۳۰ سال از اکران «اجارهنشینها» به کارگردانی داریوش مهرجویی میگذرد. ۳۰ سال زمان کمی نیست. حال سه دهه از این فیلم فاصله گرفتهایم. متولدان سال ۶۶ حالا ۳۰ ساله شدهاند، اما بعید است جوانهای دهه ۶۰ «اجارهنشینها» را ندیده باشند. همه علاقهمندان به سینما در آن روزها از این فیلم بهعنوان یکی از بهیادماندنیترین فیلمهای سینمای ایران یاد میکنند که لحظات خاطرهانگیز و بدیعی را با تماشای این فیلم تجربه کردهاند. این فیلم در دوران خود با اینکه جاروجنجالهای بسیاری بهراه انداخت و تعبیرهای عجیب و غریبی از آن شد، اما دچار توقیف نشد و به سلامت به اکران رسید. همانطور که در این گفتوگو اشاره میکند، «اجارهنشینها» را دلشوره و درعینحال امید به توقیفنشدن میسازد. خودش هیچوقت تصور نمیکرده که این فیلم به یکی از آثار ماندگار سینمای ایران تبدیل شود و پس از ۳۰ سال هنوز مورد اقبال و توجه باشد.
پس از گذشت ۳۰ سال از اکران «اجارهنشینها» هنوز منتقدان از این فیلم بهعنوان یکی از برترین فیلمهای سینمای ایران یاد میکنند؛ فیلمی کمدی که با گذشته سه دهه، ارزشهای خود را حفظ کرده و تاریخ مصرف آن نگذشته است. در آن زمان که فیلم را کارگردانی میکردید این تصور را داشتید که بعد از ۳۰ سال چنین حسی نسبت به فیلم در میان منتقدان و علاقهمندان به سینما وجود داشته باشد؟
نه، چنین فکری نمیکردم. در آن زمان به آینده دور نمیتوانستم فکر کنم. در آن دوران به آینده نزدیک فکر میکردم و امیدوار بودم که این فیلم مثل فیلمهایم قبلیام توقیف نشود. در آن زمان خیالپردازی نمیکردم و هیچوقت تصور نمیکردم بعد از ۳۰ سال مردم این احساس را نسبت به فیلم داشته باشند.
در سالهای اخیر در نظرسنجیهای برترین فیلم سینمای ایران، بیشتر منتقدان از «اجارهنشینها» بهعنوان یکی از ۱۰ فیلم برتر خود نام میبرند و این فیلم همیشه یکی از بهترین آثار سینمای ایران به حساب میآید که چه علاقهمندان سینما چه منتقدان و چه اهالی سینما لحظات خوشی با این فیلم را تجربه کرده و به یاد میآورند. فکر میکنید، علت این میزان علاقه و وفاداری نسبت به این فیلم چیست و چرا هیچ فیلم دیگری نتوانسته با آن رقابت کند؟
فکر میکنم همه اینها به دلیل استحکام ساختاری فیلم است. وقتی یک درام قوی باشد و همهچیزش با هم جفت و جور باشد، هماهنگی کلی در اجرا، رویدادها و سکانسها دیده میشود. من در رنگآمیزی کاراکترها هریک از آنها را به شکل خاصی میدیدم و هیچکدام آنها تیپ نبودند. هریک از آنها کاراکتر بودند. خانهای که بیصاحب است، مبنای دعوای معاملات ملکیها قرار گرفته، به محور داستان تبدیل میشود و زد و خورد و جنجال و خونریزی بین آنها بهوجود میآورد. این داستان از نظر دراماتیک ابعاد مختلفی دارد که روی یک موضوع ابسورد و جفنگ شکل گرفته است. از همان ابتدا که داستان این فیلم را مینوشتم، همهاش فکرم پیش تئاتر پوچگرا مثل آثار یونسکو و آلبی بود. فکر نمیکردم فیلم کمدی است، تصورم این بود که فیلم یک تراژدی طنزآمیز است. فیلمنامهای که ساختار آن قرص و محکم و درست و حسابی باشد و بیانگر روحیات خاص ملتی باشد، طی سالهای طولانی پایدار و ماندگار خواهد بود.
