سینماسینما، رویا فتحاللهزاده
فیلم داستانی «آندرانیک» را میتوان تحت تاثیر پیشینه تحصیلی کارگردانش وامدار فلسفه و تئاتر دانست. دیالوگهای معنادار که دربردارنده سوالاتی فلسفی پیرامون مفاهیم مهم اخلاقی است، به فیلم شاکلهای فلسفی بخشیده است و لوکیشن محدود فیلم که خانه کشیش است، به همراه دیالوگهایی که به عنوان عامل اصلی پیشبرنده داستان بازگو میشوند، فضایی تئاترگونه را برای فیلم به وجود آورده است.
فیلم «آندرانیک» روایتگر برهمکُنش چهار کاراکتر فیلم یعنی پدر کشیش، دخترش سونیا، خدمتکارشان یوریک، مأمور نظمیه است که میکوشند در ارتباط با فردی به نام آندرانیک نقش خود را ایفا کنند. داستان فیلم در سال ۱۳۲۸ و در شهر ارومیه روی میدهد، اما در سیر و حرکت داستان به وقایع تاریخی دهه ۳۰ در ایران و جهان نیز نقبی زده میشود. پدر روحانی به حضورش در نهضت میرزا کوچک خان جنگلی (۱۲۹۳ تا ۱۳۰۰شمسی) و واقعه کشتار ارامنه به دست دولت عثمانی (۱۲۹۴ تا ۱۳۰۲شمسی) اشاره میکند. اشاره به این وقایع تنها نمیتواند با هدف یک یادآوری تاریخی صورت گرفته باشد، بلکه از این طریق به گونهای نامحسوس هویت ایرانی- ارمنی کاراکتر پدر نیز بازنمایانده میشود. در فیلم بیش از هر چیزی شخصیتپردازی پرداخت خوبی داشته است.
حسین مهکام در کارنامه هنریاش سابقه فیلمنامهنویسی آثاری چون «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» (به نویسندگی مشترک جلیلوند، زرنگار و مهکام) و «بیست» (به نویسندگی کاهانی و مهکام) را دارد که در حوزه فیلمنامهنویسی سینمای ایران آثار درخورِ توجهی به شمار میآیند. در فیلم کاراکترِ پدر، مردی است که حوادث مهم تاریخی و جنگ را به چشم خود دیده است و اکنون در شهر ارومیه در کنج عزلت روزگار میگذراند و عبادت میکند.
او در مورد آندرانیک، میان یک انتخاب دچار تردید میشود؛ شک و تردید بر سر این دوراهی که آیا برای نجات یک انسان جایز است شهادتِ دروغ دهیم؟ و سرانجام او مجبور میشود برای یک عمل انساندوستانه از جایگاه و منصب خود بگذرد و مردم از این پس او را مرد خدا خطاب نکنند. دخترش سونیا، زنی مومن، باسواد، علاقهمند به ادبیات و شیفته آندرانیک است. یوریک، خدمتکاری سالمند و باوفاست که البته شخصیتپردازی و بازیِ او پختگی و پرداخت لازم را ندارد. در مورد یوریک بهخوبی نمیتوان درک کرد که چرا مامور نظمیه در برابر جسارت و فریادهای او همواره سکوت و بردباری اختیار میکند، درحالیکه شکیبایی مامور نظمیه در مورد طعنهها و حتی سیلی سونیا با تمهیدات موجود در فیلمنامه قابل اغماض است. بدین صورت که مامور نظمیه در دیالوگهایش همواره به ستایش زیبایی و شخصیت سونیا میپردازد و همین شیفتگی حداقلی میتواند توجیهی برای انعطافپذیری او در برابر رفتارهای جسورانه سونیا تصور شود.
