سینماسینما، ساسان گلفر
«مهمترین چیزی که در تاریخ ۱۰هزار ساله از این کشور بیرون آمده… قفس خروس بوده. خروسها میتوانند بوی خون را تشخیص بدهند. میدانند خودشان بعدی هستند که قربانی میشوند. اما سعی نمیکنند از قفس بیرون بیایند.» بالرام، قهرمان فیلم «ببر سفید» به زبانی ساده و عامیانه تلاش میکند مفهومی را توضیح بدهد که فردریش نیچه یکقرن و نیم پیش در دستگاه فلسفی خودش تئوریزه کرده است: اخلاق بردگان و اخلاق سروران. «چه زندگی مصیبتباریه که آدم باید دینش را مخفی کنه تا بتونه شغل نوکری رو به دست بیاره.» در واقع این شخصیت سیر تحول نمادین از اخلاق بردگان به اخلاق سروران در جریان یک شورش شخصی را به نمایش میگذارد و مهمترین نماد داستان که علاوه بر عنوان فیلم به شکلهای گوناگون در طول فیلم خودنمایی میکند، اساساً معرف همین شخصیت شورشی است؛ نمادی که به گفته خود او «در هر قرن یک بار دیده میشود.»
سال ۲۰۱۰ است و یک کارآفرین هندی به نام بالرام حلوایی در ایمیلی به نخستوزیر وقت چین، ون جیابائو، برای او توضیح میدهد که چگونه از طبقات پایین ساکن روستایی در شمال هند توانسته راه ترقی را بپیماید. از کودکی خود میگوید که با نشان دادن هوشمندی و حضور ذهن خود و تعریف مفهوم «ببر سفید» توانسته بود بورس تحصیلی برای رفتن به مدرسهای در دهلی را به دست بیاورد، اما یک سال بعد که پدرش فوت کرد، مادربزرگش او را به کار در روستا واداشته و بالرام فرصت پیشرفت را از دست داده تا زمانی که چشمش به یک زمیندار بزرگ و پسرهایش افتاده و توانسته به عمارت آنها راه پیدا کند و خود را اثبات کند تا بتواند در نقش نوکر و راننده جا بیفتد؛ اما رانندگی برای پسر و عروس آن خانواده برای آدم فرصتطلبی مانند بالرام افقهای تازهای را باز میکند که هم امیدبخش است و هم خطرناک…
آراویند آدیگا (متولد ۱۹۷۴، مدرس هندوستان) نویسنده رمان «ببر سفید» با این اولین رمانش که در سال ۲۰۰۸ منتشر و برنده جایزه منبوکر شده، در واقع پا در جای پای پاتریشیا هایاسمیت نویسنده «بیگانگان در قطار» و «آقای ریپلی بااستعداد» گذاشته؛ اما در عین حال لحن شوخ و پر از طعنه و کنایهای را به مضامین او افزوده و مسائل دنیای معاصر و مخصوصاً دیدگاه مردمان شرقی امروز به مناسبات جهانی را که قطببندیهایش دستخوش تغییر شده، به دنیای هایاسمیت -که پر از ابهام اخلاقی بود اما هنوز تا این اندازه پیچیده و پر از انواع بیاعتمادی در تمام سطوح نبود- وارد کرده است. آقای آدیگا این کتاب را به دوست قدیمی ایرانیتبار دوران تحصیل خود در دانشگاه کلمبیا، رامین بحرانی (متولد ۱۹۷۵، کارولینای شمالی) تقدیم کرد و این دوست قدیمی نیز که در فاصله ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸ فیلمهای بلند «خداحافظ سولو»، «به هر قیمت»، «۹۹ خانه» و «فارنهایت ۴۵۱» را کارگردانی کرده و به روی پرده فرستاده و پای ثابت جشنوارههای جهانی و مخصوصاً ونیز، تلوراید و تورنتو بوده، در سال ۲۰۱۹ تولید نسخه سینمایی کتابی را که پیش از انتشار خوانده بود، در دست گرفت. رامین بحرانی انتخاب اول نویسنده برای کارگردانی این کتاب بود و با توصیه آدیگا به موکول دورا، تهیهکننده هندی، به این پروژه وارد شد و علاوه بر کارگردانی و تهیهکنندگی، نگارش فیلمنامه را نیز بر عهده گرفت که نامزدی اسکار بهترین فیلمنامه اقتباسی سال ۲۰۲۱ را نیز برایش به ارمغان آورد.