لوکشینی که آن خانه در «اجارهنشینها» قرار داشت، احتمالا حالا پر از ساختمان و برج شده و دیگر اثری از آن خانه در آنجا وجود ندارد؟ فیلمبرداری فیلم در کجا انجام شد؟
آن خانه در میدان صادقیه بود. ما آنجا یک خانه نیمهکاره پیدا کردیم که با زدن دکور، آن را تکمیل کرده و بعد هم که خانه را خراب کردیم و در واقع فروریخت.
زمان شکستن منبع آب و بهراه افتادن سیل در خانه، یکی از سکانسهای تکرارنشدنی سینمای ایران است که چه قبل و چه بعد از این فیلم چنین طراحیای را خیلی ندیدیم. ترکخوردگی آیینه و دیوارها و پایینآمدن سقف ازجمله اتفاقاتی است که هنوز تماشاگر را با تماشای فیلم متعجب میکند چطور به چنین طراحیای رسیدید؟
ترکخوردن دیوار و آیینه و بهراه افتادن آب و… در سناریو بود و بعد سعی کردیم بخشی از آن را به کمک محمدعلی نقیکنی (عضو گروه جلوههای ویژه) اجرایی کنیم. ما چهار طبقه داشتیم که در هر طبقه یک مخزن بزرگ آب تعبیه کرده بودیم. بازیگران هر طبقه را در همانجایی که زندگی میکردند، مستقر کردیم. دوربین در پایین آن طبقه گذاشته شد. بعد مخزن آب را باز میکردیم و آب از بالا راه میافتاد و آنها همراه با آب، لیز میخوردند و پایین میآمدند.
هریک از این طبقات را با یک برداشت ضبط میکردید؟ در چنین شرایطی که امکان برداشت دوباره وجود نداشت؟
نه، ما سیل هر طبقه را فیلمبرداری کردیم و بعد دکور طبقه بعد را میچیدیم و فیلمبرداری میکردیم. بازیگران با همان آب زیادی که راه میافتاد، لیز میخوردند.
بازیگران در همین پایینآمدن از پلهها صدمه ندیدند؟
نه، خیلی هم بهشان خوش میگذشت.
بسیاری از صحنههای فیلم به سکانسهای بهیادماندنی تبدیل شدند. علاوهبر سکانسهای مربوط به راهافتادن سیل، سکانس مربوط به پختن کباب یا آشتیکردن برادران و غذا خوردن کارگران از بهترین سکانسهای سینمای ایران است. چطور چنین سکانسهایی را با بازیگران فیلم که طیف متنوعی را دربرمیگرفتند، کارگردانی کردید؟
با بازیگران قبل از فیلمبرداری تمرینات زیادی کرده بودیم، اما وقتی سناریو درست باشد دیالوگها مسیر را به بازیگر نشان میدهد که چطور باید بازی کند. منطق فیلمنامه و دیالوگها که اصل کار است وقتی درست باشد و کاراکترها خوب شکل گرفته باشند، همهچیز درست از آب درمیآید.
