پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

مستند بر سر خاک ساخته محسن خانجهانی با حضور کارگردان این اثر در خانه اردیهشت عودلاجان نمایش داده شد .

به گزارش سینما سینما ،محسن خانجهانی در این مراسم عنوان می کند  : انگیزه اولیه‌اش برای ساخت این مستند از آن‌جا آمد که چندسال پیش در خبرها از دزدی خاک ایران سخن گفته شده‌بود.می‌گفتند خاک‌ایران را برای استحصال جزایر جنوب خلیج‌فارس می‌برند. خان‌جهانی می‌گوید این‌که خاک را بدزدند یا حتی بخرند و ببرند جای دیگر، به‌خودی خود، گویای اهمیت خاک در زندگی مردم است.

می‌گوید پیگیر خبر می‌شود و نهایتا متوجه می‌شود خبر جعلی و دروغ است. اما همین پیگیری خبر او را با موضوع خاک و ارزش‌ها آن بیشتر آشنا و درگیر می‌کند.

حاصل آن درگیری ذهنی به‌ساخت این‌مستند می‌کشد. مستندی که به‌گفته او، نه تمام حقیقت، بلکه بخش بزرگی از حقیقت را درست و سالم بیان می‌کند.

ژانر وحشت!

در ادامه این نشست یکی از حاضران  این مستند را اثری در ژانر وحشت خواند می‌گوید «چنان داده‌ها و حقایق تلخ در مستند بود که واقعا می‌توان آن را اثری در ژانر وحشت خواند.

من خودم فکر نمی‌کردم واقعیت اطراف ما این‌قدر تلخ و خطرناک باشد.

به همین خاطر تاثیر یک اثر وحشت‌آور را در مخاطب به جا می‌گذارد». کارگردان، در پاسخ این نظر، باز هم به داده‌های بسیار تلخ‌تر اشاره می‌کند.

امیدی هست؟
یکی از مخاطبان، که معلوم بود شدیدا تحت تاثیر فیلم قرار گرفته، از کارگردان می‌پرسد «واقعا، هیچ راه فرار نیست؟ کورسویی هم نیست؟

در مستند، متاسفانه، همه اتفاقات در همه وجوه به نابودی خاک و آب منجر می‌شود. آینده تاریک است. آیا امیدی نیست».

مخاطب دیگری حرف این عزیز را به صورتی دیگر مطرح می‌کند و علاقمند است بداند «ریشه این بحران ملی در کجاست؟ آیا تقصیر آن کشاورز است که راهی جز زدن چاه ندارد؟ چرا حتی وقتی به سیستان اشاره می‌شود و باغ‌های درخت موز، آن‌جا هم موضوع به بن‌بست می‌رسد. آیا مثلا کشاورزی که در شخم زدن زمین رج شخم ها را طوری می‌زند که باعث حرکت آب و شسته‌شدن زمین می‌شود، مقصر است؟ به نظر می‌آید بحران بسیار فراتر از این است. مقصر کیست یا کجاست؟»
کارگردان به درستی اشاره می‌کند «هرچند ممکن است عمل همان کشاورز هم از عوامل این بحران باشد، ولی موضوع می‌تواند در سطح وسیع‌تری بررسی شود.

متاسفانه ما هم، تک‌تک، جزو مقصران یا عوامل این بحران هستیم. نباید همه مسائل را گردن دولت و حکومت انداخت.

آیا ماها، اهالی تهران، نباید چاه‌های خانگی را پر کنیم؟ ولی چرا این وظیفه ساده ولی مهم ملی را انجام نمی‌دهیم؟ چه شده که همه ما بی‌خیال منافع ملی و عمومی شده‌ایم؟ هرچند که چاره کار در این حد نیست».

محسن خان‌جهانی که به گفته خودش پس از کلی مستند ورزشی و سیاسی، اولین مستند علمی و محیط زیستی خود را ساخته، به فیلم در حال ساخت خودش اشاره می‌کند که درباره زندگی و آثار مدنی دکتر «کامل شادپور» است.

کارگردان می‌پذیرد و اعلام می‌کندعوامل موثر دیگر هم در بروز این بحران وجود دارد. به دلایل متعدد، از جمله عدم وقوف و اشراف کامل علمی بر آن‌ها، وارد آن مصادیق نشده.

هرچند ممکن بود برخی از این مصادیق پشت خط قرمزها باشند. اما در مورد استنادات مورد نظر، می‌توان به خود فیلم مراجعه کرد.

کارشناسان هر حوزه، در سطح بالا، در این فیلم هستند و آن‌ها هستند که داده یا حکمی را بیان می‌کنند. در دل ساختار اداری و مدیریتی کشور، خوشبختانه افراد و عناصر بسیار برجسته فنی و علمی وجوددارد که تقریبا به تمام وجوه بحران اشراف دارند ولی همان‌طور که خودشان در فیلم اظهار می‌کنند، کاری از دست‌شان برنمی‌آید».

امضای کارگردان
یکی از حاضران از کارگردان می‌پرسد آیا در ساختن این مستند تاثیری از کسی گرفته؟ آیا از تفکر و مشی بزرگان مستند ایرانی و جهانی در این مستند ردپایی می‌توانیم پیدا کنیم؟»

البته بلافاصله اضافه می‌کند «در این مستند، مثل همه کارهای پیشین، امضای کارگردان کاملا وجود دارد. ولی شاید، به نحوی، اثری یا نشانی از کسان دیگر را در این فیلم بتوان مطرح کرد. درست است آیا؟»
محسن خان‌جهانی، پاسخی به این پرسش ندارد.در ذهن خود می‌چرخد ولی شاهدی به یاد نمی‌آورد. می‌گوید این فیلم زاده شرایط خاصی است که مرا از حوزه مستندهای ورزشی و سیاسی به این قلمرو کشاند.

محسن حان‌جهانی اصل
متولد اردیبهشت سال ۱۳۵۸ در شهرری. فیلم‌سازی را با فیلم داستانی کوتاه «توپ من» آغاز کرد و در سی و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم رشد، جایزه بهترین فیلم گفت‌وگوی تمدن‌ها را کسب کرد. پس از آن، آثار داستانی یک روز تعصیل (۱۳۸۱)، نماز آخر (۱۳۸۲) و آخرین مرد روستا (۱۳۸۳) را ساخت. ۱۳۸۳ با «من لیدر هستم» پا به عرصه مستندسازی گذاشت و تا کنون، «محسن فیلم می سازد» و «خواهران حافظ»، تله فیلم «اجیر»، «کلید»، «سند آزادی» و «پرواز ۶۵۵»، «کلاه شیشه‌‌ای»، «یار دبستانی»، «تکیه کن»، «شهر پولکی»، «انتهای ‌خیابان پاستور» و «آزادراه» را ساخته و «پیچ سرهنگ» در آخرین پله است. قرار ما با خان‌جهانی نمایش «آزادراه» و «پیچ سرهنگ» در نیمه دی‌ماه است و اگر شانس باشد، مرور آثار این کارگردان. (عکس اصلی نشست را امیرمهدی صادقی گرفته. ممنون از حضور او)