پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

الیور استون صبح چهارشنبه ۵ اردیبهشت ماه در جمع خبرنگاران داخلی و خارجی درباره موضوعاتی چون فیلمسازی در خاورمیانه، جنگ عراق علیه ایران، آزادی بیان هنری، فیلم جنجالی «اسکندر»، محدودیت هایش در ساخت فیلم «دبلیو» و «اسنودن» و … صحبت کرد.

به گزارش سینماسینما، نخستین نشست «گذر اجتماعات» در هفتمین روز از سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر به الیور استون کارگردان، نویسنده و تهیه‌کننده آمریکایی اختصاص داشت.

در این نشست مطبوعاتی علاوه بر الیور استون، امیر اسفنذیاری معاون بین الملل سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر نیز روی صحنه آمدند.

اسفندیاری معاون بین الملل سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر در ابتدای نشست گفت: روزهای پایانی سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر را پشت سر می گذاریم و همان طور که می دانید در طی جشنواره شاهد حضور شخصیت های برجسته سینمای جهان در ایران بودیم که مصاحبه مطبوعاتی نیز برای آنها برگزار شد. امروز خیلی خوشحالم در حضور الیور استون که شخصیتی برجسته در سینمای جهان است هستیم.

وی نشست را با سوالی درباره تجربه حضور این فیلمساز آمریکایی در ایران آغاز کرد.

الیور استون درباره حضورش در ایران گفت: در ابتدا باید به خاطر کار فوق العاده ای که انجام دادید تشکر کنم و خیلی لطف داشتید که من را دعوت کردید. چیزی که با اطمینان می توانم آن را در اولین تجربه‌ام از سفر به ایران بگویم این است که شما ایرانی ها گرم ترین میزبان ها برای من بودید و چه در جلسات، چه در خیابان و چه در جمع مردم لبخند گرم شما را می دیدم. لبخند و پذیرایی گرم شما برای من یک مشوق محسوب می شود و اهمیت سینما و فیلمسازی را برای من یادآوری می‌کند.

استون درباره کشور ایران نیز گفت: ایران یکی از مراکز فرهنگی و تمدنی بزرگ جهان به حساب می آید و تاریخ ۲۵۰۰ ساله و داریوش و کوروش و امپراتوری پارسی دارد. من همیشه علاقمند بودم ایران را ببینم اما فرصتش پیش نمی آمد. پسرم، شان استون در سفری که به ایران داشت از این کشور تعریف کرد و من هم مشتاق بودم این کشور را ببینم و الان هم همراه همسرم که اهل  کره جنوبی است به ایران آمده ام.

اسفندیاری سوال بعدی اش را درباره داوری استون در جشنواره فیلم بوسان و برگزیده شدن فیلم «سد معبر» به صورت مشترک با یک فیلم کره ای از این فیلمساز آمریکایی پرسید که او نیز پاسخ داد: این فیلم من را شگفت زده کرد چون به افشای فساد در شهرداری و مشکلات پرداخته بود. این فیلم خیلی صادقانه مشکلات را به تصویر کشید البته این طور نیست که چنین مسایلی در کشورهای دیگر وجود نداشته نباشد و در نیویورک هم همین وضعیت حاکم است. خط سیر روایی داستان برای من جذاب بود و بازیگر نقش مامور شهرداری با بازی حامد بهداد در یادم مانده است.

بخش دوم نشست مطبوعاتی الیور استون به پرسش و پاسخ رسانه ها با این کارگردان آمریکایی اختصاص یافت. این فیلمساز مطرح آمریکایی که مهمان ویژه سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر است به سوالاتی درباره فیلمسازی درباره چهره های سیاسی ایران، حضور جعفر پناهی در جشنواره فیلم کن، فیلمسازی درباره بحران ها و جنگ ها در خاورمیانه و… پاسخ داد.

مستندسازی روح من را تازه می کند

وی در پاسخ به اینکه آیا علاقه دارد درباره شخصیت های سیاسی و غیرسیاسی ایران نیز برنامه ای دارد یا نه، عنوان کرد: من خودم را یک روزنامه نگار نمی دانم بلکه یک دراماتیست هستم و وقتی از دراماتیست بودن خسته می شوم سراغ مستندسازی می روم زیرا روح من را تازه و با آدم ها و رهبران واقعی درگیر می کند. همچنین با شخصیت هایی نظیر کاسترو، چاوز، پوتین، نتانیاهو و یاسر عرفات کار کرده ام و این مستندها باعث می شود به دنیای واقعی برگردم و زندگی را به طور ملموس حس کنم.