بحرانی هم در بخش فیلمنامه و هم در کارگردانی بسیار موفق عمل کرده است. در فیلمنامه مخصوصاً با دادن (یا ندادن) اطلاعات به موقع از طریق راوی اول شخص، داستان را خیلی خوب و بیمشکل پیش میبرد و بهویژه در ایجاد لحن کمدی سبک شخصیتمحور (نیمه اول فیلم) و کمدی سیاه (نیمه دوم) از طریق جملههای دوپهلوی راوی، عالی عمل میکند. راوی این داستان –که بسیاری از اسامی نمادین آن به دنیای حیوانات و در واقع جنگل اشاره دارند، مانند ببر، آشوک (به معنی بره)، مانگوس و لکلک- مدام جملههایی را (اغلب به شکل گفتار افزوده بر تصویر و گاهی نیز با تکنیک فاصلهگذاری خطاب به دوربین) میگوید که تماشاگر را با چالش -و در اواخر داستان با بحران اخلاقی- روبرو میکند: «قدیمها که هندیها ثروتمندترین مردم دنیا بودند، هزار طبقه و هزاجور سرنوشت وجود داشت. این روزها فقط دو طبقه وجود داره: شکمگندهها و شکمکوچکها. و فقط دو جور سرنوشت وجود داره: یا بخور یا خورده شو.» یا «مردانی که در روشنایی به دنیا میآیند، مانند ارباب من، امکان این را دارند که خوب بودن را انتخاب کنند. مردانی که مانند من در قفس به دنیا میآیند، امکان انتخابی ندارند.» یا «اما برای فقیر بیچارهها فقط دو راه وجود داره که خودشان را به آن بالا برسانند، یا جنایت یا سیاست. کشور شما هم همینطوریه؟» و البته بحرانی کارگردان، فیلمنامه خودش را با میزانسنهای خوب و سنجیده و انتخاب پالت رنگ درست (با کمک پائولو کارنرا، مدیر فیلمبرداری) ارتقا داده؛ اما برگ برندهاش انتخابی مناسب و تأثیرگذار از نسل تازهای از بازیگران بینالمللی سینمای هند است، بازیگرانی مانند آدارش گوراو در نقش بالرام که در اغلب نامزدیها و جوایز جشنوارهای این فیلم نام او هم دیده میشود، راجکومار رائو در نقش آشوک و پریانکا چوپرا در نقش پینکی.
در بازی اغلب این بازیگران نکته ظریفی جلب توجه میکند؛ انگار کارگردان از آنها خواسته باشد از حرکات شاخص سر و گردن رایج در فرهنگ عامه هندیها پرهیز کنند تا داستان از حوزه محلی و ملی فراتر برود و وجه عامتر و جهانشمولتری پیدا کند. آنچه بالرام در این فیلم اقتباسشده از یک «رمان تربیتی» (بیلدونگسرومن، رمانی که قهرمان آن در شرایط دشواری به بلوغ روحی میرسد) از سر میگذراند، جهش «ببر سفید» از اخلاق بردگان به اخلاق سروران و البته از خشنترین و نیچهایترین نوع آن است. «اقبال [لاهوری]، شاعر مسلمان، درست نوشته است: “لحظهای که بتوانی تشخیص بدهی چه چیزی در این دنیا زیباست، از برده بودن دست برمیداری”.» (احتمالاً این دو بیت مورد نظر بوده: آدم از بی بصری بندگی آدم کرد/ گوهری داشت ولی نذر قباد و جم کرد/ یعنی از خوی غلامی ز سگان خوارتر است/ من ندیدم که سگی پیش سگی سر خم کرد) این پیامی جهانی است که فراتر از یک مسئله محلی میرود: باید از قفس خروس بیرون آمد و «ببر سفید» شد.
