«آی آدمها» مستقیم به سراغ درد و اصل جنس میرود.
سینماسینما، سیدرضا صائمی – منتقد:
فرقی نمیکند فیلمی داستانی از رخشان بنیاعتماد ببینی یا مستند! آنچه فراتر از متن سینمایی او قابل تشخیص و بازخوانی است، نگاه و رویکرد اجتماعی – انسانی او به قصه است. انتخاب عنوان «آی آدمها» بر مستندش که برگرفته از شعر معروف نیما یوشیج است، گواه بر این مدعاست که او در لابهلای قصه یا واقعیتهایی که روایت میکند، در پی بازنمایی دغدغههای اجتماعی و بشردوستانه خود است که گاهی در بستر یک ابژه تاریخی قرار گرفته و زیر پوست آن به بازنمایی دردهای اجتماعی میپردازد و گاهی همچون مستند «آی آدمها» مستقیم به سراغ درد و اصل جنس میرود.
کم نیستند مستندهایی که به سراغ افراد یا اقشار آسیبپذیر، کمتوان، ناتوان و معلول و آنهایی میروند که با دردهای جسمانی و روانی دست به گریباناند، اما بسیاری از آنها بیش از آنکه به نمایش و روایت رنج انسان بپردارند، درگیر سانتیمانتالیسم برساخته از سوژه شده و بیش از آنکه واقعیت، خود از درد خویش بگوید، با زبان احساس فیلمساز بیان میشود. در اینجا اما بنیاعتماد تلاش کرده تا از سانتیمانتالیسم ذاتی سوژه فاصله بگیرد و تلاش کند تا حس ترحم مخاطب را برنینگیزد. اما چنان به ابعاد و حاشیههای این دردها نزدیک میشود و آن را بازتاب میدهد که به جای حس ترحم صرف، حسی از فهم و درکی همدلانه در مخاطب نسبت به آدمهای دردمند فیلم ایجاد میشود که عمق تلخی آن تا ساعتها و چه بسا روزهای بعد از تماشای اثر نیز در دل و ذهن مخاطب تهنشین میشود. حاصل این تهنشینی البته تلخی صرف نیست که درست از دل این رنج، گنجی بزرگتر برمیآید و آن احساس عشق و همدردی با همنوع است، فارغ از نژاد و دین و مذهب و ملیت. عشق به انسان به ماهو انسان.
مستند «آی آدمها» از یک زوایه درواقع روایتگر یک موسسه خیریه پزشکی است. موسسه خیریه «زنجیره امید» با هدف درمان کودکان محروم زیر ۱۸ سال که به بیماریهای قلبی، ارتوپدی و ترمیمی مبتلایند، تاسیس شده و با موسسه خیریه بینالمللی زنجیره امید فرانسه همکاری میکند و طی ۹ سال گذشته کوشیده بر چهره کودکانی لبخند بنشاند که حتی خود و خانوادهشان هم ناامید شده بودند و با این زنجیره، امید دوباره به زندگی آنان بازمیگردد. در فیلم صحنههای تکاندهنده زیادی میبینیم که یا متاثر از موقعیت بغرنج کودکان معلول است یا واکنشهایی که اطرافیان آنها از سر استیصال و ناامیدی نسبت به موقعیت آنها از خود بروز میدهند. بااینحال رویکرد بنیاعتماد در روایت سوژه این معلولین، آنها را به ستارگان سینمایی یا قهرمانهای معلول بدل میکند که در عین اینکه با رنج زیسته آنها همدلانه همراه میشوی و بیتردید گاه نمیتوانی جلوی بغض و گریهات را بگیری، اما تجربه تماشای فیلم صرفا به تجربه دردناک و تلخ ختم نمیشود و درنهایت روزنهای امید به بهبود این کودکان مرهمی بر زخمی است که تماشای این مصایب بر دل میگذارد.
نشانههای بهبود در برخی از این ستارههای کوچولو در پایان فیلم، لبخند رضایت را بر لب مخاطب مینشاند؛ لبخندی که برآمده از یک تجربه تلخ است. در کنار این بیماران پزشکانی که با نهایت دلسوزی و تلاش در جهت رفع مشکل این کودکان میکوشند نیز قهرمانهای دیگر این اثر هستند. شاید طعم قهرمانی آنها اکنون که برخی از اعضای جامعه پزشکی تراژدی بزرگی برای سینمای ایران خلق کردهاند، بیشتر هم به چشم بیاید. در این میان پروفسور کیوان مزدا، جراح فوق تخصص ارتوپدی، جایگاه ویژهای دارد؛ پزشک انساندوستی که به «مرد کمر دنیا» مشهور است. او که از پدری ایرانی و مادری فرانسوی زاده شده و بیشتر عمر در فرانسه بوده، اکنون رئیس بخش ارتوپدی بیمارستان معتبری در پاریس است و همراه همیشگی زنجیره امید و غالب این کودکان را او تحت عمل جراحی قرار داده است.
«آی آدمها» روایت انسانهای محروم و معلولی است که چشم در راه آدمها هستند؛ آدمهایی که آدمها را تنها نمیگذارند و تلنگری است به آنهایی که یادشان رفته بنیآدم اعضای یکدیگرند. آنهایی که فراموش کردهاند در گوشه و کنار این کشور و زیر پوست این شهر خیلیها دارند میسپارند جان. خیلی ها چشم در راهاند؛ چشم انتظار دستی که امید را به آنها هدیه کند.
ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- همزمان در سراسر دنیا؛ مستند «ژیلا» آنلاین اکران میشود
- امید به احیا/ درباره انتخاب محمد مهدی عسگرپور به عنوان رئیس جدید هیات مدیره خانه سینما
- در نشست نقد و بررسی «سینهما رکس» عنوان شد؛ آبادانیها بعد از آتشسوزی سینمارکس هنوز به مرحله بازیابی عاطفی نرسیدهاند
- اختصاصی سینماسینما/ رخشان بنیاعتماد: هنرمند، مزدور و رعیتِ اربابان پادگانی نیست
- نوزدهمین جشن تصویرسال و جشنواره فیلم تصویر پایان یافت/ از وصیت رخشان بنیاعتماد تا جایزه جهانی کیارستمی
- ایران در جشنواره بینالمللی فیلم هند؛ یک داور و هشت فیلم
- تصویر چهل سال تهران در خانه تهران
- پروژه های «نیویورک ۲۰۲۰» و «پاریس به وقت کرونا» در جشن تصویر سال/ تشریح جزئیات جشن تصویر سال
- بهترین فیلمهای تاریخ سینمای ایران از نگاه نویسندگان سینماسینما (۶)/ آزاده کفاشی، گلاره محمدی
- اعتراض کانون کارگردانان به صداوسیما
- رخشان بنیاعتماد: “زغال” یک هوای تازه در سینماست
- «فرامتن»/ درباره پنجمین جشنواره جام جم؛ عادلِ برنده باش!
- «فرامتن»/ آداب و آفات اعتراض!
- فرامتن/ به بهانه درگذشت خشایار الوند؛ لبخند مرگ به خالق لبخند
- واکنش هنرمندان سرشناس ایرانی به تحریمهای ترامپ علیه مردم ایران / #نه_به_تحریم_ظالمانه
نظر شما
پربازدیدترین ها
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- گفتوگو با محمد مقدم درباره سینمای مستند/ فیلم مستند، جهانی است ساختگی؟
- تاریخچه سریالهای ماه رمضان از ابتدا تاکنون/ در دهه هشتاد ۴۰ سریال روی آنتن رفت
آخرین ها
- انتخاب هیات رییسه جدید انجمن تهیهکنندگان مستقل سینما
- رقابت ۲۸۵ فیلم در ۳ بخش انیمیشن، مستند و بینالمللی اسکار نود و هفتم
- حضورهای بین المللی فیلم کوتاه تامینا
- گلدن گلوب اعلام کرد؛ وایولا دیویس جایزه سیسیل بی دمیل ۲۰۲۵ را میگیرد
- درباره «قهوه پدری»؛ قهوه بیمزه پدری
- «کارون – اهواز» در راه مصر
- اختتامیه جشنواره «دیدار» ۱۷ دی برگزار خواهد شد
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «مجمع کاردینالها»؛ موفقیت غیرمنتظره در گیشه و جذب مخاطبان مسنتر
- مدیر شبکه نسیم توضیح داد؛ مهران مدیری، جنابخان، فرزاد حسنی و چند برنامه دیگر
- تاکید بر سمزدایی از سینما و جشنواره فجر/ علیرضا شجاع نوری: ادغام جشنوارهی ملی و جهانی فجر سیاسیکاری بود
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ جادوی «شرور»؛ داستانی از دوستی، تفاوتها و مبارزه با تبعیض
- برای پخش در سال ۲۰۲۵؛ پسر شاهرخ خان برای نتفلیکس سریال میسازد
- ترجمه اختصاصی سینماسینما/ «گلادیاتور ۲»؛ بازگشتی باشکوه به کُلُسیوم و سنت حماسههای سینمایی
- اعلام نامزدهای چهلمین دوره جوایز انجمن بینالمللی مستند/ محصول مشترک ایران و انگلیس در شاخه بهترین مستند کوتاه
- اصغر افضلی و انیمیشن «رابینهود» در تازهترین قسمت «صداهای ابریشمی»
- جایزه جشنواره آمریکایی به پگاه آهنگرانی رسید
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ از فرصت ثبت نام فیلمها تا داوری عوامل بخش نگاه نو
- نمایش بچه / گزارش تصویری
- اهمیت «باغ کیانوش» در سینمای کمدی زدهی این روزها
- برای بازی در فیلم «ماریا»؛ نخل صحرای پالم اسپرینگز به آنجلینا جولی اهدا میشود
- اکران فیلم علی زرنگار از اواخر آذر؛ «علت مرگ: نامعلوم» رفع توقیف شد
- مانور آمادگی همراه اول برای رویارویی با بحران؛ تمرینی برای پایداری ارتباطات
- بررسی هزینه و درآمد تولیدات ۳ سال اخیر؛ حساب کتاب فارابی جور است؟
- در اولین روزهای اکران بینالمللی؛ «گلادیاتور۲»، ۸۷ میلیون دلار فروخت
- اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- نامزدی ۲ جایزه آمریکایی برای «دوربین فرانسوی»
- «شهر خاموش» بهترین فیلم جشنواره نوستالژیا شد
- فروغ قجابگلی بهترین بازیگر جشنواره ریچموند شد
- «تگزاس ۳»؛ کمدی از نفس افتاده یا موفقیت تکراری؟