هرگز قصد نداشتم با احمدی نژاد مصاحبه کنم
کارگردان فیلم «نیکسون» افزود: در حال حاضر برنامه خاصی برای فیلمسازی درباره یک رهبر سیاسی ایرانی ندارم.

وی همچنین تاکید کرد: مدتی پیش قصه ای جعلی مطرح شد که من درخواست کرده بودم با محمود احمدی نژاد رییس جمهوری سابق ایران مصاحبه کنم که این موضوع را انکار می کنم و می گویم هرگز چنین تصمیمی نداشته ام. طبیعی است وقتی کسی در صدر اخبار قرار می گیرد چنین مطالبی درباره اش منتشر شود، اما من آنقدرها هم آدم جاه طلبی نیستم.

استون در نهایت گفت: اگر بخواهم پاسخی مشخص به پرسش شما بدهم باید بگویم اگر فرصتی دست دهد و انرژی اش را داشته باشم، شاید روزی درباره یک سیاستمدار ایرانی فیلم بسازم.

در دنیایی بسیار سیاسی زندگی می کنیم

این نویسنده و کارگردان هالیوودی در پاسخ به پرسش دیگر با این مضمون که سردار قاسم سلیمانی قهرمان مبارزه با داعش در ایران است و آیا او با توجه به این که در فیلم هایش قهرمان پروری یک ویژگی بارز است برنامه ای برای فیلمسازی درباره داعش دارد، عنوان کرد: این سوال جذاب و کشمکش برانگیز و ایده بسیار خوبی است، اما توجه کنید در دنیایی زندگی می کنیم که بسیار سیاسی است.

وی افزود: سردار سلیمانی یک رهبر نظامی است که همچنان در قید حیات است. ما با آینده ای رو به رو هستیم که آبستن خیلی از اتفاقات است و باید صبر کنیم ببینیم چه پیش می آید. ضمن این که احتمالا نیروهای زیادی سد راه چنین پروژه ای می شوند. سناریوهای زیادی درباره داعش وجود دارد و برخی کشورها نظیر آمریکا و عربستان و اسرائیل، دیدگاه ایران را در این باره قبول نمی کنند اما نمی توان گفت شما نمی توانید چنین فیلمی را بسازید.

این فیلمساز سرشناس آمریکایی در پاسخ به دبورا یانگ منتقد هالیوود ریپورتر درباره وضعیت جعفر پناهی سینماگر ایرانی و حضورش در جشنواره فیلم کن عنوان کرد: او را چندان نمی شناسم. به نظرم برای فیلمساز مهم است که بتواند فیلم بسازد، گاهی ممکن است بتواند در عرصه ای حضور یابد یا نه. من درباره جزییات سیاسی ماجرا اطلاعی ندارم.

توضیح درباره سینمای ایران

استون درباره این که دو روز گذشته اظهار کرده بود بعضی از فیلم های ایرانی و هندی خسته کننده اند و مشخصا کدام اثر را در این اظهار نظر مد نظر داشته است، گفت: یادم نمی آید به طور خاص به فیلم های ایرانی و هندی اشاره کرده باشم و از مسئولان جشنواره خواستم تا موضوع را برای خبرگزاری ها و رسانه ها روشن کنند.

من به طور کلی در آن جلسه می گفتم که روند قصه فیلم ها در جشنواره ها خسته کننده است و اکثر فیلم ها حالت خسته کننده و یکنواخت دارند. ضمن این که من در جمع دانشجویان صحبت می کردم و توصیه ای صادقانه به آنها داشتم که تا می توانند از کشمکش در فیلم هایشان استفاده کنند.

وی ادامه داد: بیلی وایلدر به فیلم «نیکسون» من انتقاد داشت که چرا انقدر طولانی است در حالی که من معتقدم «نیکسون» به اندازه کافی هیجان دارد. این نظرات کاملا شخصی و طبیعی است.