مامور نظمیه مردی نکتهسنج، زیرک و خوشمشرب است که بازیِ درخشان سعید چنگیزیان تاثیر بسیاری بر باورپذیری نقش او دارد. نکتهسنجی و مهارت کاراکتر مامور نظمیه در بازجویی غیرمستقیم یکی از جذابترین زاویههای شخصیتی او به شمار میآید. برای نمونه در یکی از سکانسها او به شیوه کارآگاههای ماهر حقیقت را از زبان یوریک بیرون میکشد. در سکانسی از فیلم یوریک در حال جمع کردن بشقابها از روی میز است. مامور نظمیه از یوریک در مورد این موضوع سوال میکند که هر شب برای چند نفر غذا میپزد؟ آنچه او میپرسد، از نوع سوالاتی است که به آنها سوالات دام (تله) گفته میشود و سرانجام یوریک بدون آنکه خودش متوجه شود، اعتراف میکند که نفر چهارمی (آندرانیک) نیز همراه آنها زندگی میکند. بااینحال آنچه مهارت فیلمنامهنویس را بیش از پیش مینمایاند، شخصیتپردازی آندرانیک است. مخاطب در سراسر فیلم آندرانیک را نمیبیند، ولی در عین حال او همواره حاضر است.
واقعیت این است که عدم حضور فیزیکی آندرانیک در سیر و حرکت فیلم بر این استراتژی فیلم تاثیری دوچندان میگذارد که از او شخصیتی افسانهای و شبهقدسی ایجاد کند. کاراکترها درباره او و شخصیتش سخن میگویند، بحث و جدل میکنند و برای آندرانیک خودشان و جایگاه و موقعیتشان را قربانی میکنند. همین مسائل کاراکتر آندرانیک را بیش از پیش به یک الگوی قهرمان افسانهای نزدیک میکند. از همان سکانسهای ابتدایی فیلم که دیالوگهایی میان پدر و مامور نظمیه درباره آندرانیک مبادله میشود، کاراکتر او بهتدریج در ذهن مخاطب تجسم مییابد. مخاطب در این فرایند کشف میکند که او شاعری جوان، مسیحی، صاحب مجله ادبی و یک مبارز با شخصیتی کاریزماتیک است و در عین حال از چهره و فیزیک او در ذهنش تصویری خلق میکند.
فیلم «آندرانیک» در سیر و حرکت آهسته و حسابشده در سکانس پایانی به نقطه اوج خود میرسد؛ آنجا که هر یک از کاراکترها نقش خود را در قبال او ادا کردهاند.
منبع: ماهنامه هنروتجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- درخواست حسین مهکام؛ «احمد به تنهایی» را قانونی تماشا کنید
- حسین مهکام : رخدادهای یک سال اخیر درباره اصغر فرهادی، به تمامی امر برنامه ریزی شده ای بوده است
- فیلمبرداری فیلم «احمد به تنهایی» به پایان رسید
- سیزدهمین جشنواره فیلم بلغارستان میزبان ۱۳ فیلم ایرانی
- هفتادوپنج دقیقه بیحسی/ نگاهی به فیلم «بیحسی موضعی»
- یادداشت وارده/ نمایشی از پوچی و بیتفاوتی در شبی پرحادثه/ نگاهی به فیلم «بیحسی موضعی»
- به مردنم نگاه نکن/ نگاهی به فیلم «بیحسی موضعی»
- سبک و لحنی خلاق و جدید/ نگاهی به فیلم «بیحسی موضعی»
- در نشست مطبوعاتی «بی حسی موضعی» در موزه سینما مطرح شد/ چراغ سینماها باید روشن باشد
- مهکام ما را با خودمان روبرو میکند/ طنز تلخی که ارزش دیدن دارد/ نگاهی به «بیحسی موضعی»
- محمدرضا اصلانی، فیلمسازی برای همه دورانها
- سینمای تجربی به عنوان فلسفه سینما
- موافقت شورای ساخت با سه فیلم نامه / کمال تبریزی «در کمال بیشعوری» را میسازد
