پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

نزدیک به دو ماه از اعلام رسمی وقوع تخلف در جمع‌آوری آرای مردمی جشنواره تلویزیونی «جام‌جم» می‌گذرد و بنابر اعلام مسئولان ذی‌ربط فرد متخلف هم شناسایی شده؛ دلیل عدم معرفی متخلف چیست؟

سینماسینما، عطیه موذن: «بر اساس گزارش بررسی وقایع فنی، دستکاری در نظرسنجی صداوسیما توسط احدی از کارکنان اسپانسر یکی از برنامه‌های حاضر در نظرسنجی صورت گرفته است که آرا را به سود برنامه خود تغییر داده است. انگیزه این فرد و یا آمر بایستی در بررسی‌های پلیسی مشخص شود.» این متن که هفته گذشته توسط محمدجواد آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات در توئیتر منتشر شد را می‌توان آخرین اظهارنظر رسمی درباره یکی از عجیب‌ترین حاشیه‌های صداوسیما در ماه‌های پایانی سال گذشته دانست.

پرونده دستکاری در آرای مردمی جشنواره تلویزیونی «جام‌جم» که تبدیل به جدی‌ترین پاشنه‌آشیل این رویداد در اسفندماه سال گذشته شد به طرز عجیبی همچنان مفتوح است و به‌رغم وعده صریح مسئولان این رویداد و مدیران ارشد سازمان صداوسیما مبنی‌بر تسریع در رسیدگی و شفافیت در اعلام نتایج بررسی‌ها، هنوز به سرانجام نرسیده و این سوال افکار عمومی همچنان بی‌پاسخ مانده است؛ چه کسی توانست با تخلفی در این ابعاد و مختصات، اعتماد مخاطبان نسبت به رسانه ملی را تا این اندازه به چالش بکشد و اعتبار رسمی‌ترین رسانه کشور را اینگونه خدشه‌دار کند!؟

برگ‌برنده‌ای که پاشنه آشیل شد!

پنجمین دوره جشنواره تلویزیونی «جام جم» به دبیری مسعود احمدی افزادی و ریاست مرتضی میرباقری معاون سیما، در حالی در هفته‌های پایانی سال گذشته برگزار شد که برای اولین‌بار «رای‌گیری مردمی» به‌عنوان یک برگ برنده به فرآیند ارزیابی آثار این رویداد اضافه شد.

در این بخش مردم می‌توانستند از طریق کدهای دستوری «ستاره مربع» تبلیغ‌شده از شبکه‌های مختلف سیما، از کاندیدای مورد نظر خود حمایت کرده و به اصطلاح به او رای دهند؛ اما طی روزهای ۹ و ۱۰ اسفندماه ۹۷ ارسال پیامک‌هایی مشکوک برای عده‌ای از مردم حاشیه‌ساز شد؛ پیامک‌هایی که به دریافت‌کنندگان اطلاع می‌داد رای آن‌ها برای یک برنامه تلویزیونی با نام «برنده باش» با موفقیت ثبت شده است، آن هم بدون مشارکت دارنده سیم‌کارت!

حجم بالای این پیامک‌های ارسالی باعث شد مردم یکی یکی پیامک‌ها را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کنند اما بخش تأثیرگذار اطلاع‌رسانی‌ها در این حوزه به آذری جهرمی وزیر جوان ارتباطات اختصاص داشت که هر بار با انتشار توئیت‌ها و عکس‌هایی، از اتفاقات رخ داده طی رای‌گیری پرده بر می‌داشت. از جمله این توئیت‌ها مربوط به انتشار دو عکس در بازه رای‌گیری بود که آماری از رای‌های دستکاری شده را نشان می‌داد. با فراگیر شدن اعتراض‌ها نسبت به رای گیری‌ها، مسعود احمدی افزادی دبیر جشنواره جام جم طی مصاحبه‌هایی اعلام کرد که با یک اختلال و یا حمله انفورماتیک مواجه شده‌اند که باید بررسی شود و همچنین اطلاع داد که به دلیل این اختلال ثبت آرا متوقف شده است.
در این مدت اما اگرچه بیشتر از مدیران صداوسیما و مسئولان جشنواره انتظار می‌رفت که نسبت به این اتفاق و رای‌های مردم اطلاع رسانی کنند اما تنها وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بود که سعی داشت تا خلأ اطلاع رسانی در این زمینه را پر کند.

شکایت صداوسیما از تخلف صورت گرفته

مرتضی میرباقری معاون سیما در نشست اعلام ویژه برنامه‌های نوروز ۹۸ که ۱۸ اسفندماه برگزار شد ابتدا به تاریخچه‌ای از پروسه سخت رای گیری ها و بخش‌های مختلف جشنواره «جام جم» اشاره کرد تا بگوید این اتفاق طی چنین پروسه‌ای شاید طبیعی هم باشد. میرباقری همچنین بیان کرد که خود صداوسیما نسبت به این اتفاق شکایت دارد و پلیس فتا را در جریان قرار داده است.

طی این بازه زمانی تا برگزاری اختتامیه جشنواره «جام جم» هر بار خبرهایی پیرامون شرکت‌های مرتبط با سامانه رای‌گیری جشنواره مطرح شد نام این شرکت‌ها و اینکه به کدام شرکت اصلی می‌رسند اما درنهایت هیچ خبر موثقی اعلام نشد و همه اینها اخباری بود که رسانه‌های مختلف برای کشف ماجرای رای گیری ها منتشر می‌کردند.