«اسکندر» را کوتاه کردند

این فیلمساز آمریکایی در پاسخ به پرسشی درباره راه افتادن موج فیلم های ضد ایرانی در سینمای جهان و فیلم «اسکندر» توضیح داد: اجازه بدهید اعلام کنم نسخه ای که از فیلم «اسکندر» همه جا تبلیغش می کنند، نسخه ای نیست که من آن را قبول داشته باشم. نسخه ای که مورد قبول من است، سال ۲۰۱۴ توسط کمپانی برادران وارنر منتشر شد. باید به شما بگویم که کار کردن با این کمپانی خیلی سخت بود و آنها مخالف نظر من، اعتقاد داشتند باید فیلم سه ساعته من کوتاه تر شود و مجبورم کردند خیلی از صحنه های فیلم را حذف کنم.

وی ادامه داد: موضوعی که در فیلم «اسکندر» در ایران سوءتفاهم ایجاد کرد رویارویی امپراطور پارس (داریوش) با اسکندر بود؛ داریوش در اوج جنگ دچار حمله عصبی و همین موضوع سبب شکست ایرانی ها می‌شود و اسکندر بعد از اینکه پیروز می شود به امپراتور پارس احترام می گذارد و ردای خود را روی جسد داریوش می‌اندازد.

استون با اشاره به اینکه داریوش به دلیل خیانت یک ایرانی و به دست او کشته شد، گفت: اسکندر سعی می کند دیگر به امپراتوری پارس حمله نکند و به غارت این کشور نپردازد.

وی تاکید کرد: زمانی که این فیلم وارد بازار شد، زمان بدی بود چون مصادف با تصمیم جرج بوش برای حمله به عراق بود.

کارگردان فیلم «نیکسون» در مورد حذف کاراکتر آریو برزن، سردار شجاع ایرانی در فیلمش گفت: آریو برزن تنها جنگجوی شجاع ایرانی نبوده است، اما در فیلم من یک مشاور اعظم زیرک در کنار داریوش داشتم. لازم است بگویم کسی را که امپراتور ایران را کشت به جزای عملش رساندند.

وی درباره اینکه آیا قبل از حضورش در ایران از طرف صهیونیست ها تهدید شده یا خیر بیان کرد: تنها انتقاد از من درباره حضورم در ایران از طرف رسانه های افراطی و محافظه کار اسراییل بود و از طرف خود آنها هم مساله مصاحبه من با احمدی نژاد به دروغ مطرح شده بود.

الیور استون در پاسخ به پرسشی درباره بحران و جنگ در خاورمیانه و اینکه اگر بخواهد فیلمی درباره جنگ های خاورمیانه بسازد کدام کشور را برای ساخت فیلم خود انتخاب می کند، گفت: موضوع بسیار بزرگی است و پاسخ دادن به آن سخت است. مستند مدیوم بهتری برای پوشش این موضوع است و نمی دانم چطور بتوان این موضوع را در قالب درام گنجاند.

وی افزود: سال ۲۰۰۸ فیلمی درباره رییس جمهور شدن بوش پسر ساختم و فیلم در سال ۲۰۰۴ تمام شد، اما آمریکا همان سال به عراق اعلام  جنگ داد و ما فیلم را در همان نقطه پایان دادیم. یک صحنه مهم این فیلم زمانی است که اعضای کابینه دولت آمریکا دور هم جمع هستند و درباره اهداف آمریکا صحبت می کنند. کاراکتر سراغ نقشه روی دیوار می رود، به خاورمیانه اشاره می کند و از اوراسیا، ایران و تهران نام می برد. او در ادامه می گوید مردان واقعی عازم بغداد می شوند. یکی از اعضای کابینه می پرسد که استراتژی او برای خروج از منطقه چیست ودر پاسخ  می گوید خروجی در کار نخواهد بود.

استون تاکید کرد: نمی دانم چطور می توان درامی از بین این ۵ جنگ خاورمیانه ساخت.