- اگر مسیح جای من بود، چه می کرد؟/ نگاهی به فیلم «آندرانیک»
- کشیش و پلیس/ نگاهی به فیلم «آندرانیک»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- ردپای یک کارگردان مؤلف / نگاهی به فیلمهای کوتاه سعید روستایی
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- موقعیت فیلمهای ایران و سینماگران فراملی در فرانسه
- با نظرسنجی از ۱۷۷ منتقد فیلم؛ نشریه ایندی وایر برترینهای سال ۲۰۲۴ سینما را معرفی کرد
آخرین ها
- برگزاری پانزدهمین کنفرانس بینالمللی فناوری اطلاعات و دانش با حمایت همراه اول
- برگزاری جشنواره فیلم ۱۰۰ در اردیبهشت سال آینده/ «فراصد» بخش جدید جشنواره با رویکرد فلسطین
- حذف فرهنگ از سبد طبقه متوسط؟/ هزینههای سبد فرهنگی خانواده ۴نفره در تهران چقدر است؟
- نکوداشت زنده یاد اکبر عالمی و بزرگداشت مهدی رحیمیان در آیین معرفی برندگان هفتمین جایزه پژوهش سال سینما
- با پیشتازی «۴۷» و «مخفیانه»؛ نامزدهای جوایز اسکار سینمای اسپانیا معرفی شد
- همزمان با سالگرد اولین نمایش عمومی «قیصر»؛ بزرگداشت مسعود کیمیایی برگزار میشود
- دو خبر از جشنواره بینالمللی تئاتر فجر؛ زمان بازبینی حضوری و انتخاب نهایی آثار بخش دیگرگونههای نمایشی/ آغاز ثبتنام اصحاب رسانه و منتقدان
- برگزاری نمایشگاه پشت دریای وهم
- حضور همراه اول با مجموعهای از سرویسهای فناورانه در نمایشگاه تلکام ۲۰۲۴
- بازگشت جنابخان به تلویزیون همراه با محسن کیایی
- «در آغوش درخت» بهترین فیلم بلند سینمای جهان جشنواره هندی شد
- نکوداشت خسرو خسروشاهی در جشنواره فیلم رشد
- «شهر خاموش» و «شناور» در شبکه نمایش خانگی
- به پاس یک عمر دستاورد سینمایی؛ خرس طلایی افتخاری برلین به تیلدا سوئینتون اهدا میشود
- کنسرت نمایش ایرج، زهره، منوچهر / گزارش تصویری
- حقایقی درباره محمد نوری به بهانه سالروز تولد او/ مردی که از شکست هراس نداشت
- ذلت ماندن یا لذت رفتن و رستن!
- جدول فروش سینمای ایران در آخرین روز پاییز/ پنج فیلمی که از ابتدای امسال بیش از ۱۰۰ میلیارد فروختند
- نمایش «دِویل» تمدید شد/ آغاز اجرای نمایش «تشنگان» از ۴ دی
- شایعه فروش آثار تجسمی مربوط به فروغ فرخزاد و سهراب سپهری/ سریال و فیلم مستند سهراب و فروغ به زودی کلید میخورد
- نامزدی یک فیلم کوتاه ایرانی-آمریکایی در جوایز آکادنی فیلم سوئد
- نشست خبری بزرگداشت فروغ فرخزاد / گزارش تصویری
- درباره سه مستند سینماحقیقت/ از جسارت نمایش عریان اعتیاد تا عشق به سینما در اتاق آپارات
- به خاطر نقش برجسته در صنعت سینما؛ کریستوفر نولان و همسرش، شوالیه و بانوی فرمانده شدند
- چرا «لیلی» سریال «داییجان ناپلئون» زشت بود؟/ پاسخ ناصر تقوایی را بخوانید
- «تیآرتی» ترکیه آغاز به کار کرد؛ صداوسیما هنوز در فکر سانسور است
- سیمرغ مردمی به جشنواره فیلم فجر بازگشت
- بستههای ویژه شب یلدای همراه اول با هدیه دیجیتال معرفی شد
- آنونس رسمی عاشقانه «عزیز» رونمایی شد
- با نظرسنجی از ۱۷۷ منتقد فیلم؛ نشریه ایندی وایر برترینهای سال ۲۰۲۴ سینما را معرفی کرد