فیلمبرداری «سنتوری ۲» چه زمانی شروع میشود؟ پیشتولید فیلم آغاز شده است؟
بله، پیشتولید شروع شده و مشغول کار روی موسیقی و ترانه آن هستیم. خواننده ترانهها هم مشخص شده، اما نمیخواهیم الان هیچیک از عوامل را اعلام کنیم. دو تا سه هفته دیگر فیلم را کلید میزنیم و وقتی فیلم آماده شود، آن را اکران خواهیم کرد و منتظر جشنواره نخواهیم ماند.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- مرور آثار داریوش مهرجویی در مسکو
- بزرگداشت بیتا فرهی و یادبود داریوش مهرجویی در پاریس
- یادی از داریوش مهرجویی در بیستوپنجمین نشست ماهانهی «مستندهای ایرانشناسی»
- نمایش مستند «ساختن فیلم گاو» در پاریس
- صدور رای پرونده قتل داریوش مهرجویی و همسرش/ متهم ردیف اول به قصاص محکوم شد
- «تناقض»؛ روایتی از قتل داریوش مهرجویی و چند هنرمند دیگر
- ختم رسیدگی به پرونده قتل داریوش مهرجویی و وحیده محمدیفر
- گفتوگوی سینمایی نسلها/ نگاهی به مستند «موج نو»
- تعیین وقت در پرونده داریوش مهرجویی/ صدور رای غیابی برای تتلو
- آشنایی با دکتر سناریو با درآمد هفتهای ۳۰۰ هزار دلار
- صدور کیفرخواست متهمان پرونده قتل مهرجویی و همسرش
- ادای احترام جشنواره کرالا به مهرجویی و گلستان
- پرونده قتل داریوش مهرجویی به دادگاه مطبوعات رسید/ هیات منصفه «رکنا» را مجرم دانست
- ادامه تحقیقات درباره قتل داریوش مهرجویی/ کیفرخواست نیمه اول آذر صادر میشود
- تشویق طولانی مسعود کیمیایی در «بازنمایش قصه ترانههای ماندگار»/ کیمیایی از غم نبود مهرجویی گفت
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- رکوردداران روز اول اکران
- «اتاق فرار» پرمخاطبترین بسته فیلم کوتاه «هنر و تجربه»
- معرفی برگزیدگان جوایز دیوید دی دوناتلو ۲۰۲۴ ایتالیا/ «من کاپیتان» بهترین فیلم شد
- روسای جدید آکادمی سزار معرفی شدند
- فیلم کوتاه «چوپان» در جشنواره ژاپنی
- «طاووس خانم و ازدواجهایش» در فرهنگسرای نیاوران روی صحنه میرود
- حسن فتحی: جهانِ پر از طمع و ویرانی را با افعال خود سیاهتر نکنیم
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- جزئیات برنامههای جشنواره ترایبکا اعلام شد/ نمایش فیلمهای خاطرهانگیز هیچکاک، اسکورسیزی و اسپیلبرگ
- برگزاری دوازدهمین کارگاه بینالمللی تئوری اطلاعات و مخابرات با حمایت همراه اول
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- جشنواره «هاتداکس» در ایستگاه پایانی؟/ گرفتاریهای تهدید کننده
- رخشان بنیاعتماد و روبن اوستلوند در مجمع سرمایهگذاران بازار فیلم کن
- نظارت سازمان سینمایی به نمایش آثار سینمایی خارجی در پلتفرمها
- پل استر درگذشت
- رامین حسینپور بهترین آهنگساز فستیوال لسآنجلس شد
- رقابت ویژه چند فیلم و تعطیلی یک روزه سینما
- «پر» در جشنواره ورونژ روسیه نمایش داده میشود
- مسعود اسکویی درگذشت
- برگزیدگان جشنواره فیلم پکن معرفی شدند/ تجلیل از چن کایگه با حضور ییمو
- «سیم خاردار» در کازابلانکا
- راهیابی مستند «دوربین فرانسوی» به جشنواره ارمنستانی
- نمایشگاه نقاشی «درخت جان» در گالری کاما
- رضا شیخی فیلمبردار سینمای ایران درگذشت
- پایان فیلمبرداری «خالد» در زیگورات
- معرفی آثار راه یافته به بخش فیلمنامه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- امیر جدیدی، منصور بهرامی میشود
- زیر پوست شهر/ نگاهی به سریال «افعی تهران»
- هیات داوران جشنواره فیلم کن معرفی شدند/ گلادستون، کورئیدا و بایونا در فهرست