وی با اشاره به واکنش ها نسبت به فیلم «اسنودن» که فیلمی افشاگر درباره برنامه‌های جاسوسی سایبری آمریکا است، افزود: واکنش آمریکاییان به فیلم من بی تفاوتی بود و من از این واکنش ناراحت شدم که دیدم مردم آمریکا دیگر به این موضوع اهمیت نمی دهند. این کشور از سال ۲۰۰۱ سیاست تغییر رژیم در هفت کشور از عراق گرفته تا لبنان و سوریه و ایران را در نظر داشته و تا سال ۲۰۱۸ که الان است، همچنان این الگو به قوت خود باقی است. این الگو باید درک شود و این که چقدر در عراق فاجعه خلق شده توجه کنیم. ما عراق را نابود کرده ایم و باعث پخش تروریست ها و مهاجرت های عظیم شده ایم اما متاسفانه همه می گویند چه ایرادی دارد خاورمیانه را نابود کنیم!

استون با اشاره به این که سیاست آمریکایی ها با عنوان «تخریب خلاقانه» مشمئزکننده است، گفت: داعش تراژدی این روزهاست.  فرقی ندارد رییس جمهوری آمریکا چه کسی باشد درنهایت او هر معاهده بین المللی را زیرپا می گذارد و حمله اش را انجام می دهد. متاسفانه تلنباری از ضایعات را در منطقه برجا می گذاریم و نامش را صلح می گذاریم.

وی درباره اینکه عده ای جوایز بین المللی سینمای ایران را ناشی از نگاه و توجه سیاسی می دانند، گفت: فیلم ها لزوما سیاسی نیستند اما انتقادات خود را خیلی سخت مطرح می کنند مثل فیلم «سد معبر» از ایران که خیلی خوش ساخت و واقعی است. انقلاب در ایران باعث شده لطافت و زندگی واقعی در کشور محسوس باشد و همین لطافت است که به سینما هم کمک کرده است.

استون درباره اظهارنظر خود درباره آزادی بیان هنری به درخواست یک خبرنگار خارجی از آژانس خبرگزاری فرانس پرس توضیح داد: برای خود من تجربه این بود که خیلی سخت توانستم برای ساخت فیلم «دبلیو» درباره بوش پسر پول جور کنم و این اثر در گیشه هم فروش کمی داشت. در واقع فیلمی به این حساسیت، جذابیتی برای استودیوها نداشت. من در سال ۲۰۱۶ حتی یک پنی از آمریکا برای فیلم «اسنودن» نگرفتم در حالی که فیلمنامه آن قصه ای روز و بین المللی داشت. درباره ایران به اندازه کافی اطلاعات ندارم اما درباره تجربه فیلم خودم «اسنودن» می گویم که ۳۵ درصد مخاطبان در آمریکا فکر می کردند رازها را فاش کرده است.

وی با اشاره به این که امنیت ملی بسیار مهم است، ادامه داد: ایران و روسیه از این قضیه مستثنا نیستند و ممکن است برای پاسداری از امنیت ملی گام مهمی بردارند. راه های مختلفی برای بیان انتقاد و نقد در سینما وجود دارد و ظرافت تنها راه دور زدن محدودیت ها است. فیلم من باید در جشنواره فیلم کن معرفی می شد اما پخش کننده گفت ابتدا در آمریکا باید اکران شود و در نهایت فیلم آنطور که باید دیده نشد.

کارگردان فیلم «نیکسون» درباره برنامه اش برای تعامل با فیلمسازان ایرانی عنوان کرد: من برخی از سینماگران ایرانی را نمی شناسم اما بعضی از آنها را در کشورهای دیگر ملاقات کرده ام. برخی از فیلمسازان ایرانی را هم در کارگاهی که داشتم، دیدم و با آنها در ارتباط بودم.

امیر اسفندیاری معاون بین الملل سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر نیز درباره این دیدارها گفت: درست است که جشنواره جای تعامل است اما این جشنواره توسط خود فیلمسازان اداره می شود. رضا میرکریمی دبیر جشنواره و مدیران سایر بخش ها همه از سینماگران شناخته شده اند. جدا از این در کارگاه ها هم فیلمسازان ایرانی و خارجی یکدیگر را می بینند. همچنین ملاقاتی با فیلمسازان روز پنجشنبه اتفاق می افتد.

استون در ادامه نشست خواستار آن شد تا پیامی را از طریق نماینده رسانه فرانسه از خبرگزاری فرانس به امانوئل مکرون رییس جمهوری این کشور برساند.

وی پیام خود را اینگونه بیان کرد: دیشب شوکه شدم در تلویزیون ایران دیدم مکرون رییس جمهوری فرانسه دوشادوش آمریکا ایستاده و درباره برجام صحبت می کند.