همچنین مصاحبه‌هایی هم با پلیس فتا انجام شد که از تشکیل پرونده خبر داده بودند و البته بیان کرده بودند که شرکت‌های درگیر در پرونده اختلال در جشنواره جام جم مرتبط با اپراتورهای تلفن همراه هستند که در این بستر خدمات ussd را ارائه می‌کنند.

بحث درباره کدهای «یو اس اس دی» پای شرکت «توسکا» را هم به پرونده «جام جم» باز کرد و این شرکت در اطلاعیه‌های مختلفی از نحوه همکاری خود با صداوسیما سخن گفت. با این حال وزیر ارتباطات باز هم در توئیت‌هایی جدی‌تر از قبل خواستار پایان یافتن همکاری توسکا با صداوسیما شد و بیان کرد «قرارداد تجاری توسکا با صداوسیما با مدل فعلی برای کسب و کارهای نوپا مضر و از لحاظ اقتصادی به ضرر همراه اول است و باید خاتمه یابد.»

تخلف یا تغییر در آرا

در اختتامیه جشنواره «جام جم» که ۲۱ اسفندماه در مرکز همایش‌های صداوسیما برگزار شد معاون سیما به صورت رسمی از تخلف در جام جم با عنوان یک «اختلال و تغییر در آرا» یاد کرد و گفت: ما حدود ۱۴۰ برنامه و فرد را در مقام قضاوت قرار دادیم و در این میان یک اختلال و تغییری در آرا بوجود آمد. اختلالی بوجود آمد که شناسایی شد و میزان آرای اشتباه حذف شد و حوزه‌های امنیتی و قضایی کشور را خبر کردیم که حتی یک رای هم جا به جا نشود و در نهایت علت این اخلال توسط مراجع قضایی اعلام خواهد شد.

دستکاری در آرای جشنواره جام‌جم و ابهامات پیرامون آن سبب شد تا عادل فردوسی پور هم که تندیس بخش مردمی جشنواره را برای برنامه «نود» دریافت کرد، روی سن همین رویداد زبان به کنایه باز کند و بابت دریافت این جایزه از «پلیس فتا» تشکر کند. کنایه‌ای که برخی معتقدند در حواشی بعدی مرتبط با کیفیت همکاری فردوسی‌پور با سیما نیز بی‌تأثیر نبوده است.

با پایان جشنواره «جام جم» اما دیگر صحبتی از فرد متخلف نشد و مسئولان با اعلام اینکه پرونده شکایتشان باز است در پاسخ به پیگیری رسانه‌ها خبرنگاران را به پلیس فتا ارجاع دادند.

متخلف شناسایی شده اما…

در همین بازه زمانی بود که رئیس پلیس فتای ناجا سردار وحید مجید در گفت‌وگویی با پایگاه خبری پلیس، از شناسایی عامل دستکاری نظرسنجی جام‌جم خبر داد و اعلام کرد که برابر شواهد دیجیتال استخراج و بررسی‌شده، متهم یکی از توسعه‌دهندگان نرم‌افزار و سامانه کدهای دستوری USSD در شرکت پیمانکار و مجری انجام نظرسنجی بوده است.

وی گفته بود: این فرد با سوءاستفاده از کدهای برنامه و سورس کد پروژه‌های در اختیار، مستقل از فرایند اصلی ثبت رای، به صورت اتوماتیک و انبوه، اقدام به تولید و اجرای دستورات USSD روی سرور سامانه نظرسنجی در شرکت مجری آن کرده که موجب تغییر در روند ثبت رای به نفع یکی از نامزدهای جشنواره مذکور شده است.»

طبق گفته سردار وحید مجید عامل این اتفاق ظاهراً معرفی شده اما این پاسخ تا اندازه‌ای، کلی و مبهم است چرا که نه تنها چیزی از ابهامات اولیه کم نکرده بلکه چندین سوال دیگر هم ایجاد کرده است. سوالات و ابهاماتی که با توئیت هفته گذشته وزیر ارتباطات و اشاره مستقیم به «احدی از کارکنان اسپانسر» ابعاد تازه‌ای نیز پیدا کرده است.

این ابهامات در حالی است که مسعود احمدی افزادی دبیر جشنواره جام جم درباره پرونده تخلف و دستکاری در آرای مردم در این جشنواره و اینکه ماجرا به کجا رسیده به خبرنگار مهر می‌گوید: این مساله را حراست سازمان صداوسیما و بخش حقوقی سازمان پیگیری می‌کنند. همانطور که پیش از این گفته شد سازمان بابت این تخلف شکایت کرده و به همین دلیل پیگیری این پرونده را بخش‌های دیگر انجام می‌دهند. به ویژه که این اتفاق یک مساله قضایی بود و طبیعتاً خود سیستم قضایی باید جزییات ماجرا را بیان کند.

حالا و با گذشت دوماه از وقوع این تخلف عجیب همچنان پلیس فتا و مسئولان حراست سازمان صداوسیما نسبت به این پرونده شفاف‌سازی نکرده‌اند. فراموش نباید کرد در پرونده‌هایی از این دست، فراتر از حق و حقوق فردی و موردی شرکت‌کنندگان در فرآیند رأی‌گیری، آنچه اهمیتی صدچندان دارد، لزوم صیانت از اعتماد مخاطبان نسبت به رسانه ملی است.

در پرونده دستکاری در آرای مردمی پنجمین جشنواره تلویزیونی جام‌جم، آنچه به حراج گذاشته شد و مورد تهدید قرار گرفت اعتبار صداوسیما بود و نه امتیازات یک برنامه خاص و همین آسیب و تهدید کلان هم تأخیر بیشتر در شفاف‌سازی پیرامون این تخلف را غیرقابل توجیه می‌کند.

منبع: مهر