنده اش انطباق دارد. اما این اتفاق در فیلمهای قاعده ی بازی احمدرضا معتمدی، تردید واروژکریم مسیحی و استشهادی برای خدای علیرضاامینی نمی افتد. جمشید هاشم پور در این دوران رو به کهنسالی، از آن نقش های محوری دهه ی ۶۰و ۷۰ دور اقتاده و با نقش های مکمل هرازگاه کنار می آید. اگر این را به حساب غروب یک ستاره در سینمایی که «ستاره سازی» را در شکل حرفه ای و عامه پسندش برنمی تابد بگذاریم، او هنوز توانایی ایفای نقش های بدیع و خلاقانه را دارد.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- از پخش پیام صوتی کیمیایی تا حضور گلچهره سجادیه در نمایش «دندان مار»
- نسخه اصلاح و مرمت شده «دندان مار» در موزه سینما نمایش داده میشود
- در موزه سینمای ایران مطرح شد: سینمای دانش بنیان نیاز جدی امروز کشور است
- بررسی «زمانی برای کشتن» در خانه هنرمندان ایران؛ وقتی قانون ناکارآمد است، عدالتخواهی مطرح میشود
- «زمانی برای کشتن» در سینماتک خانه هنرمندان ایران
- در سینماتک خانه هنرمندان ایران مطرح شد؛ تعجب میکنم برخی در جامعه ما توصیه به لیبرالیسم میکنند!/ عدالت ترمیمی تمرین دموکراسی است
- «و عدالت برای همه» در سینماتک خانه هنرمندان ایران/ وکیل مدافعِ یک قاضی
- دو سال پس از رونمایی در جشنواره فجر؛ «شین» از چهارشنبه روی پرده میرود
- قهرمانها را چه شد؟
- حال عمومی جمشید هاشم پور خوب است
- خانه فیلم طهران گشایش یافت
- عکسی نوستالژیک از جمشید هاشمپور
- حقایقی درباره جمشید هاشم پور به بهانه سالروز تولد او
- در هوای آن مجنونِ عدالتخواه
- «گیجگاه» در مرحله ضبط موسیقی
نظر شما
پربازدیدترین ها
- یادداشت محمد حقیقت؛ چه کسی به نخل طلا نزدیک میشود؟/ درباره فیلم اول کارگردان زن فرانسوی
- فیلمهای ۱۵ روز سینماگران کن معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در این بخش
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
آخرین ها
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
- میراث نفرینشده/ نگاهی به فیلم «پنجه آهنین»
- «استودیو جیبلی ژاپن» برنده دومین نخل طلای افتخاری جشنواره کن
- در برنامه «خط فرضی» مطرح شد؛ هنرمند اگر جهانبینی داشته باشد خفه نخواهد شد
- معرفی داوران دو بخش مستند و نماهنگ جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- اکران آنلاین غیرمنصفانه و ناعادلانه است/ چرا «کاپیتان» قربانی شد؟
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- محصول ۵۲ میلیون دلاری سینمای کره؛ ورنر هرتسوگ صداپیشه انیمیشن بونگ جونهو میشود
- قهرمانی مقتدرانه تیم ملی کشتی فرنگی در رقابتهای آسیایی با حمایت همراه اول
- «مجنون آن لیلی» هفته آینده روی صحنه میرود
- اولین حضور بینالمللی «چوپان» در یک جشنواره آلمانی
- بزرگداشت اصغر فرهادی در جشنواره کلمبیایی
- فیلمهای ۱۵ روز سینماگران کن معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در این بخش
- داوران بخش فیلمهای داستانی کوتاه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی معرفی شدند
- «آنیتا، گمشده در اخبار» بهترین انیمیشن کوتاه کلیولند شد/ واجد شرایط رقابت در اسکار
- در چهل و دومین دوره؛ «انگشت طلا» ۶ جایزه از جوایز فیلم هنگکنگ را برد
- مرور آثار داریوش مهرجویی در مسکو
- «تمساح خونی» ۴۰ روزه ۱۰۰ میلیاردی شد
- نگاهی به مینی سریال رژیم
- چرا فیلمهای نوستالژی دهه شصتی همچنان محبوب هستند؟
- نیکی مظفری و بهنام شرفی همبازی شدند/ رونمایی از پوستر نمایش «مرگ با طعم نسکافه»
- راهیابی«پیچ تاریخی» به جشنواره بینالمللی فیلم مسکو
- ساخت مستند فرمانده لوطی ها آغاز شد
- اکران «قویدل» در هنر و تجربه
- «نگین سیاه» محمدعلی سجادی بهترین انیمیشن جشنواره سنتمونیکا شد
- والتر هیل با یک فیلم نوآر برمیگردد/ ادامه بزن بزن در ۸۴ سالگی
- سینمای ایران مسافر کره جنوبی شد
- استخدام ۳ قهرمان کشتی کشور در همراه اول
- «بعد از رفتن» و «روایت ناتمام سیما» مسافر مسکو شدند