مکرون جوانی که نه از تاریخ شناخت دارد و نه از سنت فرانسه، مثل سارکوزی در زمره افرادی است که می خواهد راه «کنار متحد آمریکا ایستادن» را انتخاب کند و این روش او یادآور استعمار قدیم فرانسه است. مکرون باید این مسایل را یاد بگیرد و برایم این رفتار او عجیب بود و خاطرم مکدر شد.

وی در بخش این نشست پرسش و پاسخ درباره مفهوم بودن داستان و موضوعات فیلم های ایرانی برای مردم آمریکا گفت: من فکر می کنم در کل این ۱۰۰ سال مردم آمریکا هنوز اهل دیدن فیلم های غیرآمریکایی نیستند برای مثال سینمای فرانسه هنوز نتوانسته بین مردم آمریکا نفوذ کند بنابراین چطور می توان انتظار داشت که مردم این کشور به فیلم های ایرانی و آسیایی توجهی داشته باشند. آمریکا کشوری عظیم اما منزوی است و خیلی از خود متشکر است و به سینمای آمریکا افتخار می کند. همچنین نمی توان انتظار داشت همه مردم این کشور لطافت های فیلم های ایرانی و بین المللی را درک کنند.

استون با اشاره به تحولاتی که شبکه های تلویزیونی و نتفیلیکس در آمریکا ایجاد کرده اند، بیان کرد: شبکه نتفیلیکس به دنبال کسب درآمد است اما اینکه بخواهد در زمینه فرهنگ کشورهای دیگر فرهنگسازی کند، اطلاعی ندارم و کسی نمی داند. البته هر از گاهی یک فیلم انگلیسی و شمال اروپایی در آمریکا محبوب می شود.
وی تاکید کرد: من فکر می کنم تعاملات تجاری و بین المللی باید اینقدر رشد کند تا مردم آمریکا با فرهنگ ها و دغدغه های دیگر کشورها آشنا شوند.
کارگردان فیلم «قاتلین بالفطره» در پاسخ به پرسشی درباره تحولات خاورمیانه و اینکه به عنوان یک فیلمساز وضعیت کشورهای عربی منطقه مثل سوریه و عربستان سعودی را چطور می بیند و اینکه آیا در این مورد فیلم مستندی خواهد ساخت، گفت: فکر می کنم به این سوال پاسخ دادم اما به نظر من عربستان سعودی یکی از بزرگترین برهم زنندگان ثبات در منطقه خاورمیانه و به صورت خلاقانه ای در حال تخریب منطقه است.

جنگ عراق علیه ایران جنگی نیابتی از سوی آمریکا بود

خبرنگار بعدی که پشت تریبون قرار گرفت، پیشنهادهای مختلفی درباره ساخت موضوعات مورد علاقه الیور استون به او مطرح کرد. وی جنگ ایران و عراق و شخصیت کوروش را مهمترین سوژه های فیلمسازی برای استون قلمداد کرد و درباره بهترین بازیگری که در مجموعه آثار استون بوده، پرسید که این کارگردان آمریکایی در پاسخ توضیح داد: دو سوژه ای که مطرح کردید، سوژه های جذابی هستند اما من به لحاظ سنی، انرژی بدنی و سرمایه محدودیت دارم.

وی افزود: من تصاویر جنگ عراق علیه ایران را دیده و عظمت آن را درک کرده ام ولی به شما توصیه می کنم از نقش آمریکا در این جنگ غافل نباشید. به نظر من جنگ عراق علیه ایران، یک جنگ نیابتی از سوی آمریکا بود که تسلیحات نیز از طریق آلمان برای عراق تامین شد.

الیور استون در پاسخ به این که آیا جشنواره های فیلم در آمریکا جوایز سیاست زده دارند، عنوان کرد: به احتمال خیلی زیاد این اتفاق رخ می دهد.

آدرس سایت رسمی جشنواره Fajriff.com و پست الکترونیکی جشنواره Info@Fajriff.com است.

سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر ۱۹ تا ۲۷ آوریل ۲۰۱۸ (۳۰ فروردین تا ۷ اردیبهشت ۱۳۹۷) به دبیری سیدرضا میرکریمی در تهران در حال برگزاری است.