منبع: مجله نماوا
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- ۲۰ کارگردان بهترینهای سال را انتخاب کردند/ دل تورو تا وس اندرسون
- نمایش جدیدترین فیلم رامین بحرانی در جشنواره ساندنس ۲۰۲۲
- اعلام نامزدهای جایزه انجمن فیلمنامهنویسان آمریکا/ یک ایرانی نامزد شد
- «ببر سفید» ساخته رامین بحرانی روی پرده سینماها میآید
- اختصاصی سینماسینما/ تاریخ نمایش فیلمهای سینماگران ایرانی در ونیز ۲۰۱۸
- رقبای جایزه شیر طلایی جشنواره ونیز معرفی شدند/ نمایش فیلمهای امیر نادری و ابراهیم گلستان در لیدو
- فاطمه معتمدآریا داور بخش افقها جشنواره ونیز شد
- «فارنهایت ۴۵۱» در کن دیده شد
نظر شما
پربازدیدترین ها
- وقتی زن تبدیل به «ناموس» میشود/ نگاهی به فیلم «خورشید آن ماه»
- چهره تلخ عشق یک سویه/ نگاهی به فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما
- بخش رسمی جشنواره کن شروع به کار کرد
- درباره آثار ایرج رامینفر/ تکیه بر پشتوانه نظری، برای رسیدن به نقاط قوت
آخرین ها
- دومین جایزه بینالمللی یک بازیگر در یک هفته؛ فروغ قجابگلی، بهترین بازیگر جشنواره آمریکایی شد
- درخواست هواداران: هنگام تماشای فیلم «شرور» فعلاً همخوانی نکنید
- داستان کوتاه/ بومرنگ
- دعوت دبیر جشنواره جاده سبز از مستند سازان
- گزارشی از فیلمهای پرمخاطب جهانی؛ ۱۰ فیلم پرفروش سال ۲۰۲۴ همه دنباله هستند!
- فصل سوم «آقای قاضی» ساخته میشود/ تولید سیتکام در دستور کار سیمرغ
- گزارشی از گیشه سینماها؛ ۳ فیلم کودک و نوجوان در میانِ ۵ فیلم صدرنشین گیشه در هفته گذشته
- بیست و سومین جشن حافظ برگزیدگانش را شناخت/ تقدیر از یک عمر فعالیت هنری مرتضی عقیلی
- «انسان سالم»؛ زنِ سالم
- «لیلی و مجنون»؛ داستانی که در هر عصر روایان خویش را میطلبد
- جشنواره فیلم جهانی آسیایی به «در آغوش درخت» جایزه داد
- انتشار اولین تصویر سعید آقاخانی و آناهیتا افشار در «خاتی»
- نمایش مستند «کارون – اهواز» در جشنواره نیجریهای
- مراسم رونمایی از کتاب «بیتا؛ درختها ایستاده میمیرند» / گزارش تصویری
- درباره آثار ایرج رامینفر/ تکیه بر پشتوانه نظری، برای رسیدن به نقاط قوت
- در آستانه سالگرد درگذشت بیتا فرهی؛ «بیتا؛ درختها ایستاده میمیرند» رونمایی شد
- پایان کار مجید زینالعابدین؛ سرپرست بنیاد سینمایی فارابی منصوب شد
- موتمن: سردر سینماهای کشور شبیه تئاتر بولینگ عبدو شده است/ فارابی را تعطیل کنید
- مستند لهستانی از جشنواره هلندی جایزه گرفت/ ایدفا برندگان خود را شناخت
- بخش رسمی جشنواره کن شروع به کار کرد
- نکوداشت مقام فرهنگی و هنری علی اکبر صادقی؛ هنرمندی که هنر و اندیشه اش رنگ کهنگی نمی گیرد
- چهاردهمین حضور بینالمللی «آخرین حرکت»؛ فیلم شهاب حسینی در بخش اصلی فستیوال بزرگ سالرنو ایتالیا
- انتخاب هیات رییسه جدید انجمن تهیهکنندگان مستقل سینما
- رقابت ۲۸۵ فیلم در ۳ بخش انیمیشن، مستند و بینالمللی اسکار نود و هفتم
- حضورهای بین المللی فیلم کوتاه تامینا
- گلدن گلوب اعلام کرد؛ وایولا دیویس جایزه سیسیل بی دمیل ۲۰۲۵ را میگیرد
- درباره «قهوه پدری»؛ قهوه بیمزه پدری
- «کارون – اهواز» در راه مصر
- اختتامیه جشنواره «دیدار» ۱۷ دی برگزار خواهد شد
- اختصاص سینماسینما/ سه فیلم ایرانی در جشنواره فیلمهای برتر سال ۲۰۲۴ مجله تله راما